mommy

Οκτωβρίου – Νοεμβρίου 2012  – Τεύχος 205

Ανεργία, φόβος  για ανέχεια και άγχος έχουν αυξήσει κατά πολύ τα ποσοστά της ενδοοικογενειακής  βίας στην Ελλάδα. Πως αντιμετωπίζει η ελληνική οικογένεια ένα τεράστιο πρόβλημα που παίρνει διαστάσεις επιδημίας;

Της Ζηνοβίας Κυριαζοπούλου

Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας)

Η 34 χρονη  Γιωργία διηγείται κλαίγοντας : «Δεν αντέχω άλλο αυτή τη κατάσταση, ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι αυτός ο νέος άνδρας που τόσο αγάπησα , ο γλυκός ο ευγενής , με φιλοδοξίες  θα άλλαζε τόσο πολύ. Η σχέση μας ξεκίνησε πριν 8 χρόνια . Γνωριστήκαμε μόλις είχαμε γυρίσει από μεταπτυχιακά και ψάχναμε  για επαγγελματική αποκατάσταση. Βρήκαμε καλές δουλειές στο αντικείμενο μας.  Αποκτήσαμε και ένα κοριτσάκι που είναι 4 χρονών. Η ζωή μας κυλούσε καλά εκτός από ένα κομμάτι ο Νίκος με ζήλευε υπερβολικά, υποπτευόταν κάθε άνδρα συνάδελφό μου  κλπ. Στην αρχή αυτό με κολάκευε , αισθανόμουνα τυχερή που ο Νίκος δεν με είχε δεδομένη. Σταδιακά η ζήλεια κυριάρχησε στη σχέση μας , ο Νίκος έκανε καβγάδες με το παραμικρό φώναζε , με υποτιμούσε και κάποιες φορές όταν η αντιπαράθεσή μας ήταν έντονη,  μου έδινε χαστούκια. Εγώ άρχισα να τον φοβάμαι , προσπαθούσα να μην του δίνω ερεθίσματα για καβγά όμως οι συγκρούσεις ήταν συνεχείς. Όταν ηρεμούσε ήταν ο εαυτός του το γλυκό αγόρι που ήξερα , μου ζητούσε συγνώμη και έλεγε ότι είναι η τελευταία φορά που του βγαίνει ο κακός του εαυτός , μου έλεγε πόσο μ αγαπά χωρίς εμένα δεν μπορεί να ζήσει κλπ. Εγώ αισθανόμουν ότι τον λυπάμαι και χαιρόμουν που αυτός ο άνδρας είναι αφοσιωμένος . Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την οικονομική κρίση όταν το Νοέμβριο του 2010 έχασε ο Νίκος τη δουλειά του . Ηταν εμπορικός διευθυντής σε μια μεγάλη εταιρεία που όμως άρχισε να πιέζεται από τους διευθυντές για μεγαλύτερη απόδοση του τμήματός του . Σταδιακά η πίεση έγινε ασφυκτική, τον θεωρούσαν υψηλόμισθο και μέσα σε μερικούς μήνες τον απέλυσαν. Στη αρχή δεν το πήρε άσχημα γιατί είχε πάρει και μια γερή αποζημίωση , έλεγε θα βρω κάτι καλύτερο όμως όσο περνούσε ο καιρός και έβρισκε κλειστές πόρτες άρχισαν τα προβλήματα .  Στην αρχή έδειχνε εκνευρισμό, σιγά σιγά άρχισε να φωνάζει σε μένα , να με λέει άχρηστη , ανίκανη και κάποιες φορές με έσπρωχνε.  Μόλις γύριζα από τη δουλειά μύριζε τα μαλλιά μου και τα ρούχα μου γιατί υποπτευόταν μήπως είχα συναντήσει κάποιον άλλο άνδρα.  Συχνά  έλεγε ότι έχει χάσει τον εαυτό του , ότι νιώθει ότι είναι ένα τίποτε, προσπαθούσα να τον παρηγορώ και να του λέω ότι όλα θα πάνε καλά. Άρχισε να πίνει για να χαλαρώνει όπως έλεγε και μετά γινόταν πιο  βίαιος αρνητικός και η ζήλεια του τον έκανε να φέρεται παράλογα  …., έφθασα στο σημείο να τον φοβάμαι , τρέμω τις αντιδράσεις του , έχω κλειστεί στον εαυτό μου , σκέφτομαι να χωρίσω αλλά πιστεύω ότι θα είναι η χαριστική βολή. Η ζωή μου με το το Νίκο έχει γίνει πολύ δύσκολη , τον φοβάμαι ,οι καβγάδες είναι καθημερινοί και δυστυχώς μπροστά στο παιδί που έχει συνέχεια άγχος αν θα φωνάξει ο μπαμπάς …….. Δεν γνωρίζει  κανείς από την οικογένειά μου αυτό που περνάω , ντρέπομαι να μιλήσω ….. 

