Γράφουν οι: Αφροδίτη Πρέβεζα, Πηνελόπη Μποσταντζόγλου
15 Μαρτίου 2011: Η ημερομηνία που στιγμάτισε και καθόρισε για πάντα την ιστορία της Συρίας. Ήταν η μέρα που κηρύχθηκε κι επίσημα ο Εμφύλιος Συριακός Πόλεμος. Από τότε, η Συρία μετράει τουλάχιστον 250.000 νεκρούς, 6,6 εκατ. εκτοπισμένους ανθρώπους εντός της Συρίας, 4,6 εκατ. πρόσφυγες και 13,5 εκατ. άτομα που έχουν άμεση ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια.
Όμως σ’ έναν πόλεμο πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν μετράνε μόνο τα νούμερα, τα νούμερα αποτελούν απλά απόδειξη της δραματικότητας του γεγονότος. Αυτοί οι αριθμοί είναι άνθρωποι. Άνθρωποι που είτε έχουν σκοτωθεί, είτε ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης, κινδυνεύοντας και διατηρώντας την ελπίδα πως ο πόλεμος στην χώρα τους είναι ένα κακό όνειρο που θα τελειώσει σύντομα.
Τα τρία στάδια του πολέμου της Συρίας:
Πυροβολισμοί: Αυτό που ξεκίνησε σαν ειρηνικές διαδηλώσεις εναντίον της Κυβέρνησης τον Μάιο του 2011 μετατράπηκε σε κάτι βίαιο, όταν οι δυνάμεις άρχισαν να χρησιμοποιούν θανατηφόρα βία εναντίον των αμάχων.
Βομβαρδισμοί: Η πιο αιματηρή περίοδος της σύγκρουσης «εγκαινιάστηκε» το 2012, όταν οι δολοφονίες έγιναν συστηματικές και οι βομβαρδισμοί καθημερινότητα φαινόμενο.
Αεροπορικές επιδρομές: Το χάσιμο εδαφών πυροδότησε την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών, προκαλώντας μαζικές απώλειες. Από τον Σεπτέμβριο του 2015, οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές φέρεται να έχουν αύξησε δραματικά τα ποσοστά θανάτων άμαχου πληθυσμού.
Από αυτή την πραγματικότητα προσπαθούν να διαφύγουν δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν βρει «καταφύγιο» σε γειτονικές και όχι μόνο χώρες. Χιλιάδες πρόσφυγες εγκαταλείπουν ακόμα και τις χώρες της Μέσης Ανατολής, στις οποίες έχουν εγκατασταθεί και επιθυμούν να φθάσουν στην Ευρώπη, θεωρώντας την μια ασφαλής ήπειρο που θα μπορέσει να φιλοξενήσει τους ίδιους και τα όνειρα των παιδιών τους.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το τελευταίο διάστημα να αυξάνονται σε σταθερό ρυθμό οι προσφυγικές ροές προς την χώρα μας, που αποτελεί το πέρασμα για την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.
Ο πόλεμος στη Συρία όμως συνεχίζεται, 5 χρόνια μετά την έναρξή του, κι ακόμα κι αν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν είναι πια εκεί να τον ζει, 17.9 εκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν στη Συρία βιώνοντας καθημερινά την απώλεια δικών τους ανθρώπων, την κατεδάφιση των σπιτιών τους, τους βομβαρδισμούς και ζουν με έναν συνεχόμενο φόβο για το τί θα τους ξημερώσει.
Οι τελευταίες ειρηνευτικές συνομιλίες στη Γενεύη αποδείχθηκαν άκαρπες, με την συζήτηση να ανοίγει εκ νέου και τις πλευρές που εμπλέκονται να ελπίζουν σε μια ειρηνευτική λύση του συριακού πολέμου.
Η αρχή της αιματοβαμμένης σελίδας της ιστορίας της Συρίας
Ο Διεθνολόγος και Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων Κωνσταντίνος Φίλης εξηγεί στο iPop.gr ότι έναν χρόνο μετά τις διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος τον Μάρτιο του 2011, ο «Ελεύθερος Συριακός Στρατός» επιτέθηκε στη Δαμασκό, ενώ στη συνέχεια, ακολούθησαν δύο σημαντικά γεγονότα.: Η επίθεση με χρήση χημικών όπλων τον Αύγουστο του 2013, που οι περισσότεροι χρεώνουν στο καθεστώς Άσαντ και η οποία φέρνει κοντά τις ΗΠΑ σε επέμβαση (αποτρέπεται από την παρέμβαση της Ρωσίας και τον σκεπτικισμό Ομπάμα για την αναγκαιότητα εμπλοκής της Ουάσιγκτον σ’ ένα ακόμη άγνωστης κατάληξης πόλεμο) και στις αρχές του 2014, η προέλαση του «Ισλαμικού Κράτους» από το Ιράκ προς τη Συρία (εκμεταλλευόμενο το κενό εξουσίας).
