Bullying και παιδική βία: τα αίτια, το προφίλ θύτη και θύματος, οι ενδείξεις, οι τρόποι αντιμετώπισης και το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας.
Βουβές είναι οι κραυγές πολλών παιδιών που υπομένουν τη βία από συνομηλίκους τους. Περιπτώσεις όπως των παιδιών από την Μαγνησία ή του αγοριού από το Ίλιον εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για το τι γίνεται όταν χτυπάνε τα κουδούνια.
Λευτέρης Θεοδωρακόπουλος
Η παιδική βία φαίνεται να έχει πάρει διαστάσεις. Αρκετά από τα νεαρά θύματα δεν μιλάνε, υπομένουν και υποφέρουν από τους θύτες τους. Τα σημάδια άλλοτε είναι εμφανή και άλλοτε όχι. Οι αριθμοί που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι μόνο ένα μικρό ποσοστό. Και αυτό, επειδή στη σκοτεινή πλευρά του σχολικού προαυλίου επικρατεί ο νόμος της… σιωπής.
Την ίδια ώρα, το υπουργείο Παιδείας φέρεται αποφασισμένο να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας με νομοσχέδιο κατά του bullying.
Γιατί το bullying έχει αυξητικές τάσεις
Η Ευφροσύνη Κιατικίδου, ειδική παιδαγωγός στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Παιδιών σε Κίνδυνο, της Πρωτοβουλίας για το Παιδί στη Βέροια υπογραμμίζει στο Newsbomb.gr πως το φαινόμενο του bullying έχει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια και παραθέτει τους λόγος για τους οποίους συμβαίνει.
«Το φαινόμενο του εκφοβισμού στα σύγχρονα σχολεία παρατηρείται με εξαιρετικά μεγάλη ένταση εκδήλωσης τα τελευταία χρόνια, ενώ σε συνδυασμό με την πολυπολιτισμικότητα και πολυμορφία των μαθητικών ομάδων αποτελεί έναν από τους παράγοντες που προκαλούν συγκρούσεις.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2022 επιβεβαιώνει τη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ του σχολικού εκφοβισμού και της πολυπολιτισμικότητας, ενώ ανέδειξε τις ελλείψεις και αδυναμίες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο σύγχρονο σχολείο.
Το Υπουργείο Παιδείας λαμβάνει μέτρα για την καταπολέμηση του εκφοβισμού στα σχολεία με την εφαρμογή προγραμμάτων που στοχεύουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού σε συνεργασία και με εξωτερικούς φορείς κατόπιν έγκρισής του.
Ανάλογα προγράμματα και παρεμβάσεις υλοποιεί η Πρωτοβουλία για το Παιδί σε σχολεία της Ημαθίας. Μερικοί παράγοντες που φαίνεται να συμβάλουν στην αύξηση του εκφοβισμού περιλαμβάνουν αλλαγές στα κοινωνικά πρότυπα και αξίες καθώς επίσης και το αυξημένο άγχος και τις οικονομικές δυσκολίες. Ένας ακόμα παράγοντας που με την πάροδο του χρόνου ολοένα και αυξάνει τα περιστατικά bullying είναι η εύκολη πρόσβαση στην τεχνολογία, η οποία οδηγεί στην άνοδο του διαδικτυακού εκφοβισμού.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της πανδημίας της Covid-19, έχουν προκληθεί πολλές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές μαθαίνουν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, κάτι που έχει αντίκτυπο στις συμπεριφορές εκφοβισμού. Επίσης τα στατιστικά στοιχεία για τον εκφοβισμό μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν απαραίτητα μια πραγματική αύξηση στην εμφάνιση του εκφοβισμού, αλλά μάλλον μια αύξηση στην ευαισθητοποίηση και την αναφορά τέτοιων συμπεριφορών.
Ο μύθος της τραπ και η Covid-19
H διακεκριμένη ψυχολόγος και παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου, εξηγεί γιατί η βία των νέων παιδιών μεγεθύνεται.
«Με την επαναφορά της όποιας κανονικότητας, φαίνεται ότι υπάρχει αύξηση στα περιστατικά βίας μεταξύ των νέων. Σε αυτό συνετέλεσαν οι ιδιαίτερες υγειονομικές και κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν τα τελευταία σχεδόν τρία χρόνια μετά από μια μακρά περίοδο οικονομικής κρίσης. Οι ψυχοπιεστικές συνθήκες αυτές ανέδειξαν και ενίσχυσαν διάφορες δυσκολίες στο ψυχισμό των εφήβων. Τα θέματα ψυχικής υγείας (αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, προβλήματα συμπεριφοράς κ.ά.), σύμφωνα με στοιχεία από διεθνείς μελέτες αυξήθηκαν σε παιδιά και εφήβους!
Τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ασταθές οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον με ρευστότητα αξιών, που εντείνει την ανασφάλεια με συνέπεια την αδυναμία των νέων να φιλτράρουν τους προβληματισμούς τους. Κάποιοι αντιδρούν με θυμό, επιθετικότητα και ευερεθιστότητα και συχνά ξεσπάνε σε συνομηλίκους τους.
Η τραπ μουσική έχει γίνει μια νέα μόδα τα τελευταία χρόνια, με περιεχόμενο που προάγει τη βία ή την ανισότητα των δυο φύλων, τη χρήση ουσιών κλπ. Ιδανικό καταφύγιο για παιδιά που ψάχνουν τον προσανατολισμό τους, τρόπος και τόπος έκφρασης των δυσκολιών τους αλλά και του θυμού τους. Η δημοφιλία αυτών των τραγουδιών είναι φυσιολογικό να προβληματίζει όμως όσο δαιμονοποιούμε κάτι, συνήθως τόσο πιο θελκτικό φαίνεται στα παιδιά. Επομένως η τραπ είναι ίσως τρόπος να ενσωματωθούν, ενώ κάποια τραγουδάνε τους στίχους απλά μηχανικά.
Το πιο σημαντικό είναι να αναπτύξουν κριτική ικανότητα ώστε να επεξεργαστούν κατάλληλα τέτοια ερεθίσματα. Και μέχρι να γίνει κάποια αξιόπιστη έρευνα επί των κινήτρων του εκφοβισμού στην ελληνική μετά-covid εποχή, καλό είναι να μην προτρέχουμε. Εξάλλου πολύ σκληρά περιστατικά στη χώρα μας συνέβαιναν πολύ πριν την πανδημία και την επέλαση της τραπ».
Τι δείχνουν τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας
Η τελευταία έρευνα που διεξήχθη που επιχείρησε να αποτυπώσει την βία στα σχολεία και στις γειτονιές ήταν της Focus Bari τον Μάρτιο του 2022.
Σύμφωνα με αυτήν, επτά στους δέκα ερωτηθέντες εκτιμούν ότι η διαφορετική εμφάνιση και η σεξουαλική ταυτότητα είναι οι βασικές αιτίες που πυροδοτούν τον εκφοβισμό στα παιδιά. Το 87% πιστεύει πως ο φόβος και η απόγνωση είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που κατακλύζουν ένα παιδί που δέχεται εκφοβισμό.
Το 49% θεωρεί ότι ένα παιδί που εκφοβίζεται δεν ζητά βοήθεια από κανέναν.
Έξι στους δέκα ερωτηθέντες δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί εκφοβισμό πριν την ενηλικίωση τους, ενώ από αυτούς το 80% είχαν υποστεί βία από συνομηλίκους τους.
Σε σχόλιο για την συγκεκριμένη έρευνα προέβη η ΜSc., Ιδρύτρια της Focus Bari, Resilience Expert, Ξένια Κούρτογλου.
«Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής δεν ήταν έκπληξη, δυστυχώς. Αυτό που αποκαλύπτουν είναι ότι υπάρχουν διαχρονικά οι “θύτες” και τα “θύματα” του bullying στις νεαρές ηλικίες, με τους πρώτους να το κάνουν για “μαγκιά”, “πλάκα”, αποδοχή από τον περίγυρο, αλλά και γιατί έχουν συναισθήματα κατωτερότητας, που μπορώ να επιβεβαιώσω, ως ειδικός στην Ψυχική Ανθεκτικότητα.
Οι δεύτεροι, τα “θύματα”, φαίνεται ότι είναι οι “αδύναμοι κρίκοι”, είτε παιδιά με κάποιο στοιχείο διαφορετικότητας, είτε όχι, αλλά με κοινό χαρακτηριστικό την έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης. Κατά την άποψή μου, το “κλειδί” βρίσκεται ακριβώς εδώ: όταν υπάρχουν “θύματα” τότε υπάρχουν και “θύτες”. Γιατί κανένα παιδί δεν θα ασκήσει bullying αν δεν βρει το κατάλληλο έδαφος!