Η κρίση φέρνει βία;

Αυτή είναι μια από τις εκατοντάδες μαρτυρίες γυναικών που βιώνουν βία  μέσα στην οικογένειά τους και οι οποίες αυξάνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.  Ζούμε σε μια δύσκολη περίοδο ίσως την δυσκολότερη της μεταπολεμικής Ελλάδας . Η οικονομική κρίση από το 2010 έχει πάρει τη μορφή καταιγίδας , τίποτε δεν έχει μείνει ίδιο. Ούτε καν εμείς οι άνθρωποι, που μέσα σε μια νέα κατάσταση που διαρκώς διαμορφώνεται και είναι πρωτόγνωρη για όλους , αναγκαζόμαστε να ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές αλλαγές σε κάθε τομέα της ζωής μας. Δεν είναι μόνο οι οικονομικές επιπτώσεις αυτής της πρωτοφανούς καταιγίδας είναι δυστυχώς και οι συνέπειες στο ψυχισμό μας. Υπάρχει γύρω μας διάχυτη απογοήτευση, απελπισία , προβληματισμός για το μέλλον και ένας απέραντος θυμός. Νιώθουμε αδύναμοι να αντιδράσουμε σε μια τέτοια κατάσταση, είμαστε ζαλισμένοι κάθε μέρα νέες ανακοινώσεις , περικοπές περικοπές.. Η ελληνική οικογένεια πλήττεται , οι γονείς είναι αποκαμωμένοι , τα ζευγάρια δυσκολεύονται να εκφράσουν ο ένας τα συναισθήματα του στον άλλον.

Τα εφιαλτικά νούμερα

Η  24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS κατά της βίας των γυναικών 15900, που λειτουργεί από τον περασμένο Μάρτιο για την άμεση συμβουλευτική υποστήριξη γυναικών θυμάτων βίας από 11/3/2011 έως 26/4/2012 ,δέχθηκε 5089 κλήσεις και 37 ηλεκτρονικά μηνύματα.
Επί  συνόλου των κλήσεων, οι 3955 (76%) αφορούν σε καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. Από αυτές οι 2958 κλήσεις (75%) αφορούν σε καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών ενώ οι 997 κλήσεις (25%), αφορούσαν σε καταγγελίες από τρίτα πρόσωπα (κυρίως από φίλους/-ες 25% , γονείς 19%, άλλους συγγενείς 17%, αδελφός/ή 11%, γείτονας 10% και άλλα άτομα 14%)
Από τις 2958 κλήσεις που αφορούν σε καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών οι 2448 κλήσεις (83%) αφορούν περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας από σύζυγο/σύντροφο, οι 87 κλήσεις (3%) σεξουαλικής παρενόχλησης, οι 46 κλήσεις (2%) για βιασμό, οι 4 κλήσεις (0,1%) για πορνεία και 1 κλήση (0%) για trafficking, ενώ 272 κλήσεις (9%) αφορούσαν σε καταγγελία άλλων μορφών βίας πέραν των παραπάνω. Από τις 2958 γυναίκες που κάλεσαν τη γραμμή, οι 1897 (64%) είναι μητέρες.
Τα αιτήματα των γυναικών που καλούν στην τηλεφωνική γραμμή αναφέρονται στην ψυχοκοινωνική στήριξη 1396 κλήσεις (47%), σε νομική συμβουλευτική 922 κλήσεις (31%), σε νομική βοήθεια 461 κλήσεις (15,6%), στην αναζήτηση φιλοξενίας 262 κλήσεις (9%), στην αναζήτηση εργασίας 102 κλήσεις (3%).
Αυτά επιβεβαιώνονται και από  τα στοιχεία της Εθνικής Τηλεφωνικής Γραμμής για τα Παιδιά SOS “1056”, όπου παρατηρήθηκε ότι οι κλήσεις που αφορούσαν σε αιτήματα φιλοξενίας παιδιών σε κίνδυνο αυξήθηκαν κατά 60% το πρώτο εξάμηνο του 2012 σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα το 2011, ενώ οι κλήσεις που αφορούσαν σε καταγγελίες για κακοποίηση και παραμέληση παιδιών και παράνομη διακίνηση/trafficking αυξήθηκαν κατά 22%.