Φυσικά, όμως, δεν μπορεί να παραλείψει κανείς και την ύπαρξη των Κούρδων, οι οποίοι έχουν διευρύνει σημαντικά τη σφαίρα ελέγχου τους στο βόρειο τμήμα της χώρας και οι οποίοι μάλιστα πρόσφατα ανακοίνωσαν τη δημιουργία ομοσπονδιακού συστήματος διακυβέρνησης στις περιοχές ελέγχου τους, καθώς επίσης και διάφορες σουνιτικές πολιτοφυλακές που δραστηριοποιούνται κυρίως κεντρικά της Συρίας και συνεργάζονται κατά περίσταση με διάφορες αντιπολιτευόμενες ομάδες, ακόμη και το «Ισλαμικό Κράτος».
Κατόπιν της ρωσικής επέμβασης, το μεν ασαντικό καθεστώς ενισχύθηκε εδαφικά, ανακτώντας στρατηγικής σημασίας περιοχές, ενώ αντίστοιχα οι Τζιχαντιστές υποχώρησαν σημαντικά, χωρίς, πάντως, ακόμη να έχουν εξουδετερωθεί επιχειρησιακά.
Τι σημαίνει ο πόλεμος στη Συρία; Είναι εφικτή η επίλυσή του;
Ο κ. Φίλης υπογραμμίζει ότι «οι ζημιές στην εθνική οικονομία της χώρας και στις υποδομές είναι ανυπολόγιστες, ενώ σήμερα μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο να συνυπάρξουν υπό ενιαία διοίκηση σε μία αδιαίρετη χώρα Σουνίτες, Αλαουίτες και Κούρδοι. Στη Μέση Ανατολή, τα σύνορα είναι επικίνδυνα ευμετάβλητα, υβριδικοί δρώντες, όπως το Ισλαμικό Κράτος, αναδύονται, επιχειρώντας να αναπτύξουν λειτουργίες ενός κράτους (χωρίς βέβαια διπλωματική αναγνώριση), ενώ η αστάθεια έχει μεταφερθεί το τελευταίο διάστημα στην Υεμένη, όπου μαίνεται μία ακόμη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας. Μάλιστα, η συμφωνία του πρώτου για το πυρηνικό του πρόγραμμα έχει θορυβήσει τόσο τις σουνιτικές δυνάμεις της περιοχής όσο και το Ισραήλ».
Δεδομένου ότι ο Άσαντ δύσκολα θα παραμείνει στην εξουσία κατόπιν της μετάβασης ή και στο ενδεχόμενο να διατηρηθεί η υφιστάμενη κατάσταση δεν ελέγχει εδαφικά παρά μόνο ένα ποσοστό 20-25%, η επόμενη μέρα στη Συρία θα πρέπει με κάποιον τρόπο (για να είναι βιώσιμη η όποια συμφωνία) να διασφαλίζει τόσο τα συμφέροντα του σιιτικού Ιράν όσο και του σουνιτικού στοιχείου αλλά και των Κούρδων.
Συνεπώς, η επίλυση του Συριακού πιθανότατα θα καταστεί ένας δυσεπίλυτος γρίφος
Η ψυχολογία των ξεριζωμένων προσφύγων, ένας ολόκληρος κόσμος
Τα παραπάνω στοιχεία θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι αρκετά για να αντιληφθούμε την σημασία του Συριακού Εμφυλίου Πολέμου και τις πληγές που αφήνει στις ψυχές των ανθρώπων που αναγκάζονται να ξεριζωθούν από τον τόπο τους και να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον σε χώρες όπου επικρατεί η ειρήνη.
Τι αντίκτυπο έχει, όμως, αυτός ο πόλεμος στην ψυχολογία των ανήλικων και ενήλικων προσφύγων;
«Ο αντίκτυπος του πολέμου στην ψυχολογία ενός μικρού παιδιού είναι τεράστιος και μπορεί να επιδράσει καθοριστικά στο ψυχισμό του. Τα παιδάκια αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την καθημερινότητά τους, από το μοντέλο ζωής που είχε διαμορφωθεί στο σπίτι τους, σε αρκετές περιπτώσεις έχουν δει να καταστρέφεται το σπίτι τους και έχουν πιθανώς δει να σκοτώνονται δικοί τους άνθρωποι» εξηγεί στο iPop η Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος και Συγγραφέας και συμπληρώνει «επομένως το παιδί έχει βιώσει ήδη αρκετές απώλειες. Αυτό σημαίνει αυτομάτως πως είναι αναστατωμένο, τρομαγμένο, αγχωμένο, ανήσυχο γι’ αυτό που θα συμβεί».
