Ο ρόλος των γονέων είναι διαφορετικός κατά την εφηβεία ή πρέπει να κινούμαστε σαν ομάδα;
Για τους περισσότερους γονείς η εφηβεία του παιδιού τους συμπίπτει με μια σημαντική μεταβατική περίοδο της δικής τους ζωής – αυτή της μέσης ηλικίας με όσα αυτό συνεπάγεται (αυξημένες ευθύνες επαγγελματικές, φροντίδα ηλικιωμένων γονιών , κόπωση από την ανατροφή κυρίως αν ακολουθεί και δεύτερο παιδί, προσωπικά αδιέξοδα , άγχος ανεργίας κλπ). Ωστόσο μπαίνουν σε μια απαιτητική περίοδο της ανατροφής του παιδιού τους , που χρειάζεται να στέκονται δίπλα του διακριτικά , να διατηρούν κανάλι επικοινωνίας μαζί του παρά τη πιθανή αμφισβήτηση που μπορεί να δεχτούν για το ρόλο και την εξουσία τους. Είναι απαραίτητο να λειτουργούν σαν ομάδα να έχουν κοινή προσέγγιση, δηλαδή να του δείχνουν ότι είναι σύμφωνοι μεταξύ τους , να αποφασίζουν από κοινού και να του μιλάνε και οι δύο για όλα.. Υπάρχουν όμως κάποια θέματα που επιβάλλουν τη συμμετοχή κυρίως μόνο του ενός γονιού. Αυτά είναι κατά βάση όσα έχουν να κάνουν με το φύλο και τις σωματικές αλλαγές και αντίστοιχες ανησυχίες με τις οποίες καλείται να έρθει αντιμέτωπος ο έφηβος. Έτσι π.χ. ενδείκνυται να μιλάει η μητέρα στην κόρη για την έμμηνο ρύση και για τη σεξουαλική δραστηριότητα και αντιστοίχως ο πατέρας στον γιο καθώς και τα παιδιά νιώθουν πιο άνετα να συζητάνε τέτοια θέματα με άτομα του ίδιου φύλου.
Από την εμπειρία σας πιστεύετε ότι η εγκυμοσύνη αντιμετωπίζεται εύκολα στην εφηβεία; Ποιος είναι αυτός που δεν μπορεί να το χειριστεί τελικά, το παιδί η οι γονείς;
H ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη στην εφηβεία είναι ένα πρόβλημα που σίγουρα δεν είναι εύκολο να το χειριστεί ούτε ο έφηβος αλλά ούτε και οι γονείς του.
Οι έφηβοι από τη μία νιώθουν ένοχοι, φοβούνται και δυσκολεύονται πολύ να το εκμυστηρευτούν στους δικούς τους ειδικά αν δεν γνώριζαν πώς τα παιδιά τους είχαν σεξουαλικές επαφές. Επιπλέον κάθε απόφαση που θα μπορούσαν να πάρουν (να κρατήσουν το παιδί, να προχωρήσουν σε άμβλωση ή να το δώσουν για υιοθεσία) είναι δυσβάσταχτη ενώ θέτει και πολλά διλήμματα που ο έφηβος δύσκολα μπορεί να διαχειριστεί .
Και οι γονείς όμως δέχονται ένα τεράστιο σοκ όταν το παιδί τους τούς εξομολογείται κάτι τέτοιο. Μέσα σε όλα όσα μπορεί να νιώσουν είναι ανησυχία για το μέλλον του, άγχος, θυμός και απογοήτευση, αγωνία κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να υπάρξει συνεργασία και οι γονείς να στηρίξουν και τα δύο παιδιά. Επουδενί δεν πρέπει να τους φερθούν σαν αυτό να είναι το τέλος της ζωής τους ούτε να τα κατηγορήσουν για την «ανευθυνότητά» τους…
Επιπλέον πρέπει να συζητήσουν όλα τα ενδεχόμενα με τα παιδιά και να αποφασίσουν από κοινού ποια είναι η καλύτερη λύση, στηρίζοντας πάντα τα παιδιά τους και έχοντας τη σκέψη προς το μέλλον τους ..
