Της Αλεξίας Σβώλου
Οι άνθρωποι με παραληρητική διαταραχή μπορούν να φτάσουν σε βίαιη συμπεριφορά, χωρίς ωστόσο η διαταραχή να εμποδίζει την καθημερινή τους λειτουργικότητα (π.χ. στη δουλειά)
Τουλάχιστον 20 επεμβάσεις έχει μπροστά της η Ιωάννα, που υποβλήθηκε στο τέταρτο χειρουργείο και συνεχίζει την μακριά πορεία της αποκατάστασής της. Στο μεταξύ, σάλος προκλήθηκε από τη δήθεν συνέντευξη που έδωσε η άτυχη εγκαυματίας σε Βρετανική εφημερίδα, γεγονός το οποίο διέψευσαν οι δικηγόροι της. Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους: «η Ιωάννα ουδέποτε παραχώρησε συνέντευξη σε οποιοδήποτε δημοσιογραφικό μέσο, Ελληνικό ή ξένο. Άλλωστε, αυτό δεν θα ήταν εφικτό, δεδομένης της ιδιαιτέρως σοβαρής κατάστασης της υγείας της.
Η μητέρα της, η οποία στέκεται νυχθημερόν στο πλευρό της και προσπαθεί να διαχειριστεί τον πόνο του παιδιού της, με ευγένεια και στωικότητα, έκπληκτη διαπίστωσε πως ολιγόλεπτη τηλεφωνική συζήτηση που είχε με δημοσιογράφο τηλεοπτικού σταθμού καταγραφόταν εν άγνοια της και μεταδόθηκε, ως συνέντευξη χωρίς τη συναίνεση της.
Επιθυμία της Ιωάννας και της οικογενείας της είναι να υπάρξει σεβασμός στην τραγική κατάσταση της, αφού αναμφίβολα προέχει η ηρεμία της, προκειμένου να ανταπεξέλθει στα πολλαπλά χειρουργεία που έχει μπροστά της. Η Ιωάννα θα μιλήσει, όταν θα είναι σε θέση».
Κι ενώ ο Γολγοθάς της αποκατάστασης των βαρύτατων εγκαυμάτων που προκάλεσε το βιτριόλι συνεχίζεται, η ψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου χαρτογραφεί τα σκοτεινά μονοπάτια του μυαλού που οδηγούν στην εκδήλωση ψυχικών διαταραχών οι οποίες βασανίζουν και «καταδιώκουν» ανθρώπους χωρίς ωστόσο υποχρεωτικά να επηρεάζουν τη καθημερινότητά τους.
Λέει λοιπόν η ψυχολόγος: «Αποκαλούμε εύκολα κάποια άτομα εμμονικά επειδή κάνουν κάποιες τελετουργίες ή εκδηλώνουν υπερβολικές φοβίες για μικρόβια ή ασθένειες ή τους ‘καρφώνονται’ στο μυαλό κάποιες ιδέες ή σκέψεις.
Οι εμμονές είναι έντονες, επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που εκλαμβάνονται σαν ανεπιθύμητες , επηρεάζουν τον ψυχισμό και επιστρέφουν ξανά και ξανά, σαν απρόσκλητοι επισκέπτες βασανίζοντας καθημερινά το άτομο. Επιστημονικά τις αποκαλούμε ‘ιδεοληψίες’, έχουν επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και το άτομο που υποφέρει δυσκολεύεται να τις διώξει.
Οι εμμονές αυτές συνδέονται με το σύστημα αξιών του ατόμου κι έχουν συχνά σεξουαλικό ή βίαιο περιεχόμενο ή φόβο μόλυνσης, ενώ αυξάνουν το άγχος και την κατάθλιψη. Οι άνθρωποι που αναπτύσσουν εμμονές παρουσιάζουν συχνά και ψυχαναγκασμούς, που είναι επαναληπτικές συμπεριφορές ή νοερές πράξεις που νιώθουν αναγκασμένοι να εκτελέσουν για να τις «εξοστρακίσουν».
