Παιδί και νέοι γονείς – Τεύχος 157

Της Φλώρας Κασσαβέτη
Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου, ψυχολόγου- παιδοψυχολόγου και συγγραφέα

Τα Χριστούγεννα είναι η κατεξοχήν οικογενειακή γιορτή  του χρόνου, αλλά τα πάντα ανατρέπονται με ένα διαζύγιο.

Η αρχική οικογένεια διασπάται και πιθανότατα διευρύνεται με νέα μέλη, τα σπίτια αλλάζουν, οι παππούδες γίνονται περισσότεροι, το παιδί αποκτά από τη μια στιγμή στην άλλη  ολοκαίνουργια αδελφάκια. Πως, λοιπόν, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα;

Τα πρώτα  Χριστούγεννα μετά το διαζύγιο ήταν ιδιαίτερα επεισοδιακά για τη μαμά του Νικόλα. «Τα περάσαμε στο πατρικό σπίτι του τότε συντρόφου μου και σημερινού μου συζύγου μαζί με τους γονείς του και τα δύο κοριτσάκια του (από προηγούμενο γάμο). Όλη μέρα έλεγα στο γιό μου : «Νικόλα, να είσαι καλό παιδί»,  «Νικόλα να προσέχεις τους τρόπους σου», «Νικόλα θα γνωρίσεις δύο καινούργια αδελφάκια»…Αποτέλεσμα ; Ο Νικόλας έφτυσε τη γαλοπούλα στο χαλί της τραπεζαρίας, τραβούσε από τα κοτσίδια τις υποψήφιες αδερφές του, πότισε με αναψυκτικό το χριστουγεννιάτικο δέντρο και πέρασε την υπόλοιπη μέρα παίζοντας με το ηλεκτρονικό του!».

8 μυστικά  για ένα καινούργιο ξεκίνημα

Το διαζύγιο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο συναισθηματικό κόσμο των παιδιών γιατί χρειάζεται να έρθουν αντιμέτωπα με δραστικές αλλαγές στη ζωή τους, τις οποίες δεν είναι πάντα εύκολο να διαχειριστούν. Το πρόβλημα μάλιστα γίνεται πιο έντονο στις γιορτές, που μπορεί να αναστατώσουν το παιδί όχι μόνο επειδή του θυμίζουν όλα όσα δεν έχει πια   αλλά και γιατί βρίσκεται απέναντι σε μια νέα τάξη πραγμάτων (αν οι γονείς του έχουν προχωρήσει στη σύναψη  άλλων σχέσεων). Κι όμως, υπάρχουν τρόποι για να βοηθήσετε το παιδί σας να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση. Ορίστε το πώς:

1.    Προσπαθήστε να μην απομονώνεστε από συγγενείς και φίλους. Τα Χριστούγεννα είναι κατεξοχήν γιορτή ζεστασιάς και συνεύρεσης. Μην κρατάτε, λοιπόν, αποστάσεις από τα κοντινά σας πρόσωπα, προτιμώντας να μείνετε μόνη με το παιδί επειδή πιστεύετε ότι θα ζηλέψει τις υπόλοιπες οικογένειες γύρω του. Δημιουργήστε ένα περιβάλλον από αγαπημένα πρόσωπα, όπως ο παππούς και η γιαγιά, τα αδέρφια σας ή ακόμα και καλούς φίλους και περάστε κοντά του τις γιορτινές μέρες.

2.    Διώξτε τη μελαγχολική σας διάθεση. Το παιδί έχει ανάγκη να βλέπει το χαμόγελο στο πρόσωπό σας. Φροντίστε, λοιπόν, να καταπιαστείτε με ευχάριστες δραστηριότητες που θα σας τονώσουν τη διάθεση.

3.    Αποφύγετε τις υπερβολές    Κάποιοι γονείς για να διασφαλίσουν ότι το παιδί θα περάσει καλά γεμίζουν το πρόγραμμα ασφυχτικά με εξόδους, δραστηριότητες ή εκδρομές ή του κάνουν πολλά κι ακριβά δώρα.  Αυτή η υπερβολή  όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη αλλά συχνά μπορεί να βάλει σε υποψίες το παιδί ότι κάτι δεν πάει καλά.