Τι είναι η ενδοοικογενειακή βία

Η  ενδοοικογενειακή βία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ένα μέλος της οικογένειας προκαλεί σωματική ή ψυχική βλάβη σε ένα άλλο μέλος της οικογένειας με βασικό στόχο την ανάγκη του θύτη να κυριαρχήσει , να εξουσιάσει και να ελέγξει το θύμα. 
Η ενδοοικογενειακή βία “μπορεί να συμβεί στον καθένα, ανεξάρτητα από τη φυλή, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκεία, το φύλο του. Επίσης  μπορεί να πάρει πολλές μορφές . Περιλαμβάνει τη  σωματική κακοποίηση, τη σεξουαλική κακοποίηση, τη συναισθηματική, την οικονομική και την ψυχολογική. 
Ο θύτης  μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους :
Απειλές   ότι θα κτυπήσει , θα σκοτώσει, θα διακόψει την οικονομική στήριξη , θα βλάψει τα παιδιά , θα αυτοκτονήσει κλπ.
Μπορεί να απομονώνει το θύμα, να μην του επιτρέπει να εργαστεί , ούτε να βγαίνει από το σπίτι ,να ελέγχει σε ποιόν μιλά, να χρησιμοποιεί  λεκτική βία με  συνεχείς προσβολές , διαρκή υποτίμηση, απαξιωτική συμπεριφορά κλπ. Ή και εκφοβισμό με χειρονομίες , σπάσιμο  αντικειμένων , όπλο κλπ

Το προφίλ του θύτη

Ο θύτης συνήθως είναι ένα άτομο υπεράνω υποψίας και  δεν παρουσιάζει σημάδια βίαιης συμπεριφοράς όταν είναι έξω από το σπίτι. Αυτή η  έξωθεν καλή «μαρτυρία» , συχνά αποθαρρύνει τα θύματα να εκφράσουν το δράμα που ζουν, στο φιλικό ή οικογενειακό τους περιβάλλον. Συνήθως τα άτομα αυτά είναι όλων των μορφωτικών και κοινωνικο οικονομικών επιπέδων. Εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, έχουν παθολογική ζήλεια, θεωρούν ότι είναι κυρίαρχοι στην οικογένεια και στις γυναίκες τους, παρουσιάζουν συχνά ανεξέλεγκτη παρορμητικότητα, μπορεί να έχουν εξάρτηση από το αλκοόλ ή τη κοκαίνη, παρανοικές  ιδέες και σε ένα ποσοστό παρουσιάζουν διαταραχές προσωπικότητας. Η δικαιολογία  τους είναι τόκανα για να την συνετίσω. Υπάρχουν διάφοροι τύποι των βίαιων ανδρών που μπορεί να κατηγοριοποιηθούν  σε δύο ομάδες: σε εκείνους που είναι σε θέση να αναγνωρίζουν αυτά που προκάλεσαν λυπούνται και μετανοούν για τη βίαιη συμπεριφορά  τους και εκείνοι που παραμένουν σε άρνηση δεν δέχονται ότι έχουν πρόβλημα . Θεωρούν ότι ο σύντροφος ευθύνεται που τους έφερε σε αυτό το σημείο.
Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν  ενδείξεις  που όμως τις αγνοούμε ,όπως συχνές εντάσεις που αρχικά δημιουργούνται με αφορμή μικροπράγματα, και  έντονες αντιδράσεις θυμού. Επίσης  απαιτούν  με ευγενικό τρόπο  στην αρχή να ελέγχουν  που πάει ο σύντροφός τους. Το επόμενο στάδιο είναι η άσκηση βίας,  δηλαδή αρχίζουν  να πετούν αντικείμενα πάνω στο θυμό του, να εκβιάζουν και  να κτυπούν  και μετά το τρίτο στάδιο είναι ο υβριστής να αισθάνεται τύψεις και να ζητά συγνώμη.    .
Όσο πιο συχνά  ο κύκλος επαναλαμβάνεται, ο θύτης  αισθάνεται όλο και λιγότερες τύψεις.. Εάν έχετε βιώσει ένα επεισόδιο κακοποίησης, υπάρχει μια ισχυρή πιθανότητα η άσκηση βίας να επαναληφθεί .Όσο η κακοποίηση επαναλαμβάνεται , τόσο πιο δύσκολο γίνεται συχνά για το θύμα να φύγει.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις της κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές σε κάθε τομέα της ζωής του θύματος  .  Σε σωματικό επίπεδο, μπορεί να υπάρξουν τραυματισμοί που να απαιτούν ιατρική φροντίδα και εισαγωγή στο νοσοκομείο .Το θύμα μπορεί να αποκτήσει και χρόνια προβλήματα υγείας . Στο ψυχολογικό τομέα, μελέτες δείχνουν ότι το 60% των θυμάτων πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για την κατάθλιψη, είτε κατά τη διάρκεια ή μετά τη λήξη της σχέσης, και έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο απόπειρας αυτοκτονίας. Εκτός από την κατάθλιψη, τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας ,βιώνουν συνήθως άγχος και πανικό , και είναι πιθανόν να πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και τη διαταραχή πανικού . Η πιο συχνά αναφερόμενη ψυχολογική επίπτωση της ενδοοικογενειακής βίας είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρές που  βιώνουν τα θύματα. και χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αναδρομή στο παρελθόν , αναβιώνουν συχνά ενοχλητικές σκηνές,  ο ύπνος τους είναι ταραγμένος ενώ συχνά έχουν εφιάλτες και αποφεύγουν κάθε ερέθισμα που   σχετίζεται με την κακοποίηση. Αυτά τα συμπτώματα δυστυχώς βιώνονται από το θύμα αρκετά μεγάλο διάστημα μετά την απομάκρυνσή του από την επικίνδυνη κατάσταση. Επιπλέον, λόγω της οικονομικής εκμετάλλευσης και της απομόνωσης, το θύμα δεν διαθέτει οικονομική δυνατότητα ενώ  στο περίγυρό του υπάρχουν λίγα άτομα τα οποία  θα μπορούσαν να του προσφέρουν στήριξη και βοήθεια.  Αυτό έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα θύματα, και ο ισχυρότερος παράγοντας που μπορεί να τα αποθαρρύνει  από την εγκατάλειψη του δράστη. Τα θύματα συχνά δεν έχουν εξειδικευμένες δεξιότητες, ή την εκπαίδευση, και κατάρτιση που είναι αναγκαία για να βρουν μια απασχόληση, και επίσης όταν είναι πολύτεκνες δυσκολεύονται να αποφασίσουν να αναζητήσουν υποστήριξη..  Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από τις κλήσεις στη γραμμή 15900 . Φάνηκε ότι από τις γυναίκες θύματα βίας που απάντησαν στην ερώτηση σχετικά με την εργασιακή τους κατάσταση στην αγορά εργασίας:
31% είναι απασχολούμενες (από τις οποίες το 12% αυτοαπασχολούμενες)
33% είναι άνεργες (από τις οποίες το15% μακροχρόνια άνεργες) και
13% είναι ανενεργές.
Εκτός από τους ενηλίκους, βέβαια, τα «μεγάλα» θύματα είναι τα παιδιά που εκτίθενται σε αυτό το νοσηρό κλίμα. Οι επιπτώσεις είναι πολύ σοβαρές, ακόμη κι αν η βία δεν ασκείται στα ίδια.

