mommy
Το παιδί μου κι εγώ
Μάρτιος 2011 Τεύχος 188
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΑΠΠΑΤΟΥ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ -ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΟΣ- ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ).
«Σίγουρα όχι εγώ», σκεφτόμαστε όταν το μωρό δείχνει να καταστρέφει την καθημερινότητά μας. Μήπως, τελικά, αυτό το τόσο «ανυπεράσπιστο» πλάσμα μάς έχει πάρει τον αέρα; Και τι μπορούμε να κάνουμε για να ξαναβρούμε τη χαμένη μας ηρεμία;
Τ η ς Ε λ έ ν η ς Χ α δ ι α ρ άκο υ
Κάθε φορά που ο δίχρονος ανιψιός μου ζητούσε κάτι επιτακτικά, η μαμά μου κοιτούσε επιτιμητικά την αδελφή μου και της έλεγε: «Απορώ πώς του επιτρέπεις να σε κάνει ό,τι θέλει. Εγώ σας είχα πάντα πειθαρχημένα». Το σχόλιο αυτό λειτουργούσε σαν κόκκινο πανί για την αδελφή μου, η οποία, όπως κάθε νέα μαμά, αδυνατούσε να διαχειριστεί τις γκρίνιες του γιου της. Η μαμά μου υποστήριζε πως στη δική της γενιά υπήρχαν κανόνες, όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους μεγάλους. Για παράδειγμα, οι γυναίκες δεν θήλαζαν οπουδήποτε, ούτε έπαιρναν μαζί τους τα μωρά στα εστιατόρια. Φυσικά, από τότε πολλά έχουν αλλάξει. Ο «ωφέ- λιμος» χρόνος των γονιών με τα παιδιά έχει μειωθεί, ενώ αντίστοιχα οι ενοχές τους έχουν δεκαπλασιαστεί. Επίσης, οι κοινωνικές συνθήκες έχουν γίνει αρκετά πιο ευέλικτες. Σήμερα, μια νέα μαμά θα πάρει εύκολα το δίχρονο παιδί της σε ένα ταξίδι ή στα ψώνια, κάτι που παλαιότερα θεωρείτο απαγορευτικό. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι το παιδί θα καθορίζει εξ ολοκλήρου το πρόγραμμά μας. Σύμφωνα με τη γερμανίδα ψυχολόγο Άνε Χένινγκ, η σχέση μητέρας-παιδιού θα πρέπει να «λειτουργεί» όπως μια παρτίδα πιγκ πογκ και όχι ως μονόδρομος (είτε από την πλευρά της μητέρας είτε από την πλευρά του παιδιού). Σύμφωνα με τη δόκτορα Χένινγκ, κάθε μωρό είναι διαφορετικό. Κάποια συνηθίζουν εύκολα σε ρυθμούς ή κανόνες, άλλα δυσκολότερα, ορισμένα είναι πιο πράα, άλλα πιο ευερέθιστα. Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι να αποδείξουμε ποιος είναι το αφεντικό, αλλά πώς θα βρούμε κανόνες που θα είναι αποδοτικοί. Η συγκεκριμένη, βέβαια, «άσκηση» δεν είναι καθόλου εύκολη, μιας που στην οικογένεια θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και να διαπραγματευτούν οι ανάγκες όλων. Δύσκολο! Ιδιαίτερα όταν ο ένας από τους διαπραγματευτές δεν μπορεί καν να μιλήσει. Ωστόσο, με λίγη καλή διάθεση όλα διορθώνονται. Το βασικό είναι να βρει ο καθένας το ρόλο του. Και μην ξεχνάτε: Το πιο σημαντικό είναι, ό,τι κι αν γίνεται, να μένετε ψύχραιμοι. Οι έρευνες δείχνουν πως ένας γαλήνιος και ήρεμος γονιός λειτουργεί για το παιδί ως λιμάνι στις καταιγίδες. Και εκεί θα καταφύγει σε κάθε καταιγίδα. Οι συγκρούσεις δεν είναι κάτι που μπορούμε να αποφεύγουμε πάντα, και μάλιστα είναι κάτι που δεν πρέπει να αποφεύγουμε πάντα. Απλώς αν μπορούμε να αποφεύγουμε τις συνεχείς αψιμαχίες, σίγουρα το «σπίτι» μας θα μπορέσει να παραμείνει ένα καταφύγιο με θετική ενέργεια για όλους.
