Μέχρι σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως οι λόγοι για τους οποίους ένας άνθρωπος εκφράζει οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό.
Οι διάφορες έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με το θέμα δείχνουν ότι στη διαμόρφωσή του μπορεί να συμμετέχουν τόσο βιολογικοί παράγοντες (γονίδια κ.λπ.) όσο και αναπτυξιακοί αλλά και κοινωνικοί, που σχετίζονται με το περιβάλλον του παιδιού (σχέση με τους γονείς, απώλεια ενός γονιού, πρώιμες σεξουαλικές εμπειρίες κ.λπ.). Πάντως, δεν υπάρχει ένδειξη
ότι πρόκειται για μια επιλογή που μπορούμε να την επηρεάσουμε εμείς οι ίδιοι, να την αποφασίσουμε συνειδητά ή «κατά παραγγελία».
Οι διεργασίες για τον σεξουαλικό μας προσανατολισμό αρχίζουν από την παιδική ηλικία, ενώ η εφηβεία παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή του, που συνήθως ολοκληρώνεται μέχρι την ενηλικίωση. Ωστόσο, η περίοδος συνειδητοποίησης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Κάποιος, ας πούμε, μπορεί να αντιληφθεί και να αποδεχτεί από την παιδική του ηλικία ότι έλκεται από άτομα του ίδιου φύλου, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να το κάνει πολύ αργότερα, κατά την εφηβεία ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή του.
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν καθορίζει την αξία μας
Σε καμία περίπτωση πάντως ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ανθρώπου δεν καθορίζει την ποιότητά του ούτε τη σωματική ή την ψυχική του υγεία. Κανένας άνθρωπος που ο σεξουαλικός προσανατολισμός του τείνει προς τη μία ή προς την άλλη πλευρά δεν είναι κατώτερος ούτε θεωρείται καθ’ οιονδήποτε τρόπο ασθενής.
Ωστόσο, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, πολύ συχνά τα άτομα με μη ετεροφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό πέφτουν θύματα προκατάληψης, εκφοβισμού και βίας, γεγονός που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Κι αν αυτό είναι σκληρό για έναν ενήλικο, σκεφτείτε τι μπορεί να προκαλέσει σε ένα παιδί ή σε έναν έφηβο. Αυτό που είναι τόσο φυσιολογικό για τα υπόλοιπα παιδιά, το να μπορούν να μιλάνε στις παρέες τους για το πρόσωπο που έχουν ερωτευθεί, για τα παιδιά με μη ετεροφυλόφιλο προσανατολισμό μπορεί να γίνει αληθινό μαρτύριο. Έτσι, συχνά προτιμούν τη σιωπή, με αποτέλεσμα να καταπνίγουν ό,τι θα ’πρεπε να τα γεμίζει χαρά.
Με δυο λόγια…
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός ορίζεται από τη σωματική και τη συναισθηματική έλξη ενός ατόμου προς το αντίθετο ή και προς το ίδιο φύλο.
Ειδικά στην εφηβεία πάντως, η σωματική έλξη μπορεί να μη συμπίπτει με τη συναισθηματική. Ένας έφηβος δηλαδή μπορεί να έλκεται ή να διεγείρεται σεξουαλικά από άτομα του ίδιου φύλου (π.χ. από ένα τυχαίο άγγιγμα), αλλά συναισθηματικά να έλκεται από το αντίθετο φύλο, κάτι που μπορεί να τον μπερδέψει αρκετά.
Η ταυτότητα φύλου δεν πρέπει να συγχέεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ένα αγόρι που έλκεται από άλλα αγόρια δεν σημαίνει πως αισθάνεται κορίτσι.
Χειριστείτε το με ευαισθησία
- Mην πιέσετε το παιδί να πάρει «επιτέλους» απόφαση για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό. Mπορεί να είναι πολύ καιρό μπερδεμένο. Δώστε του χρόνο.
- Δώστε χρόνο και στον εαυτό σας. Mην καταλήξετε σε συμπεράσματα, γιατί η κατάσταση είναι ίσως ακόμη ρευστή.
- Aν ο έφηβός σας σάς ανακοινώσει ότι αισθάνεται έλξη για το ίδιο φύλο, θα πρέπει να αποδεχτείτε το ενδεχόμενο ή τη βεβαιότητα αυτή και να αγκαλιάσετε τον γιο ή την κόρη σας με στοργή. Για να το κάνετε αυτό σωστά, ενημερωθείτε σφαιρικά για το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας.
- Oι χειρισμοί πρέπει να είναι προσεκτικοί, γιατί ο έφηβος, είτε αγόρι είτε κορίτσι, πιθανόν να νιώθει τρομοκρατημένος στη σκέψη ότι, αντί να έλκεται από το αντίθετο φύλο, αισθάνεται έλξη για το δικό του. Θέλει πολύ να μοιάζει με τους φίλους ή τις φίλες του, και αυτή η διαφορετικότητα τον ταράζει. Γιατί του συμβαίνει αυτό; Tι τρέχει; Tι τον περιμένει; Πώς θα τον αποδεχτούν οι γονείς του, αν όντως είναι «αλλιώτικος»; Πώς θα τον αντιμετωπίσουν οι γύρω; Mήπως χάσει τους φίλους του;
- Να εξετάζετε αντικειμενικά την κατάσταση και μην αποδίδετε όλα τα προβλήματα του παιδιού σας στον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
- Οι έφηβοι με ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό πολύ συχνά δεν έχουν ένα ρεαλιστικό πρότυπο ομοφυλοφιλικής σχέσης. Έτσι, συνήθως καταφεύγουν στο διαδίκτυο είτε για να λύσουν τις απορίες τους είτε για να γνωρίσουν κάποιον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η καλή σχέση με τα παιδιά σας μπορεί να μειώσει την πιθανότητα να εμπλακούν σε κάτι ριψοκίνδυνο.
- Γίνονται συχνά στόχος εξαιρετικά ενοχλητικών σχολίων, πειραγμάτων, χειροδικίας ή κακοποίησης και εκφοβισμού. Εξαιτίας όλων αυτών –όπως επιβεβαιώνουν αρκετές έρευνες– οι έφηβοι με ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό βιώνουν αυξημένο στρες και τις συνέπειές του –που συχνά αποδεικνύονται επικίνδυνες και αυτοκαταστροφικές– σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους συνομηλίκους τους. Γι’ αυτό η στήριξή σας είναι απαραίτητη.
- Kαλό είναι να συζητήσετε το θέμα με κάποιον ειδικό. H κοινωνία γενικά έχει έντονη φοβία για τη διαφορετικότητα. Γι’ αυτό το παιδί σας, αλλά πιθανόν και εσείς θα χρειαστείτε ψυχολογική υποστήριξη για να τα βγάλετε πέρα, ώστε να μη διαταραχθεί η ζωή της οικογένειας. Να θυμάστε ότι τα ψυχολογικά προβλήματα στον έφηβο δημιουργούνται όχι εξαιτίας του σεξουαλικού του προσανατολισμού, αλλά κυρίως λόγω της αντιμετώπισης από την οικογένειά του και το περιβάλλον.
Από το βιβλίο της Α. Καππάτου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!». Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.