Ποιο είναι το άγχος ενός παιδιού στην εφηβεία και που το επηρεάζει πιο πολύ;
Τα παιδιά στην εφηβεία έχουν παραπάνω από έναν λόγο για να αγχώνονται καθώς έρχονται αντιμέτωπα με πολλές και μεγάλες αλλαγές τις οποίες δεν ξέρουν πώς να χειριστούν. Μερικές από τις βασικότερες πηγές άγχους τους είναι:
– οι φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα τους
– η ανακάλυψη της σεξουαλικότητας και η σχέση με το άλλο φύλο
– οι σχέσεις με τους φίλους τους
– οι αυξανόμενες απαιτήσεις στο σχολείο, το φροντιστήριο κ.λπ. καθώς και η πίεση που νιώθουν από τους γονείς τους για υψηλές επιδόσεις
– οι πολλές υποχρεώσεις που μπορεί να τους κάνουν να αισθάνονται ανήμποροι να τα βγάλουν πέρα
– οι διάφορες καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα (εντάσεις μεταξύ των γονιών ,διαζύγιο ,ασθένειες στην οικογένεια, θάνατος του ενός γονιού, οικονομικά προβλήματα στο σπίτι , ανεργία ,κ.λπ.)
– οι αλλαγές σχολείου , καθηγητή , σπιτιού κά
Όλα αυτά και άλλα πολλά πρωτόγνωρα για τον έφηβο γεγονότα και συναισθήματα μπορούν να τον κάνουν να νιώθει μια διάχυτη ανησυχία και νευρικότητα. Έτσι μπορεί να φέρεται απότομα, συχνά να έχει κακή διάθεση, αδυναμία συγκέντρωσης κ.λπ. Επίσης μπορεί να παρουσιάσει διαταραχές στον ύπνο και την όρεξή του, να αποκτήσει συνήθειες όπως η ονυχοφαγία αλλά και να εκδηλώσει πονοκεφάλους, ταχυκαρδίες, γαστρεντερικά προβλήματα κ.ά.
Οι γονείς καλούνται να δείξουν κατανόηση χωρίς όμως να είναι υπερπροστατευτικοί. Να αναλογιστούν μήπως το παιδί έχει αναλάβει περισσότερα από όσα τελικά αντέχει .Πρέπει διακριτικά να προσεγγίσουν τον έφηβό τους ώστε να τους εμπιστευτεί αυτά που τον απασχολούν. Αν τον ακούσουν με ηρεμία και προσοχή έχουν ήδη κάνει ένα σημαντικό βήμα που θα τους δώσει την δυνατότητα να τον αποφορτίσουν και να τον ενθαρρύνουν να αξιολογήσει και να διαχειριστεί αυτό που τον προβληματίζουν. Να βοηθήσουν τον έφηβο να μάθει να βάζει σε μια σειρά αυτά που τον απασχολούν και να βάζει όρια. Να ενθαρρύνουν τις επαφές με τους φίλους του.
Aν το παιδί παρουσιάζει κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα για πάνω από ένα μήνα, καλό είναι να απευθυνθούν σε ειδικό καθώς το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες καταστάσεις όπως γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, διαταραχή πανικού, φοβίες κ.ά.:
– Αποφεύγει να μένει μόνο του και έχει αγωνία όταν δεν είναι κοντά του ο ένας από τους γονείς του..
– εκφράζει αγωνία για την ασφάλειά του ή/και των υπολοίπων μελών της οικογένειας
– Έχει συχνά πονοκεφάλους ή άλλα ψυχοσωματικά προβλήματα
– Αποφεύγει τις καινούριες γνωριμίες
– Έχει εμμονές (π.χ. πλένει διαρκώς τα χέρια του)
– Οι σχολικές του επιδόσεις έχουν πέσει
– Έχει συχνούς εφιάλτες
– Δείχνει μελαγχολικό
– εκφράζεται βίαια και επιθετικά
– πίνει , καπνίζει ή παίρνει ναρκωτικά κλπ.