Οδηγίες και συμβουλές  για  βοήθεια

-Καλέστε στην τηλεφωνική γραμμή SOS 
«15900»  που είναι πανελλαδικής εμβέλειας ,24ωρης λειτουργίας , 365μέρες το χρόνο. Στελεχώνεται από ψυχολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες, που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας και υπηρεσίες ενημέρωσης και τηλεφωνικής συμβουλευτικής σε θύματα όλων των μορφών βίας λόγω φύλου.
-Καλέστε την πενταψήφια τηλεφωνική γραμμή «11707», που λειτουργεί καθημερινά από Δευτέρα Έως Παρασκευή , ώρες :8:00-16:00. Επίσης, η επικοινωνία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω email :11707@winhellas.gr.Στο πλαίσιο αυτό, η νέα τηλεφωνική γραμμή της Μ.Κ.Ο..Hellas προσφέρει υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης και νομικής συμβουλευτικής , ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι έχει πανελλαδική εμβέλεια και η χρέωση είναι αστική –από οποιοδήποτε σημείο οι ενδιαφερόμενοι καλούν.
-Μιλήστε σε κάποια άτομα που εμπιστεύεστε και ζητήστε να σας βοηθήσουν
-Βρείτε που μπορείτε να φιλοξενηθείτε εσείς και τα παιδιά σας για κάποιο διάστημα.
-Προετοιμαστείτε για την αναχώρηση
-Να έχετε καταστρώσει ένα σχέδιο άμεσης και γρήγορης απομάκρυνσης από το σπίτι με τα παιδιά
-Πάρτε κάποια βασικά ρούχα , χρήματα, αντίγραφα σημαντικών εγγράφων και λογαριασμών , βιβλιάρια υγείας, πιστωτικές κάρτες κλπ.