Από την Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο – Συγγραφέα
Το διαζύγιο αποτελεί τη νομική λύση ενός γάμου. Για να φθάσει κάποιος στο νομικό διαζύγιο, έχει ήδη προηγηθεί το συναισθηματικό διαζύγιο, η διεργασία του οποίου κρατά μήνες ή και χρόνια πριν από την τελική απόφαση. Στην Ελλάδα διαλύεται πλέον ο ένας στους τέσσερις γάμους και η μεγάλη κρίση φαίνεται πως εκδηλώνεται 5 με 10 χρόνια μετά τη σύναψή του.
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, μέσα σε 25 χρόνια τα διαζύγια στη χώρα μας τριπλασιάστηκαν και ο δείκτης διαζυγίων, από 8% που ήταν το 1984, έφτασε το 2005 το 24%. Η πορεία έμοιαζε ανοδική μέχρι το 2009, που ήταν η τελευταία χρονιά με πανελλαδικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τον δείκτη διαζυγίων. Εντούτοις οι επιμέρους καταγραφές πολλών δήμων της Ελλάδας το 2011 και το 2012 έδειξαν ότι έκτοτε παρατηρείται πτωτική τάση.
Αυτή δεν μπορεί να εκτιμηθεί επακριβώς. Όπως και να έχει, η μείωση των διαζυγίων σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ πιθανόν να οφείλεται κυρίως στην οικονομική δυσπραγία των τελευταίων ετών και στο γεγονός ότι πολλά ζευγάρια δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ούτε το κόστος του διαζυγίου αυτού καθαυτό ούτε τα αυξημένα έξοδα που συνεπάγεται ο χωρισμός για όλα τα μέλη της οικογένειας.
Κατά συνέπεια, αν και ίσως κάποια ζευγάρια αποφάσισαν να μην χωρίσουν επειδή θέλησαν να προσπαθήσουν, τα περισσότερα είναι πολύ πιθανό να έμειναν μαζί για οικονομικούς λόγους. Αυτό έχει ως συνέπεια να σημειώνονται απομάκρυνση, αποστασιοποίηση, παγωνιά και εντάσεις μεταξύ των γονιών με ανάλογες επιπτώσεις στον ψυχισμό των παιδιών, τα οποία γίνονται μάρτυρες ποικίλων περιστατικών. Σπάνια η απόφαση για τον χωρισμό είναι κοινή μεταξύ των συζύγων. Διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι στο 75 έως 90% των διαζυγίων ο ένας σύζυγος επιθυμεί να εξέλθει από τον γάμο ενώ ο άλλος όχι (Ahrons, 1981• Kaslow & Schwartz, 1987• Kelly, 1982• Kessler, 1975• Wallerstein & Kelly, 1980). Μάλιστα φαίνεται ότι σε ποσοστό 80% οι γυναίκες είναι εκείνες που παίρνουν την απόφαση να χωρίσουν (Kelly,1982).
Στη χώρα μας τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι στις 10 αιτήσεις διαζυγίου οι 7 κατατίθενται από γυναίκες, παρ’ ότι αυτές δυσκολεύονται περισσότερο μετά τον χωρισμό. Συνήθως η διαδικασία του χωρισμού ξεκινά αρκετά χρόνια πριν από την πραγματική ημερομηνία του διαζυγίου. Οι γυναίκες, λοιπόν, διαπιστώνουν πρώτες ότι δεν υπάρχει εξέλιξη και ότι ο σχεδιασμός της κοινής ζωής του ζευγαριού δεν προχωρά (ίσως και 1-2 χρόνια πριν το εκφράσουν). Αρχικά προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαφοροποιήσουν την κατάσταση. Συνήθως αναφέρουν ότι «του έχω μιλήσει, έχω φωνάξει, έχω κλάψει, τα έχω εκφράσει γραπτά, αλλά ποτέ δεν με έλαβε σοβαρά υπόψη του» (8-12 μήνες πριν αναφέρουν για διαζύγιο).
Σταδιακά απογοητεύονται, αποστασιοποιούνται συναισθηματικά και κάποια στιγμή που νιώθουν πια ότι δεν αντέχουν άλλο παίρνουν την απόφαση να δώσουν τέλος στον γάμο. Αυτή η διαδικασία είναι επίπονη, μακροχρόνια, κατά την οποία η γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με αμφιβολίες, ενοχές και πολλά διλήμματα. Βασανίζεται από σκέψεις όπως: «Έχω το δικαίωμα να το κάνω αυτό στα παιδιά;» «Μήπως υπάρχει άλλη λύση;».
Το διαζύγιο αποτελεί ύστατη επιλογή απόγνωσης σε μια συμβίωση γεμάτη απογοητεύσεις (6-12 μήνες πριν από τη νομική διαδικασία). Οι άνδρες στην αρχή εκπλήσσονται και τελικά αντιδρούν όταν συνειδητοποιήσουν ότι η σύντροφός τους μιλά σοβαρά και είναι αποφασισμένη. Τότε ισχυρίζονται ότι δεν είχαν αντιληφθεί το παραμικρό ή ότι η σύζυγός τους δεν τους μίλησε ποτέ με σαφήνεια ώστε να καταλάβουν το μέγεθος του προβλήματος. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να μεταπείσουν τη σύντροφό τους.
Επιμένουν σε υποσχέσεις του τύπου «θα αλλάξω, θα συζητάμε, θα γυρίζω νωρίτερα, θα ασχολούμαι περισσότερο με τα παιδιά». Άλλοτε προτείνουν να κάνουν μαζί ένα ταξίδι ή να ανακαινίσουν το σπίτι, σχέδια δηλαδή που αφορούν τους δυο συζύγους, ή εντέλει να αναζητήσουν τη βοήθεια ειδικού. Όταν αντιλαμβάνονται ότι οι προτάσεις τους δεν βρίσκουν ανταπόκριση πλέον, η κρίση εγκαθίσταται. Φυσικά υπάρχουν άνδρες που παίρνουν εύκολα την απόφαση του χωρισμού, ωστόσο οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν ήδη δημιουργήσει άλλη σχέση.
Τα παράπονα που οι γυναίκες συνήθως αναφέρουν για τον σύντροφό τους αφορούν κυρίως την έλλειψη επικοινωνίας, την ανώριμη συμπεριφορά τους, τη σύναψη εξωσυζυγικής σχέσης, τη δια€χείριση των οικονομικών, τον εθισμό σε ουσίες ή σε τυχερά παιχνίδια κ.λπ. Από την πλευρά τους, οι άνδρες προσάπτουν στη σύζυγό τους αδιαφορία για τους ίδιους, δυσκολίες στις σχέσεις της με συγγενείς τους, υπερβολική προσήλωση στην εργασία της, εξωσυζυγική σχέση κ.λπ.