Το επόμενο “προβληματικό” εύρημα είναι ότι μεγάλη μερίδα από τα θύματα του bullying δεν ζητούν βοήθεια, και είναι μικρή η αναλογία εκείνων των παιδιών που απευθύνεται στους γονείς όταν τους συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Όλα αυτά τα ευρήματα οδηγούν σε μία κύρια λύση στο θέμα: την σωστή, ανοικτή σχέση μεταξύ γονέων και παιδιών. Οι γονείς είναι εκείνοι που οφείλουν να σταθούν κοντά στα παιδιά τους, να τα κατανοήσουν, να αποδεχθούν την δική τους διαφορετικότητα και ιδιαιτερότητα, να τα βοηθούν στο χτίσιμο αυτοπεποίθησης, να διατηρούν ανοικτή και συστηματική επικοινωνία μαζί τους, και να τους παρέχουν μια θεμελιακή βάση ασφάλειας!
Σίγουρα, δεν είναι εύκολη η διαχείριση των εφήβων, και δυστυχώς, δεν υπάρχουν ειδικές σπουδές και γνώσεις για τους γονείς, όμως, όλα αυτά τα φαινόμενα θα ήταν πολύ πιο περιορισμένα, αν οι γονείς έπαιρναν την κατάλληλη ενημέρωση, εκπαίδευση και υποστήριξη στην ανατροφή παιδιών και εφήβων».
Ποιες είναι οι ενδείξεις ότι ένα παιδί έχει υποστεί bullying;
Η κα. Ευφροσύνη Κιατικίδου, με μεγάλη εμπειρία σε αυτό τον τομέα σκιαγραφεί, στο Newsbomb.gr τις ενδείξεις που φέρει ένα παιδί που έχει υποστεί βία.
«Υπάρχουν πολλά σημάδια ότι ένα παιδί μπορεί να έχει πέσει θύμα εκφοβισμού. Αυτά τα σημάδια μπορεί να είναι σωματικά ή συναισθηματικά και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συχνούς τραυματισμούς ή μώλωπες
- Αλλαγές στη συμπεριφορά ή τη διάθεση, όπως η απόσυρση, το άγχος ή η κατάθλιψη.
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες ή το σχολείο
- Δυσκολία στον ύπνο ή συχνοί εφιάλτες
- Μείωση της αυτοεκτίμησης ή της αυτοπεποίθησης
- Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, όπως απώλεια όρεξης ή υπερκατανάλωση τροφής
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή καλής ακαδημαϊκής απόδοσης
- Αποφυγή ορισμένων χώρων ή καταστάσεων, όπως το σχολείο ή οι κοινωνικές εκδηλώσεις
- Σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι ή στομαχόπονοι
- Ανεξήγητη απώλεια ή φθορά προσωπικών αντικειμένων
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα σημάδια μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το παιδί και μπορεί να μην υπάρχουν πάντα. Εάν υπάρχουν υποψίες ότι ένα παιδί υφίσταται εκφοβισμό, είναι σημαντικό να υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία με το παιδί και να ακούμε τι έχει να πει. Είναι επίσης σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι τα παιδιά μπορεί να διστάζουν να μιλήσουν για εκφοβισμό, επομένως είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα πιθανά σημάδια».
Πώς μπορεί ο γονέας να επέμβει;
Πώς μπορεί ο γονέας να επέμβει για να γλιτώσει το παιδί του από τα χειρότερα; Η κα. Αλεξάνδρα Καππάτου εξηγεί στο Newsbomb.gr:
«Πάντα πρώτο μας μέλημα πρέπει να είναι η ποιοτική επαφή με τα παιδιά μας. Είναι παραπάνω από αναγκαίο να χτίζουμε από νωρίς πολύ γερές γέφυρες επικοινωνίας. Πολύ σημαντικά είναι και τα όρια, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, της αυτοεκτίμησης καθώς και η έγκαιρη καλλιέργεια μιας κουλτούρας αντι-μπούλινγκ.
Σε περίπτωση που υπάρχουν ενδείξεις εκφοβισμού στο παιδί μας δεχθείτε την αλήθεια που σας λέει χωρίς να το αμφισβητήσετε ή να θυμώσετε μαζί του ή να σχολιάσετε ότι είναι αδύναμο… Καθησυχάστε το πως δεν ευθύνεται εκείνο για αυτό που του συμβαίνει. Μιλήστε με το σχολείο, φροντίστε να σταματήσει άμεσα αυτό που συμβαίνει και ζητήστε να ενημερώνεστε για τις ενέργειές τους.