Τι σημαίνει η ψυχογενής ανορεξία και ποιες είναι οι ενδείξεις ;
Η ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa) ανήκει στις λεγόμενες διαταραχές στην πρόσληψη τροφής (eating disorders) και συνήθως εκδηλώνεται στην εφηβεία. Κάποιες έφηβες περιορίζουν την πρόσληψη τροφής σε σχέση με τις απαιτήσεις της ηλικίας τους , το ύψος τους , τη φάση της ανάπτυξής τους, και τη φυσική τους υγεία, με συνέπεια το βάρος τους να είναι κάτω από τα όρια του αναμενόμενου. Οι ασθενείς έχουν τελείως διαστρεβλωμένη και ψευδή εικόνα για το σώμα τους , θεωρώντας ότι έχουν παραπάνω κιλά ακόμα κι αν στην πραγματικότητα είναι λιποβαρείς . Σταδιακά σταματάνε να τρώνε κανονικά, υιοθετούν ένα έντονο πρόγραμμα άσκησης ενώ μπορεί να παίρνουν καθαρτικά ή διουρητικά για να αδυνατίσουν γρηγορότερα . Παράλληλα αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές και γίνονται πιο απότομοι και τελειομανείς ειδικά με την εμφάνισή τους κ.λπ. Ως συνέπεια διακόπτεται η έμμηνος ρύση στα κορίτσια ενώ εμφανίζεται οστεοπενία και έντονη δυσκοιλιότητα, το δέρμα γίνεται θαμπό και ξηρό, τα δόντια καταστρέφονται, τα νύχια σπάνε, τα μαλλιά γίνονται αδύναμα κ.ά. Περίπου 1-2 στα 100 κορίτσια μπορεί να αναπτύξουν αυτή τη διαταραχή. Στο 85% των περιπτώσεων παρουσιάζεται μεταξύ 13 και 20 ετών με μεγαλύτερο ποσοστό εκδήλωσης την ηλικία των 17-18 ετών.
Μερικά από τα σημάδια που θα πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς είναι:
– Η απότομη αλλαγή σε διατροφικές συνήθειες και η διαρκής απώλεια βάρους. Π.χ. το παιδί κάνει συνεχώς δίαιτα και μάλιστα αυστηρή και αυτοσχέδια, κόβει το κρέας, μετράει συνεχώς θερμίδες, παραλείπει γεύματα, γίνεται εμμονικό με την υγιεινή διατροφή, τρώει μόνο σε συγκεκριμένες ώρες, λέει ότι δεν πεινάει , κλπ
– Η συχνή επίσκεψη στην τουαλέτα κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τα γεύματα που είναι ένδειξη πώς ίσως κάνει εμετό.
– Η υπερβολική άσκηση.
– Η απομάκρυνση από φίλους και δραστηριότητες. κλπ
Εφόσον παρατηρήσουν κάτι από τα παραπάνω ή οποιαδήποτε άλλη ανησυχητική αλλαγή, πρέπει να αναζητήσουν αμέσως τη συνδρομή ειδικού καθώς η ψυχογενής ανορεξία δεν απειλεί μόνο την υγεία αλλά και τη ζωή του παιδιού.
Τελικά τα ναρκωτικά και το αλκοόλ είναι η μεγαλύτερη αγωνία των γονέων όταν αρχίζουν τα παιδιά να βγαίνουν ;
Ένας γονιός δεν παύει να ανησυχεί ειδικά όταν τα παιδιά του δεν είναι στο σπίτι. Ωστόσο, κάποια ζητήματα τους προβληματίζουν πιο πολύ καθώς οι συνέπειές τους μπορεί να είναι μακροχρόνιες , επικίνδυνες και να υποθηκεύσουν το μέλλον τους . Τα ναρκωτικά είναι σίγουρα ένα από αυτά και όχι αδικαιολόγητα. Στη χώρα μας η χρήση τους αφορά περίπου 1 στους 7 μαθητές 15-19 χρόνων εκ των οποίων ένα ικανό ποσοστό έχει επαναλάβει τη χρήση τουλάχιστον 3 φορές. Όσο για το αλκοόλ, από πανελλήνιες έρευνες φαίνεται πώς 6 στους 10 μαθητές 13-19 ετών πίνουν τουλάχιστον ένα ποτό το μήνα κατά μ.ό. ενώ 1 στους 10 πίνει πάνω από 2 φορές την εβδομάδα. Επομένως, όπως φαίνεται, οι γονείς έχουν λόγο να ανησυχούν καθώς όλοι ξέρουμε τις συνέπειες των παραπάνω. Γι’ αυτό θα πρέπει να έχουν ενημερώσει έγκαιρα και σωστά τα παιδιά για τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει η απερίσκεπτη συμπεριφορά από μέρους τους όσον αφορά στη χρήση αλκοόλ και ουσιών. Κι επειδή τα παιδιά πιθανότατα θα περάσουν μια φάση πειραματισμού σε αυτή την ηλικία, καλό είναι οι γονείς να ενισχύουν από νωρίς την υπευθυνότητά τους χωρίς να είναι υπερβολικά αυστηροί αλλά πάντα σε εγρήγορση για τυχόν ανησυχητικά σημάδια (αλλαγή συμπεριφοράς κ.λπ.)
