Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Έτσι θα μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη!
Σίγουρα έχετε ακούσει για τη νοημοσύνη όμως υπάρχει και η συναισθηματική νοημοσύνη .
‘Οταν λέμε συναισθηματική νοημοσύνη, εννοούμε την ικανότητα να εκφράζουμε και να κατανοούμε τα συναισθήματά μας. Να αναγνωρίζουμε δηλαδή αν είμαστε χαρούμενοι, θυμωμένοι, απογοητευμένοι ή θλιμμένοι και τους λόγους που αισθανόμαστε έτσι. Παράλληλα όμως, η συναισθηματική νοημοσύνη μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε και πώς αισθάνονται οι άνθρωποι γύρω μας και να δρούμε αντίστοιχα.
Η ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών έχει μια σειρά από οφέλη στους ανθρώπους που την έχουν κατακτήσει, όπως:
-Συνδέεται με υψηλό δείκτη ευφυΐας. ‘Ερευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν και μεγαλύτερη ευφυΐα. Ειδικά τα παιδιά φαίνεται ότι αποδίδουν καλύτερα και στα μαθήματα. Μάλιστα έχει φανεί ότι αυτά τα παιδιά είναι πιο πιθανό να σπουδάσουν και να επιτύχουν επαγγελματικά.
- Πιο υγιείς σχέσεις. Η συναισθηματική νοημοσύνη θέτει τα θεμέλια για ισορροπημένες σχέσεις με τους γύρω μας σε κάθε τομέα.
- Καλύτερη ψυχική υγεία. Η συναισθηματική νοημοσύνη φαίνεται ότι δρα ως ασπίδα απέναντι στην κατάθλιψη, τις αγχώδεις διαταραχές και άλλα προβλήματα που συνδέονται με την ψυχική μας υγεία. Κι αυτό γιατί μας βοηθά να επεξεργαζόμαστε καλύτερα τα αρνητικά συναισθήματα και να χειριζόμαστε πιο αποτελεσματικά όλα όσα νιώθουμε.
Πώς θα βοηθήσετε τα παιδιά να την αποκτήσουν
1 Μάθετέ τα να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους
Φροντίστε να επισημαίνετε τα συναισθήματα του παιδιού και να συζητάτε γι’ αυτά. Μην πείτε π.χ. απλά «καταλαβαίνω πως νιώθεις» αλλά «καταλαβαίνω ότι νιώθεις απογοητευμένος / θυμωμένος / στεναχωρημένος /ευτυχισμένος /ενθουσιασμένος » κ.λπ. Έτσι το παιδί θα μάθει να αναγνωρίζει και να περιγράφει αυτό που νιώθει αλλά και να εντοπίζει τα ίδια συναισθήματα όταν τα βλέπει στους άλλους. Στην αγορά θα βρείτε πολλά βιβλία σχετικά με τα συναισθήματα που μπορείτε να τους διαβάζετε όταν είναι ακόμα πολύ μικρά για να τα εισάγετε στον κόσμο της συναισθηματικής νοημοσύνης ενώ μπορείτε να επιστρατεύσετε και τραγούδια, παιδικά προγράμματα κ.λπ.
2 Δείξτε ενσυναίσθηση πρώτοι
Το παιδί δύσκολα θα μάθει να δείχνει κατανόηση στα συναισθήματα των άλλων αν πρώτα δε δει εσάς να το κάνετε. Εκφράστε λοιπόν τη συμπαράσταση, τη θλίψη, τη χαρά σας για κάτι που συνέβη σε έναν άλλον άνθρωπο και δείξτε στο παιδί πόσο σημαντικό είναι να βάζουμε τον εαυτό μας και στη θέση του άλλου. Εξάλλου το ίδιο θα θέλαμε να κάνουν και οι άλλοι για εμάς.
3 Μην υποτιμάτε τα συναισθήματά του
Τα σχόλια σας για κάτι που εσείς θεωρείτε αστείο και γενικά η υποτίμηση των συναισθημάτων του, δεν πρέπει να έχουν θέση στη μεταξύ σας σχέση. Γιατί έτσι απλά θα το οδηγήσετε στο να σταματήσει να εκφράζει όσα νιώθει ή να νομίζει πως ό,τι νιώθει είναι «λάθος» ή και τα δύο. Αντίθετα, όταν το παιδί δει ότι ενδιαφέρεστε και καταλαβαίνετε πως αισθάνεται, θα νιώσει ασφαλές και όχι μόνο θα εκφραστεί αλλά θα επεξεργαστεί και καλύτερα ό,τι του έχει συμβεί.
4 Μοιραστείτε και τα δικά σας συναισθήματα
Δεν είναι κακό να πείτε στο παιδί σας ότι νιώθετε χαρούμενοι για κάτι που έγινε σήμερα στη δουλειά ή αντίθετα απογοητευμένοι ή στεναχωρημένοι κ.λπ.. Ή να του λέτε γενικά πως αισθάνεστε για κάποιες καταστάσεις είτε απλές (π.χ. χαίρομαι πολύ όταν βλέπουμε τους φίλους μας τις Κυριακές) είτε πιο δύσκολες (στεναχωριέμαι πολύ όταν βλέπω παππούδες μόνους τους). Έτσι θα καταλάβει ότι είναι θεμιτό να εκφράζουμε όλη τη γκάμα των συναισθημάτων μας. Αν για οποιονδήποτε λόγο, η ψυχική σας κατάσταση, σας εμποδίζει να δείξετε στα παιδιά ένα υγιές συναισθηματικό προφίλ, αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού. Είναι σημαντικό και για εσάς και γι’ αυτά.