Δημιουργείστε συνθήκες ασφάλειας και ηρεμίας στην οικογένειά σας. Εξετάστε τους λόγους που το παιδί έπεσε θύμα εκφοβισμού μήπως έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία να συνεργαστεί, έντονη ανασφάλεια, αν μπορεί να διαχειριστεί ένα πείραγμα, αν έχει φίλους κλπ. Ανάλογα με τις απαντήσεις που θα δώσει, εξετάστε μήπως χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικό».
Ποιο είναι το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται συνήθως οι θύτες;
Η κα. Ευφροσύνη Κιατικίδου προχωράει ένα βήμα παρακάτω και εξηγεί ποιο είναι το περιβάλλον που «γεννά» τους θύτες.
«Συχνά οι θύτες προέρχονται από οικογενειακά περιβάλλοντα που εμπεριέχουν βία, αποκλεισμό ή κακοποίηση. Επίσης, μπορεί να προέρχονται από περιβάλλοντα εκπαίδευσης που δεν είναι ασφαλή ή σχολεία που δεν έχουν εντατικές πολιτικές ή πρωτόκολλα για τον εκφοβισμό. Μπορεί να προέρχονται από περιβάλλοντα που συνδέονται με την αποκλειστικότητα ή διακρίσεις, π.χ. σε σχέση με διαφορετικά φύλα ή ηλικίες. Συνεπώς, είναι σημαντικό να διερευνώνται κάθε φορά οι προκαταγγελτικοί παράγοντες».
Η σχολική βία ως σύμπτωμα κοινωνικής παθογένειας
Ο διακεκριμένος εγκληματολόγος Άγγελος Τσιγκρής δίνει το πλαίσιο της σχολικής βίας χαρακτηρίζοντάς της ως σύμπτωμα κοινωνικής παθογένειας.
«Έχει αποδειχθεί ότι ο χαλαρός έλεγχος στο πλαίσιο της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας, ανάμεσα στον γονιό και στο παιδί, ευνοούν την παραβατικότητα. Εάν λείπει αυτό το στοιχείο της επικοινωνίας με τους γονείς, αντίστοιχα το παιδί αδιαφορεί για το σχολείο και εμπλέκεται σε ομάδες άλλων νεαρών, που μπορεί να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά.
Πολυετείς επιστημονικές έρευνες απέδειξαν ότι οι οικογένειες, των νεαρών παραβατών έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Το ένα χαρακτηριστικό είναι, ότι συνήθως πρόκειται για φτωχές οικογένειες. Ωστόσο, δεν είναι μόνον η φτώχεια που προκαλεί την εγκληματικότητα. Πολύ συχνά η φτώχεια ωθεί τους νέους να ξεπεράσουν άλλους συνομηλίκους τους από εύπορες οικογένειες και να μεγαλουργήσουν. Για να υπάρξει πιθανότητα τέλεσης εγκληματικών πράξεων από ανήλικους, πρέπει να υπάρξει ένας συνδυασμός φτώχειας, εγκληματικού παρελθόντος της ίδιας της οικογένειας και έλλειψης ελέγχου των γονέων προς το παιδί. Πρέπει, δηλαδή, να συμπέσουν ταυτόχρονα τρεις παράγοντες προκειμένου να υπάρξει σοβαρή πιθανότητα να εκδηλώσει κάποιος ανήλικος παραβατική συμπεριφορά.
Οι ανήλικοι με παραβατικό ιστορικό (π.χ. τέλεση κλοπών, πρόκληση επεισοδίων στα γήπεδα και φθοράς ξένης ιδιοκτησίας), παρουσιάζουν αντίστοιχα προβλήματα στην οικογένεια και το σχολείο, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε παραβατικές ομάδες, προκειμένου να αναπληρώσουν εκεί την ανθρώπινη επικοινωνία και την αναγνώριση που τους λείπει.
Η εγκληματολογική έρευνα, αναφορικά με τους έφηβους παραβάτες, έχει αποδείξει ότι πρόκειται κυρίως για αγόρια, μέσης ηλικίας. Η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους εμφανίζεται γενικά να είναι αρκετά καλή, καθώς εργάζονται συνήθως και οι μητέρες τους, αλλά περιστασιακά και οι ίδιοι. Οι παραβατικές παρέες των νέων σχολικής ηλικίας είναι σχετικά πολυμελείς και στελεχώνονται κυρίως με άτομα του ιδίου φύλου. Τα μέλη της παρέας προέρχονται κυρίως από το σχολείο, αλλά επίσης από τη γειτονιά, το χώρο εργασίας και τους τόπους νυκτερινής διασκέδασης. Στην παρέα μετέχουν συνήθως για να βρουν φίλους, χωρίς να έχουν συνήθως κάποιον αρχηγό ή ιεραρχική δομή, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για “συμμορίες ανηλίκων”.