Είναι δυνατόν ένα παιδί στην εφηβεία να έχει κατάθλιψη; Και αν ναι γιατί και πώς θα την καταλάβουμε;
Μπορεί όσο μεγαλώνουμε να νοσταλγούμε την εφηβεία μας έχοντας στο μυαλό μας την εικόνα της ξενοιασιάς και της νιότης, όμως αν προσπαθήσουμε, θα θυμηθούμε πώς δεν ήταν ακριβώς έτσι. Πώς δε νιώθαμε μόνο ενθουσιασμό και σιγουριά πώς θα κατακτήσουμε τον κόσμο αλλά πώς πολλά πράγματα μας φαίνονταν πιο σημαντικά απ’ ό,τι ήταν, πώς αγχωνόμασταν για τα πάντα, πώς ήμασταν γεμάτοι ανησυχίες και φόβους. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που κάποιοι έφηβοι, και όχι λίγοι, έρχονται αντιμέτωποι με την κατάθλιψη.
Οι αλλαγές της εφηβείας, η σχέση με τους γονείς τους και τον κόσμο που μπαίνει σε άλλες διαστάσεις, , τα οξυμένα συναισθήματά τους, προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν στη ζωή τους , όλα μπορούν να συντείνουν στην εμφάνισή της. Υπολογίζεται ότι περίπου το 10 με 15% των εφήβων πάσχουν από κατάθλιψη με μέση ηλικία έναρξης της νόσου τα 14 χρόνια. Παρόλο που η κατάθλιψη θεραπεύεται , μόνο 1 στους 5 εφήβους λαμβάνει βοήθεια γιατί οι ίδιοι συνήθως δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματά τους ενώ οι γονείς δυσκολεύονται να καταλάβουν πως αισθάνεται ο έφηβος .
Οι γονείς πρέπει να συμβουλευτούν ειδικό αν παρατηρήσουν κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα που να είναι παρόντα όλη σχεδόν τη μέρα και για διάστημα μεγαλύτερο των 15 ημερών: καταθλιπτική διάθεση το μεγαλύτερο μέρος της μέρες σχεδόν κάθε μέρα, απώλεια ικανοποίησης ή ενδιαφέροντος για κάθε τι ή σχεδόν για όλα ή ακόμα και για τα πράγματα που του άρεσαν πριν, σημαντική απώλεια βάρους χωρίς να κάνει δίαιτα ή αντίθετα αύξηση του βάρους , αυπνία ή υπερυπνία , αν είναι συνέχεια κουρασμένο, αν παρουσιάζει αίσθημα αναξιότητας , υπερβολικής και αναίτιας ενοχής και έλλειψη εκτίμησης για τον εαυτό του ,αν παραπονιέται συχνά για πόνο στο στομάχι και άλλα ψυχοσωματικά συμπτώματα, αν κάνει παράτολμα πράγματα κ.λπ.