« Μ α μ ά , θ έ λ ω ν α έ ρ θ ω σ τ ο κ ρ ε β ά τ ι σ ο υ »
Σε γενικές γραμμές, το πότε και πόσο θα κοιμηθεί ένα μωρό καθορίζονται τους πρώτους μήνες της ζωής του κυρίως από το αν νιώθει ικανοποιημένο, δηλαδή αν η μητέρα του έχει καλύψει με ηρεμία και τρυφερότητα την ανάγκη του για τροφή. Από τον έκτο μήνα, τα παιδιά μπορούν να κοιμηθούν έως και έξι ώρες συνεχόμενα. Μετά τα δύο, αρχίζουν και εκδηλώνουν την επιθυμία να κοιμηθούν μαζί με τους γονείς. Φυσιολογικό, μιας που στην ηλικία αυτή η φαντασία των παιδιών απογειώνεται, αρχίζουν να έχουν εφιάλτες και να φαντάζονται «τέρατα» μέσα στις ντουλάπες. Σύμφωνα με στοιχεία τελευταίων ερευνών, τα περισσότερα παιδιά μετά τον τρίτο χρόνο επιστρέφουν οικειοθελώς στο κρεβάτι τους, ύστερα από μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία κοιμούνται άλλοτε μόνα τους και άλλοτε με τους γονείς τους. Για να τα πείσετε, χρειάζονται μερικά απλά βήματα:
Κοιμίζετε πάντα το παιδί στο δικό του κρεβάτι.
Μείνετε μαζί του -αν χρειαστεί- μέχρι να αποκοιμηθεί, αποφεύγοντας όμως να το καθιερώσετε ως συνήθεια.
Συμφωνήστε μαζί του να σας φωνάζει όταν θέλει κάτι και όχι να έρχεται εκείνο στο δωμάτιό σας.
Αν το βράδυ έρθει στο δωμάτιό σας, αγκαλιάστε το, επιστρέψτε μαζί του στο δωμάτιό του (αν αντέχετε) και μείνετε μαζί του μέχρι να κοιμηθεί. Αν ξυπνήσει και πάλι κατά τη διάρκεια της νύχτας, επαναλάβετε το ίδιο όσες φορές κι αν χρειαστεί.
Αν ξυπνήσει τρομαγμένο από κάποιο κακό όνειρο, διαβεβαιώστε το ότι δεν υπάρχει τίποτα απειλητικό γύρω του, ανάψτε το φως και, αν χρειαστεί, ψάξτε μαζίτου το δωμάτιο.
Συζητήστε μαζί του αν επιμένει εκείνη την ώρα για τον εφιάλτη του, αποφεύγοντας όμως τις λεπτομέρειες και την έμφαση στο εκάστοτε αντικείμενο του φόβου. Υποσχεθείτε ότι θα το συζητήσετε και πάλι την επόμενη μέρα, αν εξακολουθεί να έχει αυτή την
ανάγκη.
Επειδή τα παιδιά θυμούνται τα άσχημα όνειρα, το πρωί διαβεβαιώστε το ξανά ότι δεν υπάρχει τίποτα για να φοβάται.
Γενικότερα, φροντίστε να είναι ήρεμο πριν κοιμηθεί και αποφύγετε ιστορίες, βιβλία ή προγράμματα στην τηλεόραση που μπορεί να το τρομάζουν.
« Τ ο θ έ λ ω τ ώ ρ α »
Τα μωρά γεννιούνται ανυπόμονα, για λόγους επιβίωσης. Αρχίζουν να κάνουν φασαρία και να κλαίνε μόλις νιώσουν ότι πεινάνε, και θέλουν να φάνε αμέσως. Μέσα από τη διαδικασία του θηλασμού, το βρέφος ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες του για την τροφή, αλλά
και τις συναισθηματικές. Η αδυναμία του παιδιού να κάνει υπομονή μάς υπενθυμίζει πως, παρά το γεγονός ότι μεγαλώνει με την ταχύτητα του φωτός, ακόμα παραμένει μωρό. Ο προμετωπιαίος φλοιός, η περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται για τον αυτοέλεγχο, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας των ανθρώπων να συμβιβάζονται με την όποια καθυστέρηση στην εκπλήρωση των αναγκών, αρχίζει να αναπτύσσεται ανάμεσα στην ηλικία των 2 και 7 ετών. Ο γονιός σταδιακά θα εκπαιδεύσει το παιδί, ώστε να μην είναι ανυπόμονο και επίμονο στο «εδώ και τώρα» όταν ζητά κάτι. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να του επισημάνει ότι άκουσε το αίτημά του και ότι θα προσπαθήσει να του το εκπληρώσει το συντομότερο δυνατό. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι το παιδί θα το αποδεχθεί. Η αποφασιστικότητα, η σταθερότητα, η δυνατότητα ελιγμών, καθώς και η απόσπαση του ενδιαφέροντος σε κάποια άλλη δραστηριότητα είναι συμπεριφορές που θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχουν στη φαρέτρα των γονιών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ανυπομονησία των μικρών τους. Σιγά-σιγά, ο χρόνος αναμονής του θα παρατείνεται, ενημερώνοντας όμως το παιδί για τα βήματα που θα πρέπει πρώτα να γίνουν μέχρι την εκπλήρωση του αιτήματός του.
« Θ α κ λ α ί ω μ έ χ ρ ι α ύ ρ ι ο »
Τα παιδιά συνήθως κλαίνε για να επιτύχουν την εκπλήρωση κάποιας επιθυμίας τους, και το κλάμα είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην αλλαγή και την απογοήτευση. Όταν το παιδί κλαίει την ώρα που έχει κι ένα ξέσπασμα θυμού, δείξτε κατανόηση για τα συναισθή-
ματά του («καταλαβαίνω ότι νευρίασες»), αλλά μην ενδώσετε ικανοποιώντας του κάποιο παράλογο χατίρι, επειδή χρησιμοποιεί το κλάμα ως μέσο εκβιασμού.
« Θ α έ ρ θ ε ι ς κ ι ε σ ύ »
Επιμένει να πηγαίνει παντού μαζί σας και δεν δέχεται να βγει από την πόρτα αν δεν το ακολουθείτε; Η προσκόλληση του παιδιού σε έναν συνήθως από τους δύο γονείς είναι μια παροδική, φυσιολογική φάση που περνούν όλα τα παιδιά μέχρι τα 2-3 χρόνια. Ωστόσο, αν το παιδί αντιδρά έντονα στην απομάκρυνσή σας, αναρωτηθείτε μήπως δεν περνά αρκετό χρόνο με το συγκεκριμένο γονιό, είτε επειδή εκείνος δουλεύει είτε επειδή η οικογένεια απέκτησε προσφάτως ένα ακόμα μωρό που τραβάει περισσότερο την προσοχή ή αν ενδεχομένως υπάρχουν κάποιες άλλες αλλαγές, εντάσεις ή δυσκολίες στην οικογένεια. Επίσης, ίσως αυτό υποδηλώνει το άγχος του γονιού και τη δική του προσκόλληση στο παιδί. Όταν υπάρχουν παρόμοιες αντιδράσεις, αγκαλιάστε το και πείτε του πως το αγαπάτε
και θα είστε δίπλα του. Επιπλέον, διαβεβαιώστε το ότι ακόμη κι αν λείψετε για λίγο, θα επιστρέψετε.
« Ε ί ν α ι δ ι κ ό μ ο υ , δ ε ν τ ο δ ί ν ω »
Σε γενικές γραμμές, μην πιέζετε τα παιδιά να μοιράζονται με καθέναν τα παιχνίδια τους. Θυμηθείτε πως μοιράζονται μόνο όταν νιώσουν ασφάλεια (όπως και οι ενήλικοι, εξάλλου). Αντί, λοιπόν, να τα παρακινείτε να μοιραστούν, καλύτερα πείτε τους: «Παίξε εσύ λίγο με το παιχνίδι και μετά δώσ’ το στον αδελφό σου».