Οι έφηβοι παραβάτες επιδίδονται συχνά σε αντισυμβατικές ενέργειες, όπως αγορά, πώληση και χρήση ναρκωτικών ουσιών, πρόκληση ζημιών σε σχολικό χώρο, κλοπές σε κατάστημα, επεισόδια στο γήπεδο, συμπλοκές με τρίτους, φθορές ξένης ιδιοκτησίας, κλοπές χρήσης ή εξαρτημάτων μεταφορικού μέσου, απειλές κατά συνομηλίκων, διαρρήξεις κατοικιών και αυτοκινήτων, πώληση κλοπιμαίων, κλπ.
Για να προληφθεί μια μελλοντική έξαρση της παραβατικότητας των ανηλίκων και της νεανικής βίας θα πρέπει -μεταξύ άλλων- να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες στους νέους, να επαναπροσδιορισθούν οι στόχοι της νέας γενιάς και να διασφαλισθούν τα μέσα για την επίτευξή τους, να μειωθεί η ανεργία, να ενσωματωθούν οι μειονοτικές ομάδες του πληθυσμού, να στηριχθούν οι θεσμοί της οικογένειας και του σχολείου και να οικοδομηθεί μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης».
Το νομοσχέδιο κατά του bullying – Δομές, επιμόρφωση και πλατφόρμα για καταγγελίες
Τι προβλέπεται στο πρόγραμμα «Ζούμε Αρμονικά ΜΑΖΙ, Σπάμε τη Σιωπή!» του υπουργείου Παιδείας
H πρόληψη, η εκπαιδευτική προσέγγιση, η αντιμετώπιση και προστασία παιδιών και εφήβων από κάθε μορφή βίας και σχολικού εκφοβισμού είναι σκοπός του προγράμματος του υπουργείου Παιδείας που έχουν ως στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας.
Τις δράσεις που έχει ήδη αναλάβει το υπουργείο Παιδείας έρχεται να πλαισιώσει το Πρόγραμμα «Ζούμε Αρμονικά ΜΑΖΙ, Σπάμε τη Σιωπή!», που παρουσίασε η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως.
Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, το νομοσχέδιο συμπληρώνει πρωτοβουλίες που ήδη έχει αναλάβει στην ίδια κατεύθυνση και εφαρμόζει το υπουργείο, όπως:
- Απασχόληση 3.200 ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών (από περίπου 1.600 το 2019).
- Θεσμοθέτηση Συμβούλου Σχολικής Ζωής σε κάθε σχολική μονάδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πρόκειται για εκπαιδευτικό που αποτελεί το πρώτο σημείο αναφοράς για μαθητές που θέλουν να μοιραστούν κάποιον προβληματισμό, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.
- Υποστηρικτικοί φορείς (Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης, ΚΕΔΑΣΥ) παρεμβαίνουν άμεσα, με επιτόπια παρουσία, στα σχολεία, προς υποστήριξη σε κάθε εμφανιζόμενο περιστατικό. Από το 2018-2019 έχει αυξηθεί κατά 152% η συνολική δαπάνη για τις υποστηρικτικές δομές.
- Συνεργασία με αρμόδιους φορείς για στοχευμένες παρεμβάσεις στα σχολεία (π.χ. έκδοση εγκυκλίου με οδηγίες του Εργαστηρίου Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των μαθητών κατά τη διάρκεια της πανδημίας τον Απρίλιο του 2021).
Ακόμη, το υπουργείο εφαρμόζει τις ακόλουθες πρωτοβουλίες:
- Εισαγωγή των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων στο υποχρεωτικό ωρολόγιο πρόγραμμα από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Γυμνάσιο με θεματικές για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση (για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος), τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη συμπερίληψη και την ψυχική και συναισθηματική υγεία και πρόληψη με στόχο τη δημιουργία κουλτούρας πρόληψης της σχολικής βίας και την καλλιέργεια του αλληλοσεβασμού αλλά και την ενημέρωση και ενδυνάμωση των παιδιών, ώστε να προστατεύουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική θυματοποίηση και βία.