4.    Διατηρείστε σταθερό πρόγραμμα.  Φροντίστε να μη διαταραχθεί η ρουτίνα της οικογένειας γιατί προσφέρει στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας. Μείνετε λοιπόν όσο τον δυνατόν πιο πιστοί στους κανόνες που έχετε ως οικογένεια ακόμα και την περίοδο των γιορτών επιτρέποντας μόνο μικρές αποκλίσεις.

5.    Πείτε όχι στον συναγωνισμό με τον άλλο γονιό. Ποιος θα κρατήσει περισσότερες μέρες το παιδί, με ποιον θα περάσει καλύτερα και ποιος θα κάνει τα πιο ακριβά δώρα  είναι αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο. Να θυμάστε ότι τα παιδιά έχουν το δικαίωμα ν’ αγαπούν και τους δύο γονείς ανεξάρτητα από το τι τους προσφέρει ο καθένας. Ποτέ μη δηλητηριάζετε τα παιδιά εναντίον του άλλου γονιού, γιατί  είστε και οι δύο απαραίτητοι ως πρότυπα και  η απόρριψή του άλλου πρότυπου στερεί τα παιδιά σας από ένα βασικό θεμέλιο για το χτίσιμο της προσωπικότητάς τους.

6.    Δείξτε του ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά. Αν έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί σας κρατά παθητική και σιωπηρή στάση, παροτρύνετέ το να εκφράζει τα συναισθήματά του. Όσο καλά κι αν δείχνει να αποδέχεται το διαζύγιο,  η στωική έως αδιάφορη  στάση του μπορεί να μαρτυρεί  ακριβώς το αντίθετο . Στην πραγματικότητα μπορεί να μην αποδέχεται το γεγονός και  να αρνείται να το συζητήσει ακόμα και με τον εαυτό του. Κάποια παιδιά, πάλι, κρύβουν συναισθήματά όπως λύπη ή ο θυμό, επειδή φοβούνται να τα εκφράσουν για να μην αναστατώσουν τους γονείς τους. Μην φοβάστε τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού. Κάντε εσείς την αρχή  ώστε να μάθετε και στο παιδί  να εκφράζει ένα μέρος των συναισθημάτων του.

7.    Αφήστε το να εκφράσει το θυμό του.  Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που γεννά η πικρία του για το γεγονός ότι χάθηκε η ενότητα της οικογένειας. Στην πραγματικότητα το παιδί δεν θα πρέπει να καταπνίξει  την οργή που νιώθει.  Για ένα διάστημα δείξτε αρκετή ανοχή στα ξεσπάσματά του και σταδιακά –με μεγάλη υπομονή- βοηθήστε το να εκδηλώνει με υγιή τρόπο τα συναισθήματά του. Δείξτε κάποια μεγαλύτερη επιείκεια απ’ ότι συνήθως  λαμβάνοντας υπόψη ότι βρίσκεται σε φάση προσαρμογής.

8.    Δώστε του την αμέριστη προσοχή σας. Μερικές φορές οι πολλαπλές υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια των γιορτών, τα ψώνια, το μαγείρεμα, οι επισκέψεις, οι καλεσμένοι μπορεί να σας προκαλέσουν υπερένταση και ενδεχομένως να παραμελήσετε το παιδί . Σε αυτή τη περίπτωση είναι πιθανό εκείνο να απαιτήσει την προσοχή σας με αρνητικές συμπεριφορές  -π.χ. με επιθετικότητα ή προκλητική συμπεριφορά.  Προσπαθήστε λοιπόν –παρά το φορτωμένο πρόγραμμα και τα όποια προβλήματά σας- να του δώσετε περισσότερο στοργή και αρκετή σημασία, να παίξετε, να μιλήσετε, να διασκεδάσετε και γενικά να περάσετε περισσότερο ποιοτικό χρόνο μαζί.

extra tip:

Αν- παρά τις προσπάθειές σας -το παιδί εκδηλώνει είτε μεγάλη εσωστρέφεια, είτε ιδιαίτερα έντονη επιθετικότητα ή κατάθλιψη και γενικά αλλαγή στη συμπεριφορά που επιμένει  και εκδηλώνεται όχι μόνο την περίοδο των γιορτών αλλά και πριν ή μετά το τέλος τους  καλύτερα να συμβουλευτείτε ειδικό.

3ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 3ΛΥΣΕΙΣ

«Δεν είσαι ο μπαμπάς μου!»

