Γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας κι επιστημονική συνεργάτιδα του 4yourfamily.gr

Tο πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών αφορά ένα σημαντικό ποσοστό εφήβων. Σύμφωνα με μελέτη, στην Eλλάδα περίπου 1 στους 7 μαθητές 15-19 χρόνων (15,2%) έχει κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας έστω και μία φορά στη ζωή του, ενώ η πλειονότητα αυτών (9,8%) έχει επαναλάβει τη χρήση τουλάχιστον 3 φορές.

Φαίνεται ότι η κάνναβη αποτελεί την επικρατούσα παράνομη ουσία μεταξύ όλων των παράνομων ουσιών. Τα αγόρια αναφέρουν χρήση παράνομων ουσιών σε υπερδιπλάσιο ποσοστό (20,9%) συγκριτικά με τα κορίτσια στις ηλικίες 15-19 ετών (9,3%) (ESPAD 2011, ΕΠΙΨΥ). Υπολογίζεται ότι τα 15 έτη είναι η ηλικία που ξεκινά ο πειραματισμός των εφήβων με τα ναρκωτικά.

Tο ποσοστό των εφήβων που δοκιμάζουν ναρκωτικά από περιέργεια ή για άλλους λόγους είναι διπλάσιο σε σύγκριση με 20 χρόνια πριν. Kάποια παιδιά σταματούν στην πρώτη δοκιμή, κάποια έπειτα από μερικές «σποραδικές δοκιμές» και κάποια ύστερα από παρέμβαση των γονιών τους, που απευθύνονται για βοήθεια σε ειδικούς. Yπάρχουν πάντως και οι έφηβοι που δεν απαγκιστρώνονται ποτέ ή ξεφεύγουν με τρομερά μεγάλη δυσκολία από τον κόσμο των ναρκωτικών. Τα δεδομένα μελετών στις ΗΠΑ δείχνουν ότι το 1/4 των ατόμων που αρχίζουν τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών σε αυτές τις ηλικίες εθίζονται και συνεχίζουν ως ενήλικες. O γονιός είναι πολύ λογικό να αναρωτιέται: «Μπορώ να είμαι ήσυχος ότι το παιδί μου θα ανήκει στο ποσοστό που δεν δοκιμάζει ποτέ ναρκωτικά; Mήπως ανήκει στο ποσοστό που “φλερτάρει” με τον κίνδυνο;».

Σε ποιες ουσίες μπορεί να εθιστεί

Γενικά οι ουσίες στις οποίες μπορεί να κάνει κατάχρηση ένα παιδί σήμερα στην Eλλάδα αυξάνονται καθημερινά με διάφορα χημικά κυρίως ναρκωτικά που λανσάρονται κατά περιόδους στην αγορά. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές οι ουσίες στις οποίες μπορεί ο έφηβος να εθιστεί ψυχικά και σωματικά είναι οι εξής:

• παράνομες ουσίες, όπως ινδική κάνναβη (χασίς, μαριχουάνα), ηρωίνη, κοκαΐνη, κρακ, ecstasy κλπ

• νόμιμες ουσίες, που προορίζονται για διαφορετική χρήση όπως ηρεμιστικά, υπνωτικά, βαρβιτουρικά

• εθισμό προκαλούν επίσης το αλκοόλ, το τσιγάρο αλλά και ο καφές.

Oι ουσίες που χρησιμοποιούν συχνότερα οι έφηβοι στην Eλλάδα είναι η κάνναβη (χασίς ή μαριχουάνα) και τα εισπνεόμενα (διαλύτες, κόλλες). Έπονται τα χάπια σε διάφορες χημικές παραλλαγές και ακολουθεί σε αρκετή απόσταση η ηρωίνη.

Τι μπορεί να φταίει

Tα αίτια που οδηγούν ένα παιδί στα ναρκωτικά είναι πολλά και περίπλοκα, όμως ο περισσότερος κόσμος πιστεύει λανθασμένα ότι «φταίνε οι κακές παρέες» και «οι κακοί γονείς». Aυτός ο μύθος τούς καθησυχάζει γιατί νομίζουν ότι εξαιρεί αυτομάτως το δικό τους παιδί. Mε τα ναρκωτικά όμως μπορεί να βρεθεί μπλεγμένο οποιοδήποτε παιδί, οποιασδήποτε οικογένειας. Σύμφωνα με μελέτες, στην εμφάνιση της χρήσης, κατάχρησης και εξάρτησης από ουσίες συμβάλλουν πολλοί παράγοντες όπως γενετικοί (καθορίζεται σε ποσοστό που κυμαίνεται από 40 έως 60%), οικογενειακοί, κοινωνικοί και η προσωπικότητα του εφήβου. Είναι εύλογο ότι επιδρά σημαντικά και η δράση της ουσίας.

Μπορεί να πειραματιστούν με ναρκωτικά οι έφηβοι που…

• έχουν άγχος και ανασφάλεια ή κατάθλιψη

• δεν διαθέτουν κοινωνικές δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν διάφορα καθημερινά προβλήματα

• αισθάνονται απόρριψη από το περιβάλλον, νιώθουν να μην ανήκουν πουθενά και θέλουν απεγνωσμένα να ενταχθούν σε μια ομάδα η οποία επιτέλους θα τα αποδεχτεί – στην προκειμένη περίπτωση, στην ομάδα των παιδιών που κάνουν ήδη χρήση ουσιών

• θέλουν να κάνουν τους τολμηρούς και τους αρχηγούς και τους αρέσει η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά

• ρισκάρουν για να αποδείξουν στη συντροφιά και στον εαυτό τους πόσο άτρωτοι και ισχυροί είναι

• δεν έχουν στενές σχέσεις με τους γονείς τους ή με άλλα θετικά πρότυπα ενηλίκων και παράλληλα συναναστρέφονται με παρέες ή ένα άτομο που κάνει ήδη χρήση ουσιών

• δεν έχουν πειστεί από τους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον τους ότι «τα ναρκωτικά είναι κάτι κακό» και δεν έχουν σαφώς αρνητική στάση έναντι των ναρκωτικών – δηλαδή δεν τα απορρίπτουν κατηγορηματικά

• έχουν γονείς τοξικομανείς ή αλκοολικούς.

Πώς θα προλάβετε

• Όπως σε όλα τα σοβαρά προβλήματα των εφήβων, η καλύτερη πρόληψη είναι η συχνή, σταθερή και σε βάθος επικοινωνία με το παιδί.

• Aκόμα και αν ο έφηβος είναι αρνητικός και προχωρεί σε ρήξη, ο γονιός θα πρέπει να προσπαθεί καθημερινά να ξαναχτίζει τις γέφυρες.

• Η σταθερή προπαγάνδα των γονιών κατά των ναρκωτικών να ξεκινά από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

• Οι έφηβοι που μιλούν τακτικά με τους γονείς τους για τους κινδύνους των ναρκωτικών έχουν 42% λιγότερες πιθανότητες να κάνουν χρήση. Ωστόσο μόνο το 1/4 των εφήβων αναφέρουν ότι συζητούν με τους γονείς αυτά τα θέματα.

• Να χρησιμοποιούν ρεαλιστικά και επιστημονικώς αποδεδειγμένα επιχειρήματα και όχι να το εκφοβίζουν με ανακρίβειες, γιατί αν το παιδί αποφασίσει να τους παρακούσει και δοκιμάσει χασίς, θα διαπιστώσει ότι «δεν πέθανε με μια ρουφηξιά». Kατά συνέπεια, θα διαπιστώσει ότι οι γονείς του υπερέβαλαν και πολύ πιθανόν να θεωρήσει ότι εξίσου ανακριβή είναι όλα όσα του είπαν για το ζήτημα των ναρκωτικών.

• Ένα συχνό επιχείρημα που τα παιδιά επικαλούνται είναι ότι δεν βλάπτει η χρήση χασίς. Οι γονείς μπορούν να τα ενημερώσουν ότι ένα τσιγάρο που περιέχει 750 χιλιογραμμάρια χασίς έχει τις ίδιες βλαβερές συνέπειες στους πνεύμονες όσο 4 κανονικά τσιγάρα και φυσικά το πρόβλημα λειτουργεί αθροιστικά. Να τους θέσουν όμως προβληματισμούς για το τι τα οδηγεί στη χρήση.

• Σε συνεργασία με τον σύλλογο γονέων να οργανώνουν στο σχολείο του παιδιού κατά καιρούς εκστρατείες ενημέρωσης των μαθητών κατά των ναρκωτικών

 https://www.4yourfamily.gr/index.php/psychologia/item/1070-τα-ναρκωτικά-στην-εφηβεία-και-πως-να-προλάβετε#.U7JzMFLRqM8