4yourfamily

12 Φεβρουάριος 2014 

Γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας κι επιστημονική συνεργάτιδα του 4yourfamily.gr

H εδραίωση της ταυτότητας κι η εκτίμηση που τρέφει ο έφηβος για τον εαυτό του, αποτελούν τη βασικότερη διανοητική και συναισθηματική διαδικασία στην εφηβεία. Αρχίζει ουσιαστικά απ’ τα χρόνια του δημοτικού, συνεχίζεται και συμπληρώνεται μέχρι τα 18-20 χρόνια, χωρίς ωστόσο να σταματά να αναδιαμορφώνεται μέχρι το τέλος της ζωής του ατόμου. Ωστόσο κατά την διάρκεια της εφηβείας επιτελείται η βασική διεργασία που θα παίξει ρόλο και στις επόμενες δεκαετίες της ζωής.

H διαμόρφωση της ταυτότητας κι η αναγνώρισή της τόσο από τον ίδιο αλλά και τους άλλους συνθέτουν ένα μαγικό παιχνίδι στην εφηβεία.

Ο έφηβος προσπαθεί να ανακαλύψει τι του αρέσει, τι επιθυμεί, συναισθηματικά και επαγγελματικά, δηλαδή τι περιμένει από τη ζωή. Θέλει να βρεί τη κατεύθυνση, ν’ αποκτήσει σκοπό αλλά και νόημα στη ζωή (Έρικσον). Όλ’ αυτά έχουν ως φυσική συνέπεια πολλοί έφηβοι να δείχνουν αστάθεια και να πειραματίζονται σε διάφορους τομείς. Aυτό δεν αφορά μόνο ό,τι «δείχνουν» αλλά και ό,τι αισθάνονται.

H κυκλοθυμία κι η αστάθειά τους είναι φυσική συνέπεια της αναζήτησής τους. H περίφημη «ταυτότητα» αποτελείται από τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο έφηβος τον εαυτό του, τα χαρακτηριστικά που αποδίδει στον ίδιο, αυτή τη στιγμή ή προβλέπει ως πιθανά ή δυνατά για το άμεσο ή μακρινό μέλλον καθώς και την εκτίμηση που τρέφει ο ίδιος για τον εαυτό του. Επηρεάζεται σημαντικά από διάφορες επιμέρους παραμέτρους όπως λχ. την εξωτερική του εμφάνιση ή την καλή επίδοσή του σε ένα άθλημα κ.λ.π.

Τα άτομα διαμορφώνουν πολλές επιμέρους ταυτότητες σε διάφορους τομείς. Οι πιο σημαντικοί όμως είναι οι ιδεολογικός που περιλαμβάνει το επάγγελμα, τη φιλοσοφία ζωής, την πολιτική και τη θρησκεία κι ο διαπροσωπικός τομέας που περιλαμβάνει την οικογένεια, τη φιλία, το ρόλο του φύλου, τις διαφυλικές και διαπροσωπικές σχέσεις και τη ψυχαγωγία. Ο έφηβος δηλαδή έχει να επιλέξει μέσα από όσα του προτείνονται το κοινωνικό του ρόλο και την ιεράρχηση σκοπών και αξιών.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο έφηβος αποδέχεται με σύντομες διαδικασίες και χωρίς σοβαρές αμφισβητήσεις τη ταυτότητά του υιοθετώντας το πρότυπο της οικογένειάς του. Το παιδί μετά από σύντομη αναζήτηση κατασταλάζει στα θέλω του, δεν παρουσιάζει άγχος και μπορεί να έχει επιλέξει και επαγγελματικό προσανατολισμό. Κάποιες άλλες φορές το παιδί δυσκολεύεται να διαμορφώσει την προσωπική του ταυτότητα γιατί δεν έχει να αμφισβητήσει κάτι ισχυρό πχ. οικογένεια που δεν υπάρχει συνοχή με πολλά προβλήματα.

Αυτό του δημιουργεί σύγχυση καθώς δεν έχει κίνητρο για να επιτύχει στόχους στη ζωή του , δυσκολεύεται να δημιουργήσει σχέσεις , νιώθει απομονωμένος κλπ. Τα παιδιά αυτά συχνά παραιτούνται και καταφεύγουν στη χρήση ναρκωτικών ή κατάχρηση αλκοόλ για να αποφύγουν να αναλάβουν ευθύνες.

Τέλος κάποια άλλα παιδιά αφού έχουν περάσει από έντονες κρίσεις και συγκρούσεις κάποια στιγμή παύουν να αισθάνονται αντιθετικότητα προς τους γονείς τους , δεν απομονώνονται και δεν νιώθουν απόρριψη. Αναλαμβάνουν μέσα τους δεσμεύσεις και αποκτούν στόχους τους οποίους υποστηρίζουν. Έχουν πια κατακτήσει σημαντικό αυτοέλεγχο και αυτονομία και έχουν αναπτύξει ένα εσωτερικό πυρήνα αυτοπροσδιορισμού.

Ο ρόλος των γονιών είναι εξαιρετικά σπουδαίος σε αυτή τη διαδρομή. Η διασφάλιση καλής επικοινωνίας με τον έφηβο , η αποδοχή τους , ο σεβασμός , η -χωρίς προϋποθέσεις- αγάπη τους κι η στήριξη στο παιδί τους θα είναι σύμμαχοι σε αυτή την περίπλοκη, αλλά συναρπαστική διαδικασία της διαμόρφωσης της ταυτότητάς του εφήβου τους.

https://4yourfamily.gr/index.php/psychologia/item/597-πως-και-ποιοί-διαμορφώνουν-την-ταυτότητα-του-εφήβου