Το πρόβλημα: Εσείς μπορεί να θεωρείτε ότι οι γιορτές είναι η καλύτερη ευκαιρία για να συστήσετε το νέο σας σύντροφό στο παιδί σας, όμως τα πράγματα μπορεί να μην εξελιχθούν τόσο αρμονικά όσο θα ελπίζατε. 
Το παιδί αισθάνεται συχνά οργή για το γεγονός ότι η οικογένειά του έχει διαλυθεί. Εκτός από τον εαυτό του, που  μπορεί να θεωρεί υπεύθυνο κάποιες φορές  για το διαζύγιο, είναι πολύ πιθανό να θεωρεί υπεύθυνους και τα νέα πρόσωπα τα οποία διεκδικούν θέση στην καρδιά και στη ζωή των γονιών του και ως εκ τούτου και στη δική του.  Μπορεί να νιώσει τη νέα σχέση σαν απειλή, να αισθανθεί ανταγωνιστικά προς το νέο σύντροφο του μπαμπά ή της μαμάς ή να ερμηνεύσει τη νέα αυτή φάση ως απόρριψη του άλλου γονιού ή και του ίδιου. Μπορεί λοιπόν να υιοθετήσει αμυντική ή ακόμα και επιθετική στάση.

Η προτεινόμενη λύση: Μην επιβάλλετε απότομα στο παιδί τον νέο σας σύντροφό. Επιδιώξετε να γνωριστεί και να εξοικειωθεί μαζί του σταδιακά.    Η πλειοψηφία των παιδιών συνήθως προσαρμόζεται όταν  καταλάβει ότι τα νέα πρόσωπα δεν αποτελούν απειλή κι ότι οι παλιοί δεσμοί δεν χαλάνε επειδή έχουν προκύψει νέοι. Είναι πολύ χρήσιμο να επαναλαμβάνετε στο παιδί ότι αυτή η νέα ένωση διαφέρει από αυτό που εσείς και ο άλλος γονιός  είχατε πριν από το χωρισμό. Από την άλλη όσο καλή και να είναι η σχέση του παιδιού σας με το  νέο σύντροφό σας,  μην ξεχνάτε ότι εσείς θα πρέπει κατά κύριο  λόγο να ασχολείστε με το παιδί σας και όχι ο σύντροφός σας, ο οποίος θα πρέπει να διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο. Καλό είναι επίσης να μην επιβάλλετε στο παιδί να αποκαλεί το νέο  σύντροφο  σας «μπαμπά» ή «μαμά» αντίστοιχα και να αποφεύγετε τις συζητήσεις και τις  συγκρίσεις με τον φυσικό γονιό του παιδιού σας

«Μα ποιοι είναι όλοι αυτοί;»

Το πρόβλημα: Είναι θεμιτό να θέλετε να περάσετε τιε γιορτές μαζί με το νέο σας σύντροφο και τα παιδιά σας όλοι μαζί. Όλα όμως αυτά τα νέα πρόσωπα μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στο παιδί. Ξαφνικά μια ηλικιωμένη κυρία που το παιδί βλέπει για πρώτη φορά σε μια οικογενειακή συνεστίαση παρουσιάζεται σαν  γιαγιά. Εκείνο όμως έχει ήδη δυο γιαγιάδες και νιώθει ότι θα τις προδώσει αν συμπαθήσει την νέα γιαγιά.  Και φυσικά του είναι δύσκολο ν’ αποδεχτεί ως αδελφάκι ένα ξένο παιδάκι από τη μια στιγμή στην άλλη (θυμηθείτε ότι ακόμα και τα βιολογικά αδέρφια χρειάζονται χρόνο για να αποδεχτούν το ένα το άλλο) Πιθανόν, λοιπόν, η συμπεριφορά του να είναι αμυντική απέναντί στα πρόσωπα που υποτίθεται ότι διαμορφώνουν το νέο οικογενειακό περιβάλλον, ιδιαίτερα αν τους βλέπει για πρώτη φορά σε μια γιορτινή συγκέντρωση.