5 Μάθετέ τους πώς να χειρίζονται ό,τι νιώθουν
Από τη μία μεριά τα παιδιά πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τι αισθάνονται, από την άλλη όμως πρέπει να μάθουν και τι να κάνουν γι’ αυτό. Π.χ. πώς να ηρεμούν όταν νιώθουν αγχωμένα ή πιεσμένα, πώς να διαπραγματεύονται τις απογοητεύσεις, πώς να αντιμετωπίζουν τους φόβους τους. Ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους μπορείτε να ακολουθήσετε διάφορες μεθόδους και τεχνικές. Π.χ. να ζωγραφίσουν όσα νιώθουν, να ακούσουν μουσική, να πάρουν βαθιές ανάσες, να σκεφτούν τι θα συμβούλευαν κάποιον άλλον, να σκεφτούν ποια είναι η καλύτερη ή η χειρότερη πιθανή έκβαση και να καταστρώσουν αντίστοιχα σενάρια, να τους πείτε τι κάνατε εσείς σε αντίστοιχη περίπτωση, να δούνε τι μπορούν να μάθουν από αυτό, να αντιληφθούν τι έχουν να κερδίσουν όταν αυτό περάσει κ.ο.κ.
6 Μιλήστε για τους ήρωές του
Όταν διαβάζετε ιστορίες ή βλέπετε ταινίες κ.λπ., συζητήστε με το παιδί για το πώς νομίζει ότι νιώθουν οι ήρωες που παρακολουθεί, τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει διαφορετικά για να μην πληγωθούν οι ίδιοι ή να μην πληγώσουν άλλους κοκ. Μην ξεχνάτε να αναφέρεστε σε όλους τους χαρακτήρες της ιστορίας (καλούς, κακούς, άντρες, γυναίκες, παιδιά κ.λπ) καθώς έτσι θα ανοίξετε τη «βεντάλια» των συναισθημάτων για τα οποία μπορείτε να μιλήσετε. Εξάλλου όλοι μας μπορούμε να νιώσουμε τα ίδια συναισθήματα είτε είναι θετικά είτε είναι αρνητικά.
7 Πείτε του ότι όλα τα συναισθήματα είναι θεμιτά
Μην απαγορεύσετε στο παιδί σας να νιώσει θυμό, άγχος, ζήλια ή άλλα αρνητικά χρωματισμένα συναισθήματα. Ούτε να το υπερπροστατεύετε για να μην πληγωθεί ή στεναχωρηθεί γιατί έτσι δε θα μάθει ποτέ να αντιμετωπίζει και όλα όσα θα νιώσει αναπόφευκτα όταν βγει στον κόσμο. Πείτε του ότι όλα όσα νιώθουμε είναι φυσιολογικά και ότι κάθε άνθρωπος ανάλογα με την κατάσταση που μπορεί να βρεθεί μπορεί να νιώσει τα πάντα. Πείτε του όμως ότι ενώ μπορεί να νιώθει όπως θέλει, πρέπει πάντα να προσπαθεί να εκφράζεται με υγιή τρόπο. Βάλτε του αν χρειάζεται σαφή όρια. Π.χ. δεν μπορεί να προσβάλλει κανέναν επειδή θύμωσε ούτε να κοπανάει τις πόρτες.
8 Μαθαίνουμε να λέμε «συγγνώμη», «ευχαριστώ», «παρακαλώ»
Αυτό ισχύει και για εμάς και για τα παιδιά μας. Τους ζητάμε συγγνώμη όταν είμαστε άδικοι μαζί τους και φροντίζουμε να ζητάμε συγγνώμη και σε άλλους που μπορεί να αδικήσαμε μπροστά τους. Έτσι θα μάθουν ότι πρέπει να σεβόμαστε πάντα τα αισθήματα των άλλων ανθρώπων και να επανορθώνουμε. Επίσης λέγοντας «ευχαριστώ» και «παρακαλώ» μαθαίνουμε πάλι να δείχνουμε σεβασμό και κατανόηση αλλά και να εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας.
9 Ενισχύουμε την αυτοεκτίμησή τους
Γιατί τα παιδιά με αυτοεκτίμηση μαθαίνουν να χειρίζονται πιο αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους ειδικά τα λιγότερο ευχάριστα. Για να χτίσουμε την αυτοεκτίμησή τους τα βοηθάμε να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, τους αναθέτουμε πρωτοβουλίες στις οποίες μπορούν να ανταπεξέλθουν, ενθαρρύνουμε τις προσπάθειές τους, αγκαλιάζουμε τις αποτυχίες τους.
10 Ξεκινάμε από την πρώτη μέρα!
Από τη τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο εκφράζει με το τρόπο του τα συναισθήματά του τα οποία σταδιακά αναπτύσσονται και εμπλουτίζονται . Ο πρωταρχικός δεσμός που σχηματίζεται με το άτομο που αναλαμβάνει την κυρίως φροντίδα του (συνήθως η μητέρα) παίζει σπουδαίο ρόλο στο πως θα εξελιχθεί συναισθηματικά. Γι’ αυτό ανταποκρινόμαστε άμεσα και ζεστά στις βασικές ανάγκες του (τροφή, ύπνος, ήρεμο περιβάλλον κ.λπ.), του μιλάμε, του γελάμε, το αγκαλιάζουμε, δεν το αφήνουμε να κλαίει… Και φυσικά όσο το παιδί μεγαλώνει, προσαρμόζουμε την προσέγγισή μας αναλόγως. Η δουλειά μας θα είναι άλλοτε πιο εύκολη και άλλοτε πιο δύσκολη (π.χ. στην εφηβεία) αλλά ταυτόχρονα είναι ένα σπουδαίο και ωραίο μάθημα και για αυτό και για εμάς τους ίδιους.
Η εικόνα είναι από το – https://gr.pinterest.com/