Οι ψυχαναγκασμοί λειτουργούν σαν «αντίβαρο» στις ιδεοληψίες , μειώνοντας το άγχος προσωρινά και αυτές οι δύο εκφάνσεις αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η οποία επηρεάζει την ζωή των ατόμων γιατί συνοδεύεται από αγχώδεις και καταθλιπτικές εκδηλώσεις.
Τα άτομα αυτά είναι υπερβολικά ευσυνείδητα, υπάκουα και παρουσιάζουν τελειομανία, έχουν ανησυχίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία στη σχέσεις, τα οποία εκδηλώνονται συνήθως κατά την ηλικία των 10 ετών και παίρνουν την τελική τους μορφή στην εφηβεία.
Ωστόσο εμμονές συναντάμε και στις διαταραχές προσωπικότητας, όπως στη παρανοειδή διαταραχή προσωπικότητας με βασικό χαρακτηριστικό την εκτεταμένη δυσπιστία και καχυποψία προς τους άλλους ανθρώπους, με αποτέλεσμα τα κίνητρα των πράξεων τους να ερμηνεύονται ως κακόβουλα.
Το άτομο υποπτεύεται ότι οι άλλοι το εκμεταλλεύονται, το βλάπτουν ή το εξαπατούν, ασχολείται έντονα με αδικαιολόγητες αμφιβολίες για την πίστη ή την αξιοπιστία φίλων ή συνεργατών, είναι απρόθυμο να εμπιστευθεί προσωπικά του θέματα σε άλλους, κρατά επίμονα κακία και έχει επανειλημμένες αστήρικτες υποψίες, σχετικά με την πίστη του ή της συζύγου ή συντρόφου.
Τα συμπτώματα ξεκινούν στην εφηβεία ή τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής και προκαλούν σημαντικές εκπτώσεις στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του ατόμου. ‘Προχωρώντας’ σε αυτό το μονοπάτι, φτάνουμε στις ψυχωτικές διαταραχές και δη σε ένα τύπο που λέγεται παραληρητική διαταραχή με βασικό γνώρισμα την έκφραση παραληρητικών ιδεών καταδίωξης , ζηλοτυπίας ή ερωτομανίας.
Η ζηλοτυπική ιδέα είναι μονοθεματική και ψεύτικη αλλά δεν είναι ούτε αλλόκοτη, ούτε αφύσικη. Οι άνθρωποι με παραληρητική διαταραχή μπορούν να φτάσουν σε βίαιη συμπεριφορά, χωρίς ωστόσο η διαταραχή να εμποδίζει απαραίτητα την καθημερινή τους λειτουργικότητα σε άλλους τομείς όπως η εργασία τους. Εμφανίζουν αυξημένη καχυποψία, άγχος, πλέκουν σενάρια και φτιάχνουν με το μυαλό τους μια πραγματικότητα που στα δικά τους μάτια είναι απολύτως αληθινή. Ωστόσο, δεν έχουν το ακαταλόγιστο για τις πράξεις τους.
Η θεραπευτική παρέμβαση σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι εύκολη λόγω της αυξημένης καχυποψίας τους, ενίοτε χρειάζεται και φαρμακευτική αγωγή με αντιψυχωσικά φάρμακα και αντικαταθλιπτικά σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.
Σε αυτό το ‘μονοπάτι’ θα αναζητηθεί πιθανώς η επιστημονική ερμηνεία της απεχθούς εγκληματικής συμπεριφοράς της 35χρονης φερόμενης ως δράστιδος της επίθεσης με καυστικό υγρό που συγκλόνισε το Πανελλήνιο. Οι ειδικοί θα μελετήσουν ενδελεχώς τη προσωπικότητα και τις ιδιαιτερότητες του ψυχισμού της προσπαθώντας να καταλάβουν τα κίνητρα της καλομελετημένης αυτής επίθεσης προς την Ιωάννα» καταλήγει η κ. Καππάτου.