- Επιμορφώσεις σε πάνω από 125.000 εκπαιδευτικούς σε σχετικά θέματα, στο πλαίσιο επιμορφώσεων για τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Αν και η επιμόρφωση είναι προαιρετική, την έχει παρακολουθήσει σχεδόν το 100% του συνόλου των στοχευμένων εκπαιδευτικών.
- Τα 166 Νέα Προγράμματα Σπουδών και τα νέα σχολικά εγχειρίδια που θα τα συνοδεύουν καλλιεργούν το πνεύμα κατά της βίας και των διακρίσεων (π.χ. μέσα από τα κείμενα στα μαθήματα της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας).
Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για τον σχολικό εκφοβισμό
Το Πρόγραμμα «Ζούμε Αρμονικά ΜΑΖΙ, Σπάμε τη Σιωπή!» συμπληρώνει τις παραπάνω δράσεις ενώ, όπως τονίζεται στην ανακοίνωση, «ταυτόχρονα αποτελεί πολυεπίπεδη, οργανωμένη και εξειδικευμένη απάντηση του ΥΠΑΙΘ σε φαινόμενα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού». Ειδικότερος σκοπός του Προγράμματος είναι η πρόληψη, εκπαιδευτική προσέγγιση, αντιμετώπιση και προστασία παιδιών και εφήβων από κάθε μορφή βίας και σχολικού εκφοβισμού και η δημιουργία ασφαλών, ενταξιακών σχολικών και εκπαιδευτικών περιβαλλόντων ικανών να προάγουν την αρμονική ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και πρόοδο όλων των μαθητών/τριών και εκπαιδευμένων. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα: στελέχη εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς.
Στο πλαίσιο του προγράμματος προβλέπονται:
1. Νέες δομές για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας
Σε κεντρικό επίπεδο, επιτροπή εμπειρογνωμόνων που έχει την ευθύνη για την εποπτεία και την επιμέλεια του προγράμματος, καθώς και τη συναγωγή σχετικών συμπερασμάτων.
Σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, τετραμελείς Ομάδες Δράσης, αποτελούμενες από τον Διευθυντή Εκπαίδευσης, έναν Σύμβουλο Εκπαίδευσης, ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό.
Σε επίπεδο σχολικής μονάδας, ο Διευθυντής μαζί με έναν εκπαιδευτικό που ορίζεται από εκείνον (στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση) ή τον Σύμβουλο Σχολικής Ζωής (στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) θα είναι Υπεύθυνοι Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού.
2. Συστηματικές επιμορφώσεις εκπαιδευτικών
Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) θα αναπτύξει στοχευμένο επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Άμεσος στόχος είναι η επιμόρφωση των Ομάδων Δράσης των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης και των Υπεύθυνων Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού των σχολικών μονάδων μέσα στο πρώτο έτος λειτουργίας του προγράμματος.
Ήδη διενεργούνται επιμορφώσεις για θέματα διαχείρισης σχολικής βίας, όπως για παράδειγμα το Σεπτέμβριο του 2022, σε 202 στελέχη εκπαίδευσης.
3. Πλατφόρμα για αναφορές περιστατικών ενδοσχολικής βίας
Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ την αναπτύσσει σε συνεργασία με την κεντρική επιτροπή εμπειρογνωμόνων. Σε αυτήν, οι μαθητές θα μπορούν να αναφέρουν περιστατικά ανώνυμα ή επώνυμα και οι γονείς μόνο επώνυμα. Θα δοθεί έτσι η δυνατότητα σε περισσότερα θύματα σχολικού εκφοβισμού να μιλήσουν και να υποστηριχθούν.
Αποδέκτες των αναφορών θα είναι οι Υπεύθυνοι Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού της οικείας σχολικής μονάδας που θα μπορούν να επιληφθούν αμέσως των περιστατικών αυτών ενώ θα ενημερώνονται και οι Ομάδες Δράσης των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης.
Οι Ομάδες Δράσης θα συντάσσουν ετήσιες εκθέσεις με τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά τους για τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας που έλαβαν χώρα μαζί με τις προτάσεις τους, και θα τις υποβάλλουν στον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης ο οποίος θα ενημερώνει τακτικά το ΥΠΑΙΘ, εξασφαλίζοντας τη χάραξη μελλοντικής πολιτικής ενάντια στην ενδοσχολική βία βάσει δεδομένων.
Η πλατφόρμα θα περιέχει επίσης καλές πρακτικές, ενημερωτικό και επιμορφωτικό υλικό προς ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας, λειτουργώντας έτσι ως ο κεντρικός ψηφιακός κόμβος του ΥΠΑΙΘ για την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό.