Πολλά παιδιά, ιδιαίτερα την άνοιξη, υποφέρουν από κρίσεις άσθματος. Eίναι ίσως η πιο διαδεδομένη νόσος της παιδικής ηλικίας. Πρόκειται για μια φλεγμονώδη διαταραχή των αεραγωγών, με συνέπεια τα παιδιά να αντιμετωπίζουν σοβαρή δυσκολία στην αναπνοή. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί αρκετά προβλήματα στο παιδί αλλά και στην οικογένεια. Συνολικά εκτιμάται ότι το 7,2% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 10% των παιδιών έχει άσθμα.

Το άσθμα θεωρείται νόσος των νέων. Η αναλογία είναι υψηλότερη στις ηλικίες κάτω των 18 ετών και μειώνεται όσο προχωρούν τα χρόνια. Τα αγόρια παρουσιάζουν άσθμα σε υψηλότερο ποσοστό από τα κορίτσια και στις ηλικίες από 6-11 χρόνων η αναλογία είναι 3 προς 2, ενώ στην εφηβεία γίνεται 8 αγόρια προς 5 κορίτσια.

Πώς εκδηλώνεται

Εκδηλώνεται όταν ευαισθητοποιηθούν οι βρόγχοι από διάφορες αλλεργιογόνες ουσίες, όπως σκόνη, κάποιες τροφές, το τρίχωμα διάφορων ζώων, υγρασία, καπνό, ή από λοιμώξεις του αναπνευστικού, ή ακόμα και από συγκινησιακή φόρτιση.

Το παιδί παρουσιάζει θορυβώδη και κοφτή αναπνοή, ξερόβηχα, σφίξιμο στο στήθος, παχύρρευστα πτύελα κ.λπ. Ευτυχώς, η επιστήμη έχει προχωρήσει και υπάρχουν αρκετά φάρμακα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρίσεων.

Αν προσπαθήσουμε να βρούμε την αιτιολογία του, θα διαπιστώσουμε ότι δεν είναι σαφής και ότι πρόκειται για πολυπαραγοντικό νόσημα. Πολλές φορές, περιπτώσεις άσθματος συναντώνται με μεγάλη συχνότητα στα μέλη κάποιων οικογενειών.

Πότε παρουσιάζεται

Το άσθμα συνήθως παρουσιάζεται στην ηλικία των 3 ετών και παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Eνδέχεται, όμως, να παρουσιαστεί και αργότερα, καθώς επίσης και στην ενήλικη ζωή.

Aν εξετάσουμε προσεκτικά το ιστορικό των ασθματικών παιδιών, θα διαπιστώσουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών κατά τους πρώτους μήνες της ζωής έχουν παρουσιάσει κάποια αλλεργική εκδήλωση, συνηθέστερα έκζεμα. Ένα 50% αυτών των παιδιών παρουσιάζει αργότερα άσθμα, αρχικά με τη μορφή αναπνευστικών ενοχλήσεων προερχόμενων συνήθως από λοιμώξεις. Σε άλλες περιπτώσεις, το άσθμα παρουσιάζεται χωρίς καμιά προειδοποίηση από υπερευαισθησία των βρόγχων σε μυρωδιές ή διάφορες χημικές ουσίες.

H πρόγνωση του άσθματος δημιουργεί αισιοδοξία για την αντιμετώπισή του, παρότι η προδιάθεση μπορεί να παραμείνει για όλη τη ζωή. Kατά την εφηβεία, σ’ ένα μεγάλο αριθμό παιδιών, περίπου στο 70%, τα συμπτώματα του άσθματος εξαφανίζονται ή γίνονται πιο ήπια.

Παράγοντες που επιδρούν

Yπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν στην επιδείνωσή του, όπως το κάπνισμα, ενεργητικό ή παθητικό, τα κρυολογήματα, η σκόνη, οι έντονες μυρωδιές, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, ο κρύος αέρας, η υγρασία, η εξαντλητική γυμναστική, οι συγκινησιακές φορτίσεις και οι διάφορες λοιμώξεις του αναπνευστικού. Για κάθε παιδί υπάρχει ένα ή περισσότερα αλλεργιογόνα ερεθίσματα που κινητοποιούν την κρίση· μερικές φορές, μάλιστα, είναι πράγματα που δεν μπορούμε να φανταστούμε.
Tο περιβάλλον παίζει βασικό ρόλο, δεδομένου ότι οι ασθματικές κρίσεις εμφανίζονται συχνά κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως, για παράδειγμα, στην παρουσία ή απουσία κάποιου προσώπου. 

Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι πολλές φορές τα συμπτώματα ασφυξίας που νιώθει το παιδί πυροδοτούνται από εσωτερικές συγκρούσεις ή από άγχος, δυσφορία, θυμό, υ-περδιέγερση. Aκόμα και μικρής διάρκειας ψυχικές εντάσεις μπορούν να επιφέρουν επιδείνωση και υποτροπή στο πρόβλημα. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι το παιδί παρουσιά-ζει κρίση επειδή δεν μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματα οργής, θυμού ή εχθρότητας, και ότι η κρίση είναι μια μορφή ενδοστρεφούς επιθετικότητας, μια μορφή διαμαρτυρίας απέναντι στο περιβάλλον, κυρίως όμως ένα είδος αντίδρασης σε μια καταπιεστική μητέρα.

Πώς νιώθουν οι γονείς

Η κατάσταση είναι αρκετά δύσκολη για τους γονείς. Bλέποντας το παιδί τους να υποφέρει, νιώθουν ανήμποροι να το βοηθήσουν και ειδικά την πρώτη φορά πα-νικοβάλλονται. Kατακλύζονται από πλήθος αντιφατικών συναισθημάτων, όπως οργή γι’ αυτό που συμβαίνει, ενοχές για πιθανή δική τους ευθύνη, άγχος ή και φόβο μήπως το παιδί πεθάνει από ασφυξία.

Από το βιβλίο της Α. Καππάτου “Οι γονείς κάνουν τη διαφορά”. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.