4yourfamily 

18 Ιουλίου 2014 

Γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας κι επιστημονική συνεργάτιδα του 4yourfamily.gr

Αυτή η έγνοια μοιάζει φανταστικός και ακραίος φόβος, αλλά για κάποιες οικογένειες αποδεικνύεται πραγματικότητα. Η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να αφήσει βαθιά σημάδια στην ψυχή ενός παιδιού για όλη του τη ζωή. Όσο νωρίτερα παρέμβει ο ενήλικας που το κηδεμονεύει και υποψιάζεται πως «κάτι τρέχει», τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει το παιδί αυτό να γλιτώσει από τον προσωπικό εφιάλτη του.

Η πραγματικότητα είναι ότι ελάχιστα περιστατικά κακοποίησης παιδιών καταγγέλλονται ενώ στην πραγματικότητα τα περιστατικά είναι πολλαπλάσια. Το 10-20% των παιδιών που ζουν σήμερα στην Ευρώπη έχουν βιαστεί. Έχουν πιεστεί ψυχολογικά και σωματικά ώστε να ενδώσουν σε σεξουαλικές πράξεις κάθε είδους.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του βρετανικού οργανισμού stopitnow για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης, 1 στα 10 παιδιά κακοποιείται σεξουαλικά σε σοβαρή μορφή. Επίσης, τα 3/4 των παιδιών που κακοποιήθηκαν δεν θα μιλήσουν σε κανέναν γι’ αυτό κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας.

Η χώρα μας δεν είναι “αθώα”, αφού σύμφωνα με έρευνα, το 16% των κοριτσιών στην Ελλάδα έχει κακοποιηθεί σωματικά ή σεξουαλικά και το 6% των αγοριών έχει υποστεί παρόμοια περιστατικά.

Ενδείξεις ότι υπάρχει πρόβλημα

Το παιδί που έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να σωπαίνει για πολλούς λόγους. Αν το ίδιο δεν μιλά για το πρόβλημά του, οι γονείς μπορεί να υποψιαστούν πως κάτι δεν πάει καλά
•Aπό τις ξαφνικές, ανεξήγητες και μεγάλες αλλαγές στη συμπεριφορά του
•Εμφανίζει πολύ άγχος και βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση.
•Όταν κλείνεται στον εαυτό του, δείχνει να φοβάται, ξεσπά σε κλάματα χωρίς σοβαρή αιτία ή είναι κακοδιάθετο χωρίς λόγο
•Όταν παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο, δηλαδή καθυστερεί να πάει για ύπνο με διάφορες προφάσεις ή πετάγεται αναστατωμένο ή έρχεται στο κρεβάτι σας
•Έχει μειωμένη όρεξη για φαγητό ή απεναντίας δείχνει βουλιμία και ή παίρνει βάρος απότομα ή χάνει κιλά επίσης απότομα
•Παρουσιάζει στοιχεία κατάθλιψης, γενικότερη καχυποψία, ανασφάλεια και μυστικοπάθεια
•Δείχνει περίεργη προσκόλληση σε εσάς και δυσκολία ή άρνηση να κάνει κάποια πράγματα μόνο του
•Δείχνει περίεργη προσκόλληση σε συγκεκριμένο άτομο, ενήλικα ή όχι
•Αποφεύγει ή δείχνει να νιώθει άβολα ή φοβισμένο με κάποιο άτομο που συναντάτε, ακόμη και συγγενικό, το οποίο παλαιότερα συμπαθούσε
•Δεν θέλει να μένει μόνο του στο σκοτάδι
•Έχει εφιάλτες
•Παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα και διάφορους πόνους διαρκώς
•Όταν το παιδί μιλά πονηρά, κάνει περίεργες κινήσεις, μιλά με σεξουαλικά υπονοούμενα
•Πέφτει η σχολική του επίδοση ή κάνει απουσίες από το σχολείο
•Όταν δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τα γεννητικά του όργανα ή συμπεριφέρεται ερωτικά προσπαθώντας να γοητεύσει ή να «αποπλανήσει» τους άλλους ή δείχνει ακατάλληλη σεξουαλική δραστηριότητα με παιχνίδια ή αντικείμενα
•Ζωγραφίζει ερωτικές αναπαραστάσεις
•Εκδηλώνει έντονη επιθετικότητα ή αντιθέτως έντονη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά –λ.χ. αυτοτραυματίζεται με κόψιμο ή κάψιμο.
•Μιλά για ένα καινούργιο μεγαλύτερο φίλο και εμφανίζει αδικαιολόγητα δώρα ή χρήματα.
•Παρουσιάζει εν γένει παραβατική συμπεριφορά

Τα προαναφερόμενα μπορεί να υποδηλώνουν και άλλα προβλήματα, όχι απαραιτήτως σεξουαλική κακοποίηση.

Πως να το αντιμετωπίσετε

Αν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας είναι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από οποιονδήποτε, καλό είναι να απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό ώστε να πάρετε τις πρώτες οδηγίες.

Κατακλύζεστε από ποικίλα συναισθήματα. Τα χάνετε και νιώθετε ενοχές επειδή δεν το καταλάβατε αμέσως. Ρωτάτε το παιδί τι συνέβη, πόσες φορές, ζητάτε λεπτομέρειες και γενικά προκαλείτε «συμφόρηση» συναισθημάτων. Άλλες φορές πάλι, έμμεσα, χωρίς να το θέλετε, υποβάλλετε στο παιδί απαντήσεις, οπότε η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο αντί να αποσαφηνίζεται. Αυτός ο φαύλος κύκλος αναστάτωσης και ταραχής δεν βοηθά ιδιαίτερα.
•Προσεγγίστε το παιδί σας με ήρεμο τρόπο που να εμπνέει σιγουριά και ασφάλεια.
•Το παιδί ή ο έφηβος πρέπει να νιώσει ότι μπορεί να σας εμπιστευθεί. Εσείς με την σειρά σας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να προδώσετε ή να διαψεύσετε την εμπιστοσύνη του/της απέναντί σας.
•Είναι αναγκαίο να στηρίξετε το παιδί σας, να του τονίσετε ότι είστε δίπλα του και ότι «δεν έχει να ανησυχεί για τίποτε».
•Μην το κατηγορήσετε για το συμβάν ή τα συμβάντα. Έχει μεγάλη σημασία το παιδί να μη νιώσει άλλες ενοχές.
•Αν δεν θέλει να σας μιλήσει και προτιμά να ανοίξει την καρδιά του σε κάποιο άλλο υπεύθυνο και έμπιστο πρόσωπο, υποχωρήστε.
•Αμέσως πρέπει να απομακρύνετε το παιδί από οποιονδήποτε το κακοποίησε, ανεξάρτητα από το πόσο στενός συγγενής είναι αυτός.

Μερικά παιδιά δείχνουν να έχουν αξιοσημείωτη ψυχραιμία. Εντούτοις οι συνέπειες της κακοποίησης μπορεί να εκδηλωθούν αρκετό καιρό αργότερα, γι’ αυτό πρέπει να έχετε το νου σας για οποιαδήποτε αρνητική συμπεριφορά του παιδιού προς τους άλλους ή προς τον εαυτό του.

Ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά μπορεί να παρουσιάσει κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή του, να εμπλακεί πιο εύκολα στη χρήση ναρκωτικών ουσιών και γενικά σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ή στην ερωτική του ζωή να προτιμά στο εξής, σχέσεις που εμπεριέχουν το στοιχείο της κακοποίησης ή τουλάχιστον της κακομεταχείρισης. Η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη του εφήβου θα βοηθήσει αρκετά.