Σε ποια ηλικία τα παιδιά δεν μπορούν να δεχθούν το χωρισμό των γονιών τους; Και πόσο δύσκολο είναι να αποδεχτούν ίσως και ένα δεύτερο γάμο;
Δε θα λέγαμε πώς υπάρχει ηλικία κατά την οποία τα παιδιά μπορούν να δεχτούν ανώδυνα το διαζύγιο των γονιών τους καθώς πρόκειται για μία σοβαρή απώλεια που συμβαίνει στη ζωή τους που τα φέρνει αντιμέτωπα με σημαντικές αλλαγές στη καθημερινότητα ,που τους προκαλούν ανασφάλεια και άγχος. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι γονείς μπορούν να κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να απαλλάξουν τα παιδιά έστω από ένα μέρος αυτού του φορτίου επιδιώκοντας να διατηρήσουν μια καλή σχέση μεταξύ τους χωρίς αντιδικίες.
Ειδικά αν θέλουν να ξαναπαντρευτούν κάποια στιγμή, πράγμα απολύτως φυσικό, θα πρέπει να είναι διπλά προσεκτικοί καθώς τα παιδιά είναι πολύ πιθανό να αντιδράσουν άσχημα. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να έχει περάσει αρκετό διάστημα μετά το διαζύγιο ώστε να το έχει επεξεργαστεί το παιδί. Κατόπιν ο νέος σύντροφος να μπει στη ζωή του παιδιού σταδιακά ,χωρίς καμία πίεση και μόνο αν είναι σίγουροι ότι αυτή η σχέση θα έχει διάρκεια . Τέλος να μη φανεί ή να δρα σαν αντικαταστάτης του άλλου γονιού. Γενικά πρέπει να προσπαθήσουν να τηρηθούν οι ισορροπίες, πράγμα καθόλου εύκολο ειδικά στην αρχή αλλά με καλή διάθεση και διάλογο μπορεί να επιτευχθεί.
Πώς μπορούν οι γονείς να διαφυλάξουν τους έφηβους από τους κινδύνους του διαδικτύου ειδικά τώρα που η πρόσβαση σε αυτό είναι εύκολη από παντού;
Η αλήθεια είναι πώς οι σημερινοί έφηβοι είναι online σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους για να επικοινωνούν με τους φίλους τους , να παίζουν παιχνίδια on line, να κατεβάζουν τραγούδια , να κάνουν τα μαθήματά τους , να ενημερώνονται , να βλέπουν βιντεάκια ή ταινίες ή τις αγαπημένες τους σειρές , κλπ. . Η κατάχρηση μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο τους , να τους προκαλέσει άγχος , να παρουσιάσουν πτώση στα μαθήματα κά. Επιπλέον, μπορεί να κάνει τα παιδιά και ιδανικά θύματα επιτήδειων που μπορεί να τα προσεγγίσουν με κίνητρα σεξουαλικά, οικονομικά, για να τα εκβιάσουν κ.λπ., να οδηγήσει σε εθισμό τους ειδικά αν παίζουν παιχνίδια ρόλων κ.ο.κ. Πόσω μάλλον που οι γονείς αδυνατούν να ελέγξουν πλήρως τη διαδικτυακή τους δραστηριότητα .
Βασικό είναι να ενημερωθούν πρώτα οι ίδιοι για τους πιθανούς κινδύνους, να θεσπίσουν από νωρίς κανόνες ορθής χρήσης του διαδικτύου (πόσο και πώς μπορούν να το χρησιμοποιούν) και να ενημερώνουν τα παιδιά για τις ενδεχόμενες απειλές καθώς και τον τρόπο προστασίας τους (να μη μιλάνε με αγνώστους , να μη δίνουν προσωπικά στοιχεία κ.λπ.). Επίσης να επιτηρούν συστηματικά αλλά διακριτικά τις σελίδες που επισκέπτονται οι έφηβοι χωρίς όμως να παραβιάζουν καταφανώς την ιδιωτικότητά τους καθώς αυτό σίγουρα θα προκαλέσει –και δικαιολογημένα- αντιδράσεις. Τέλος, αν παρατηρήσουν ότι το παιδί ασχολείται σε ανησυχητικό βαθμό με το διαδίκτυο, γίνεται απόμακρο, επιθετικό , φέρεται ασυνήθιστα, δεν τρώει κ.λπ. είναι απαραίτητο να απευθυνθούν σε ειδικό.
Allabout Health