Αν πάρουμε, για παράδειγμα, τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην χώρα μας και δεν έχουν τακτοποιηθεί ακόμα σε μια χώρα υποδοχής, πέραν του ότι βρίσκονται σε εκκρεμότητα, αισθάνονται αγωνία, ανησυχία, απογοήτευση, απελπισία, συχνά απόγνωση αλλά και η ψυχολογική και φυσική κούραση. Αυτά τα συναισθήματα περνούν και στα παιδιά τους, τα οποία έχουν στραμμένα τα μάτια στους γονείς τους ελπίζοντας να εισπράξουν ένα χαμόγελο αισιοδοξίας για το μέλλον με φυσικό επακόλουθο να επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Τι μπορεί να εμφανίσουν τα παιδιά που έχουν βιώσει τόσο άσχημες συνθήκες; Συμπεριφοριακά προβλήματα, κατάθλιψη αλλά και μετατρυματικό στρες είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου.
Η κ. Καππάτου εξηγεί στο iPop.gr ότι ορισμένα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν παλινδρόμηση σε προηγούμενα στάδια της ψυχοκινητικής τους ανάπτυξης, άλλα εμφανίζουν δυσκολίες στον ύπνο. Πολλά παιδιά που ζουν στους καταυλισμούς δεν μπορούν να κοιμηθούν καλά. Εκτός αυτών, τα παιδιά ενδέχεται να παρουσιάσουν στο μέλλον προβλήματα στην συμπεριφορά, κατάθλιψη, και διαταραχή μετατραυματικού στρες, που μπορεί να τα ακολουθήσουν στην ζωή τους. Ακόμα δηλαδή και να μετεγκατασταθούν σε μια χώρα υποδοχής. δεν σημαίνει ότι κάποια παιδιά δεν θα παρουσιάσουν τέτοιου είδους προβλήματα.
Στους ενήλικες μάλιστα από μελέτες που υπάρχουν σε άλλες χώρες με παρόμοια βιώματα σημειώνονται απόπειρες αυτοκτονίας, επειδή δεν μπορούν να αντέξουν και να διαχειριστούν αυτό που βιώνουν.
Συμπερασματικά, οι μελέτες που έχουμε στην διάθεσή μας δείχνουν πως τα παιδιά προσφύγων μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα με διαταραχή μετατραυματικού στρες, χρόνια κατάθλιψη, χαμηλή εκπαίδευση που σημαίνει αυτόματα ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό υποψήφιο στην εκμετάλλευση, διαταραχή προσωπικότητας, κοινωνικό αποκλεισμό, στιγματισμό και πολλά άλλα που μπορούν να καθορίσουν το μέλλον αυτών των παιδιών και να τα καταστήσουν θυμωμένους ενήλικες.
Το πριν και το μετά
Μπορεί οι εικόνες που κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια στο Διαδίκτυο από την Συρία να αποδεικνύουν με τον πιο δυνατό τρόπο το δράμα του εμφυλίου πολέμου στην Συρία, όμως πρόκειται για μια χώρα με τεράστια ιστορία και πολιτισμό, τα οποία πλέον βρίσκονται θαμμένα κάτω από τα συντρίμμια των αναμνήσεων μίας πολύχρωμης και πολύβουης ζωής.
Όντας ένας λαός που στηρίζεται κι ακολουθεί πολύ την παράδοση, η καταστροφή ιστορικών μνημείων και έργων τέχνης αποτελεί τεράστιο πλήγμα για τον συριακό λαό.
Από χορούς μέχρι παραδοσιακές γεύσεις, η Συρία έχει -ή τουλάχιστον είχε- ν΄αναδείξει πολλά στοιχεία της παράδοσής της που πλέον έχουν -δυστυχώς- εξαφανιστεί μαζί με την ελπίδα των κατοίκων της.
Αυτοί είναι οι λόγοι που στην εποχή μας και τις καταστάσεις που ζούμε επιβάλλεται να δείχνουμε την αλληλεγγύη μας απλόχερα. Ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα ρούχο, ένα φαγητό, είναι από τα ελάχιστα που μπορεί να κάνει καθένας από εμάς. Για εμάς δεν κοστίζει τίποτα, όμως γι’ αυτούς τους ανθρώπους σημαίνει πολλά…
Οι πρόσφυγες δεν είναι εγκληματίες, δεν είναι τρομοκράτες, είναι άνθρωποι που οι συνθήκες τους έχουν αναγκάσει να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και αντί να βρουν κάτι καλύτερο, αντιμετωπίζουν ακόμα έναν «πόλεμο» στην Ευρώπη. Ας σταματήσουμε να τους πολεμάμε, ας μην συμβάλλουμε στο να γίνουν τα προσφυγόπουλα θυμωμένοι ενήλικες κι ας ευχηθούμε όλοι η Συρία να ξαναγίνει μια ασφαλής χώρα για τους πολίτες της.
Ipop.gr