Για ποιον λόγο τα παιδιά μας το παθαίνουν αλλά και τι μπορείτε να κάνετε ώστε να το ξεπεράσουν;
Το άγχος αποχωρισμού είναι μια φυσιολογική αντίδραση που ενεργοποιείται στα βρέφη όταν απομακρύνονται από τους γονείς τους και κυρίως από τη μητέρα τους ή την τροφό τους. Έχουν αναπτύξει μ’ εκείνη ιδιαίτερο συναισθηματικό δεσμό με επίκεντρο την ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους – βιολογικών και συναισθηματικών. Παρουσιάζεται από τους 7-8 μήνες της ζωής του παιδιού, κορυφώνεται στους 13-18 μήνες και από τα 3 χρόνια σταδιακά υποχωρεί. Το παιδί πλέον δημιουργεί στενές σχέσεις και με άλλα άτομα, έχει περισσότερες δραστηριότητες, συνήθως ξεκινά και τον παιδικό σταθμό.
Υπάρχουν, όμως, παιδιά που εξακολουθούν να παρουσιάζουν υπερβολικό φόβο και ανησυχία κατά τον αποχωρισμό από τη μητέρα ή από άλλα άτομα προσκόλλησης ή από το σπίτι τους που δεν συμβαδίζει με το εξελικτικό τους στάδιο. Σε αυτές τις περιπτώσεις αναφερόμαστε στο παθολογικό άγχος αποχωρισμού που υπάγεται στις αγχώδεις διαταραχές της παιδικής ηλικίας, όπου το παιδί αντιδρά έντονα και βίαια στην απομάκρυνση της μητέρας του. Εμφανίζεται κυρίως στις ηλικίες 5-7 ετών ή 11-14 ετών.
Η διαταραχή του άγχους αποχωρισμού παρουσιάζεται περίπου στο 4% των παιδιών των ηλικιών αυτών. Τα τρία τέταρτα των παιδιών που παρουσιάζουν τη διαταραχή αυτή, αρνούνται για το λόγο αυτό να πάνε στο σχολείο και κλαίνε γοερά προκειμένου να το αποφύγουν, παρουσιάζουν δηλαδή και σχολική φοβία. Το παιδί δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις υψηλές απαιτήσεις που φοβάται ότι θα αντιμετωπίσει, καθώς αλλάζει η ζωή του με την έναρξη του σχολείου. Στις ηλικίες 11-14 παίζει ρόλο και η έναρξη της εφηβείας. Πολλές φορές –αλλά όχι πάντα– επηρεάζεται το παιδί και από το άγχος αποχωρισμού που βιώνει ο ίδιος ο γονιός του, όταν σκέφτεται ότι θ’ απομακρυνθεί το παιδί από κοντά του.
Συμπτώματα διαταραχής άγχους αποχωρισμού
• Το παιδί αντιδρά έντονα και επαναλαμβανόμενα ακόμα και στην προοπτική του αποχωρισμού – π.χ., μόλις πλησιάζει η στιγμή που η μητέρα ετοιμάζεται να φύγει για τη δουλειά της ή όταν πρόκειται να το αφήσει στο νηπιαγωγείο.
• Παρουσιάζει επίμονο και υπερβολικό φόβο να μείνει μόνο.
• Εξομολογείται ακραίους φόβους, όπως ότι θα χαθεί, ότι κάτι θα πάθει η μαμά ή ο μπαμπάς, ότι θα συμβεί γενικά κάτι κακό, χωρίς συγκεκριμένη αφορμή ή με αφορμή δυσανάλογα σημαντική.
• Έχει συχνούς εφιάλτες στον ύπνο του με θέματα, όπως ο χωρισμός από τους γονείς, καταδίωξη, εξαφάνιση των γονιών, διάφορες καταστροφές.
• Επίμονη απροθυμία να κοιμηθεί μόνο.
• Παρουσιάζει ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, ναυτίες, ώστε να μην το πάνε στο σταθμό ή στο σχολείο και να μείνει με τους γονείς του.
• Αποφεύγει τις αθλητικές δραστηριότητες ή τις επισκέψεις στη γιαγιά ή διάφορες εξόδους, όχι γιατί το ενοχλούν αυτές καθαυτές, αλλά γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις θα φύγει από κοντά του ο γονιός του.
• Ενδιαφέρεται υπερβολικά για το πρόγραμμα του γονιού – τι ώρα θα πάει κάπου, πόσο θα καθίσει εκεί, πότε θα πάει να ψωνίσει.
Τι μπορείτε να κάνετε…
• Να προσπαθείτε να καθησυχάζετε το παιδί με ηρεμία και αποφασιστικότητα.
• Να του δίνετε θετικά πρότυπα, όπως δηλαδή παιδιά γνωστών και συγγενών που και εκείνα αποχωρίζονται καθημερινά τους γονείς τους και δεν τους συμβαίνει τίποτε κακό, να του διαβάζετε βιβλία με παιδάκια που αντιμετωπίζουν την ίδια κατάσταση και που τελικά ξεπερνούν το φόβο τους.
• Να του δίνετε να έχει μαζί του φωτογραφίες σας, αν το θέλει φυσικά, ή ένα αντικείμενο που αγαπά.
• Να του αποσπάτε την προσοχή με κάτι άλλο σημαντικό και ευχάριστο για εκείνο, τη στιγμή του αποχωρισμού.
• Να εξοικειώνετε το παιδί σταδιακά με κάθε επερχόμενη αλλαγή.
• Αν τα συμπτώματα είναι έντονα ή έχει προηγηθεί ένα συγκεκριμένο γεγονός που δικαιολογεί το άγχος αποχωρισμού, είναι σκόπιμο να απευθύνεστε σε ειδικό, προτού η κατάσταση παγιωθεί.
Mytv 6-12 Φεβρουαρίου 2016 Τεύχος 154