Η λύση: Η επαφή του παιδιού σας με το νέο πρόσωπο που έχει μπει στη ζωή σας πρέπει να γίνεται σταδιακά και μόνο αν είναι σοβαρή σχέση. Παράλληλα, καλό είναι να έχει περάσει αρκετό διάστημα αφότου χωρίσατε, ώστε να έχει διαχειριστεί το διαζύγιο σας. Μην το πιέζετε να συμπαθήσει και να αποδεχτεί τη νέα σας σχέση πολύ δε περισσότερο τα άλλα νέα πρόσωπα που το πλαισιώνουν. τα νέα πρόσωπα που έχουν μπει στη ζωή σας Δώστε του χρόνο να τους συνηθίσει χωρίς να απαιτείτε από αυτό να αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις. Αποφύγετε να το μαλώνετε μπροστά στους άλλους όταν ξεπερνά τα όρια, ούτε όμως να αντιδράτε υπερβολικά υπερασπίζοντάς το με φανατισμό γιατί έτσι του δίνετε έναυσμα να σας χειριστεί. Τέλος, μην επιτρέπετε  στα νέα πρόσωπα να επεμβαίνουν σε θέματα που αφορούν το παιδί σας.

«Άγιε μου Βασίλη θέλω η μαμά κι ο μπαμπάς να είναι πάλι μαζί!»

Το πρόβλημα: Τα παιδιά μερικές φορές νιώθουν υπεύθυνα για τον χωρισμό των γονιών τους. Πιστεύουν ότι η άσχημη συμπεριφορά τους και το γεγονός ότι δεν ήταν ‘καλά παιδιά’ ήταν η βασική αιτία που οδήγησε στη διάλυση της οικογένειας. Κάποια παιδιά, πάλι, για πολλά χρόνια συνεχίζουν βαθιά μέσα τους να ελπίζουν και να εύχονται ότι η μαμά κι ο μπαμπάς θα ξανασμίξουν. 

Η προτεινόμενη λύση: Εξηγείστε στο παιδί ότι η αιτία για τον χωρισμό ξεκινάει από το γεγονός ότι δεν ταιριάζατε ως ζευγάρι κι ότι αυτό δεν σημαίνει ότι είστε εχθροί κι ότι δεν αγαπάτε ο ένας τον άλλον ακόμα κι αν ζείτε χώρια. Δώστε έμφαση στο γεγονός ότι συνεχίζει να υπάρχει ένας δεσμός μεταξύ σας αφού πάντα θα σας ενώνει το γεγονός ότι είστε γονείς του ίδιου παιδιού.  Απλώς η σχέση σας λόγω του διαζυγίου αλλάζει. Από εκεί και πέρα μην αποπαίρνετε το παιδί για την ευχή να δει την οικογένεια του κάποτε ξανά ενωμένη.  Σταδιακά θα αποδεχτεί την αλήθεια, ωστόσο,   πάντα θα είστε οι γονείς του και θα έχετε επικοινωνία έχοντας το ίδιο ως επίκεντρο του ενδιαφέροντός σας.

Αν σκέφτεστε να χωρίσετε…

…πρέπει να ξέρετε πως η περίοδος των γιορτών δεν είναι η κατάλληλη για να προχωρήσετε στην ανακοίνωση του χωρισμού σας. Όπως γνωρίζετε καλά τα παιδιά περιμένουν  με ανυπομονησία τα Χριστούγεννα για να βρεθούν με τους γονείς ,να στολίσουν το σπίτι και το χριστουγεννιάτικο δέντρο , να συμμετέχουν στις οικογενειακές συγκεντρώσεις  να βγούν με τους γονείς να αγοράσουν τα δώρα κλπ. Τα Χριστούγεννα είναι η πιο αγαπημένη περίοδος των παιδιών και τα συναισθήματα αυτά θα γκρεμιστούν αν  προχωρήσετε σε δραστικές αλλαγές στη ζωή της οικογένειας . Θα τους διαλύσετε όλη τη χαρά τους για τα Χριστούγεννα.  Ακόμη και αν έχουν δει φασαρίες,εντάσεις ή καβγάδες το προηγούμενο διάστημα και θεωρείτε ότι είναι κατά ένα τρόπο προετοιμασμένα, η ανακοίνωση μιας τόσο σημαντικής απόφασης για τη ζωή τους θα τους προκαλέσει σημαντική αναστάτωση.  Κάντε υπομονή , λοιπόν, προσπαθήστε να υπάρχει ένα φιλικό κλίμα κατά τη διάρκεια των γιορτών και αργότερα ανακοινώνετε τις αποφάσεις σας.