Στοιχεία από την ετήσια έκθεση 2011 του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης
Σταθερή παραμένει η χρήση ναρκωτικών στην Ευρώπη. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η χρήση κοκαΐνης δεν αποκλείεται να έχει φθάσει στο απόγειό της, ενώ η χρήση κάνναβης από νέους εξακολουθεί να μειώνεται.
Τα παραπάνω διαπιστώνονται στην ετήσια έκθεση 2011 του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Στην έκθεση εξετάζονται οι εξελίξεις στην αγορά των συνθετικών ναρκωτικών, η ταχεία εμφάνιση νέων ουσιών και η ευρεία διάδοση της πολλαπλής χρήσης ουσιών.
Κοκαΐνη: Εσπασε η «φούσκα»;
Την τελευταία δεκαετία η κοκαΐνη αποτελεί την ευρύτερα διαδεδομένη παράνομη διεγερτική ουσία στην Ευρώπη, παρότι υψηλά επίπεδα χρήσης αναφέρονται μόνο από μια μικρή ομάδα χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Περίπου 14,5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (15 – 64 ετών) έχουν δοκιμάσει κοκαΐνη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ περίπου τέσσερα εκατομμύρια έκαναν χρήση κοκαΐνης το τελευταίο έτος.
Πρόσφατες έρευνες, σχετικά με τη χρήση κοκαΐνης στις χώρες που αναφέρουν τα υψηλότερα ποσοστά χρηστών, αποκαλύπτουν κάποια ενθαρρυντικά σημάδια. Για παράδειγμα, η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία και η Ιταλία _ τέσσερις από τις πέντε χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα χρήσης _ αναφέρουν πτωτική τάση της χρήσης κοκαΐνης κατά το τελευταίο έτος από νεαρούς ενήλικες (15 – 34 ετών), η οποία απηχεί και την τάση που παρατηρείται στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Αλλες έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε χώρους διασκέδασης δείχνουν μείωση της χρήσης κοκαΐνης.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, «το οικονομικό κόστος της συστηματικής χρήσης κοκαΐνης ενδέχεται να την καθιστά λιγότερο ελκυστική σε χώρες στις οποίες πλέον τα μέτρα λιτότητας βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη». Η μέση λιανική τιμή της κοκαΐνης στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ κυμαίνεται από 50 έως 80 ευρώ το γραμμάριο. Η «θετική εικόνα» της ουσίας ως αναπόσπαστο τμήμα ενός τρόπου ζωής που χαρακτηρίζεται από ευμάρεια πλήττεται και από την αυξανόμενη παραδοχή των προβλημάτων που συνδέονται με τη χρήση της (π.χ. επείγοντα περιστατικά στα νοσοκομεία, αιτήσεις θεραπείας απεξάρτησης και θάνάτοι).
Ποσοστό 17% περίπου των χρηστών ναρκωτικών που ξεκινούν θεραπεία απεξάρτησης σε εξειδικευμένα κέντρα αναφέρουν ως κύρια ουσία κατάχρησης την κοκαΐνη. Επίσης, κάθε χρόνο στην Ευρώπη αναφέρονται περίπου 1.000 θάνάτοι που συνδέονται με τη χρήση κοκαΐνης.
Η χρήση κοκαΐνης και η εντατική κατανάλωση αλκοόλ συνήθως γίνονται παράλληλα. Ερευνες δείχνουν ότι περισσότεροι από τους μισούς εξαρτημένους χρήστες κοκαΐνης που βρίσκονται σε θεραπεία, είναι και αλκοολικοί.
Κάνναβη: Πτωτική τάση
Περίπου 78 εκατομμύρια Ευρωπαίοι _ ένας στους πέντε ενήλικες ηλικίας 15 – 64 ετών _ έχουν δοκιμάσει κάνναβη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ περίπου 22,5 εκατομμύρια από αυτούς έκαναν χρήση κάνναβης το τελευταίο έτος. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η κάνναβη παραμένει η πλέον διαδεδομένη παράνομη ουσία στην Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα από τις ευρωπαϊκές χώρες επιβεβαιώνουν τη συνολικά σταθερή ή πτωτική τάση της χρήσης κάνναβης από νεαρούς ενήλικες (15 – 34 ετών). Η τάση αυτή αποτυπώνεται και σε έρευνες που έχουν γίνει στο μαθητικό πληθυσμό (15 -16 ετών).
Ωστόσο, η συστηματική χρήση κάνναβης στην Ευρώπη εξακολουθεί να γεννά ανησυχίες. Περίπου εννέα εκατομμύρια νέοι ευρωπαίοι (15 – 34 ετών) έκαναν χρήση κάνναβης τον τελευταίο μήνα.
Συνθετικά ναρκωτικά
Περίπου 11 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δοκίμασαν έκσταση τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ 2,5 εκατομμύρια έκαναν χρήση το τελευταίο έτος. Περισσότεροι από 12 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (15 – 64 ετών) δοκίμασαν αμφεταμίνες τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ δύο εκατομμύρια έκαναν χρήση το τελευταίο έτος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας, η χρήση έκσταση και αμφεταμινών από νεαρούς ενήλικες (15 – 34 ετών) καταγράφει συνολικά σταθερές ή πτωτικές τάσεις.
Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός αμφεταμίνης παγκοσμίως. Ανέκαθεν στην Ευρώπη σημαντικά ποσοστά χρήσης και προμήθειας μεθαμφεταμίνης αναφέρονταν μόνον από την Τσεχική Δημοκρατία και τη Σλοβακία. Ωστόσο, φαίνεται πλέον να αυξάνεται η διαθεσιμότητά της σε κάποιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης (π.χ. Νορβηγία, Σουηδία και Λεττονία), όπου ενδέχεται εν μέρει να υποκαθιστά την αμφεταμίνη.
Ταχεία εμφάνιση νέων ουσιών
Ταχεία είναι η εμφάνιση νέων ψυχοδραστικών ουσιών που δεν υπάγονται σε μέτρα ελέγχου (και συχνά πωλούνται ως «νόμιμα ψυχοτρόπα»).
Σε έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ) σχετικά με τα ηλεκτρονικά καταστήματα πώλησης νόμιμων ψυχοτρόπων (Ιούλιος 2011), εντοπίζονται 600 καταστημάτων τα οποία πωλούν δήθεν ψυχοδραστικά προϊόντα μέσω του Διαδικτύου.
Στην παρούσα έκθεση υπογραμμίζεται η αυξανόμενη διασύνδεση ανάμεσα στην αγορά των «νόμιμων ψυχοτρόπων» και στην αγορά των παράνομων ουσιών. Ψυχοδραστικές ουσίες που δεν υπάγονται σε μέτρα ελέγχου (π.χ. μείγματα παραγώγων καθινόνης, πιπεραζινών ή φαιναιθυλαμινών) ενδέχεται να εμφανίζονται ως έκσταση και να πωλούνται στην παράνομη αγορά. Πρόσφατα ανιχνεύθηκε η ελεγχόμενη ουσία PMMA σε κάποια προϊόντα που πωλούνται ως «νόμιμα ψυχοτρόπα».
Ελενα Φυντανίδου
Το Βήμα