Έγκλημα Αγ. Βαρβάρα: Η παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου στην «Εφαρμογή Θεσσαλονίκη»
ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΡΑΚΙΟΥΛΑΧ || karakioulach@gmail.com
Το αποτρόπαιο έγκλημα της δολοφονίας μιας 50χρονης μητέρας από την 15χρονη κόρης της και δυο φίλους της ανήλικης 17 και 16 ετών, σόκαρε όλο το πανελλήνιο.
Η 50χρονη μητέρα βρέθηκε δολοφονημένη μέσα στο σπίτι της έπειτα από πολλαπλές μαχαιριές που φέρεται να τις κατάφερε ο 16χρονος Έλληνας, ενώ ο 17χρονος Ρουμάνος φέρεται να τις έβαλε μαξιλάρι στο πρόσωπο. Σύμφωνα με ότι έχει υποστηρίξει η 15χρονη κόρη του θύματος, αυτή βρισκόταν στο διπλανό δωμάτιο και γνώριζε τι συμβαίνει.
Σύμφωνα με πληροφορίες οι εντάσεις και οι καβγάδες στο σπίτι μεταξύ μητέρας και κόρης ήταν συνεχείς με την κόρη να ισχυρίζεται ότι δεχόταν καταπίεση. Η 50χρονη μητέρα πριν ένα χρόνο έχασε τον σύζυγό της, εργαζόταν ως καθαρίστρια και υπήρχαν οικονομικά προβλήματα.
Το γεγονός είναι πρωτοφανές στα χρονικά της Ελλάδας και ειδικά όταν θύτες είναι ανήλικα παιδιά.
Για την αγριότητα του εγκλήματος που σόκαρε την κοινή γνώμη αλλά και για το τι οδηγεί έναν έφηβο να φτάσει σε τέτοια πράξη, μίλησε στο Ράδιο Θεσσαλονίκη και την εκπομπή «Εφαρμογή Θεσσαλονίκη» η Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος.
Αναλυτικά όσα είπε στο Ράδιο Θεσσαλονίκη η Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος, Αλεξάνδρα Καππάτου
«Πολλές φορές υπάρχουν διενέξεις μεταξύ γονέων και εφήβων αλλά και πολλές φορές μπορεί να υπάρξει κακή σκέψη του εφήβου προς τον γονιό του στα πλαίσια του θυμού, αλλά άλλο η σκέψη και άλλο να προβείς σε μια τόσο στυγερή και πρωτοφανή εγκληματική πράξη με συνεργούς.
Αυτά είναι μεμονωμένα περιστατικά τα οποία μπορεί να συμβούν ακόμα και στους νέους που μπορεί να μας σοκάρει αλλά είναι μια πραγματικότητα.
Η εφηβική εγκληματικότητα είναι μια πολύ σύνθετη κατάσταση, δεν είναι κάτι το οποίο είναι απλό, όπου συνδέονται και περιβαλλοντικοί παράγοντες, πολλές φορές και ψυχολογικοί- ψυχιατρικοί.
Κάθε περίπτωση είναι ιδιαίτερη και δεν μπορείς όλα να τα βάλεις στην ίδια κατηγορία.
Πολλές φορές η εφηβική εγκληματικότητα, συναντιέται συχνότερα στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα και γενικότερα σε οικογένειες που έχουν στέρηση ουσιαστικά ερεθισμάτων, ερεισμάτων, μορφωτικών αλλά και οικονομικών.
Αυτό όμως είναι μια γενίκευση, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική».
Για την επιθετική συμπεριφορά της κόρης προς την μητέρα η κα Καππάτου τόνισε είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα.
«Τα παιδιά στην εφηβεία και μάλιστα το κορίτσι αυτό είναι στο μέσο της εφηβείας της, πολλές φορές διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους, την ταυτότητά τους, αμφισβητώντας αυτούς ή αυτόν που εκπροσωπεί την εξουσία και στην οικογένεια η εκπροσώπηση της εξουσίας είναι από τους γονείς. Το παιδί το συγκεκριμένο μπορεί να έχασε τον πατέρα της και αυτό να σήμαινε, πολλές αλλαγές στην ζωή της. Μπορεί επίσης να σήμαινε διαφοροποίηση στην καθημερινότητα, αύξηση της ανασφάλειας, δεν μπορούμε να ξέρουμε τις σχέσεις που είχαν διαμορφωθεί μέσα στην οικογένεια και πως μετά το πένθος και η απώλεια πυροδότησε και τι τροφοδότησε μέσα σε μια συγκεκριμένη οικογένεια. Όμως η σχέση μητέρας και κόρης μέσα στην περίοδο της εφηβείας, είναι αρκετά ευάλωτο κομμάτι δεδομένου ότι το παιδί έχει μια τάση να αμφισβητεί αυτόν που εκφράζει την εξουσία, στην προκειμένη περίπτωση και την μητέρα που είναι του ιδίου φύλλου.
Αυτή η αμφισβήτηση αν δεν γίνει και η σωστή διαχείριση, από την πλευρά των γονέων και υπάρχουν και πολλά ελλείμματα στην επικοινωνία, νωρίτερα, τα προηγούμενα χρόνια, μπορεί να πάρει μια εκρηκτική μορφή. Σε καμία περίπτωση όμως τέτοιου είδους μορφή όπως είναι η συγκεκριμένη. Εδώ φαίνεται ότι υπήρχε μια σοβαρή κατάσταση, παραβατικότητας του παιδιού του συγκεκριμένου, που δεν ξέρουμε αν αυτή η παραβατικότητα εκδηλώθηκε με το έγκλημα ή αν υπήρχε και πολύ μεγάλο διάστημα πριν, εννοώ και πριν το χαμό του πατέρα.
Όλα αυτά είναι πολύ ιδιαίτερες εκφάνσεις της ζωής τους και των προσωπικών δεδομένων και εμείς πρέπει να τους σεβαστούμε διότι παραμένουν πριν το έγκλημα τρία ανήλικα παιδιά που πρέπει να δούμε με πολύ μεγάλη προσοχή την κάθε περίπτωση ατομικά. Σκεφτείτε το κοριτσάκι είναι 15 χρονών και δεν άντεχε όπως λέει να είναι αυτή που θα δολοφονήσει την μητέρα της. Όμως δέχτηκε και ακολούθησε την προτροπή των φίλων της. Δηλαδή ένα παιδί που είχε μπει σε μια αποκλίνουσα συμπεριφορά, δεν ξέρουμε πόσο καιρό, και ήθελε να βγάλει από το προσκήνιο της ζωής της το τελευταίο εμπόδιο που είναι η μητέρα».
Τα σημάδια της επιθετικής συμπεριφοράς εκδηλώνονται στο παιδί από μικρή ηλικία με διάφορες συμπεριφορές και αν δεν εντοπιστούν εγκαίρως, ενδεχομένως να εκδηλωθούν με χειρότερο τρόπο στην εφηβεία
«Πρέπει να προσέχουμε την επικοινωνία μας με τα παιδιά μας.
Δεν σημαίνει ότι το παιδί επειδή μπαίνει στην εφηβεία, λογικό είναι να μας αμφισβητεί, εμείς να εναντιωθούμε σε αυτό. Πρέπει πάντα να κρατάμε ανοιχτά τα κανάλια της επικοινωνίας μαζί τους. Πρέπει να μπορούμε να ακούμε αυτά που θέλουν να μας πούνε και όταν βλέπουμε ότι το παιδί έχει επιθετική συμπεριφορά, να προσπαθούμε να αντιληφθούμε που οφείλεται και για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και αν έχουμε δυσκολία, να ζητήσουμε βοήθεια. Πολλές φορές η επιθετικότητα και η «προβατική συμπεριφορά», εκδηλώνεται από νωρίτερα, πολύ πιο πριν, δεν εκδηλώνεται στα 15, τότε μπορεί να πάρει άλλη μορφή. Εκδηλώνεται από τις αρχές της παιδικής ηλικίας με διάφορα πράγματα με συμπεριφορές επιθετικές προς τους συμμαθητές ενδεχομένως ακόμα και προς τους γονείς.
Ή επειδή μπορεί να υπάρχει ένα περιβάλλον το οποίο να είναι αυταρχικό και απαιτητικό και φορτικό που δεν ευνοεί την έκφραση συναισθήματος, αλλά να εκφράζεται και να βρίσκει χώρο έκφρασης στο σχολείο και στις φιλικές σχέσεις. Πιθανά οι γονείς αυτοί να βλέπουν και να εισπράττουν παρατηρήσεις για την συμπεριφορά των παιδιών τους από τους εκπαιδευτικούς. Δεν θα περιμένουν να φτάσει το παιδί στο γυμνάσιο, γιατί ένα ποσοστό 7% των παιδιών που παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά μπορεί να έχει εμπλοκές μετά και με τον νόμο. Θα πρέπει λοιπόν εμείς να είμαστε πολύ προσεκτικοί αν θέλουμε να πάρουμε σαν μήνυμα από αυτό το τραγικότατο συμβάν το συγκλονιστικό για όλους μας, ότι η αγάπη μας για τα παιδιά μας είναι κάτι δεδομένο, όμως χρειάζεται δουλειά, για να μπορέσει να υπάρξει η κατανόηση των αναγκών του παιδιού μας και η προσπάθεια εμείς να έχουμε μια σαφή οριοθέτηση και να τους δίνουμε χώρο και δύναμη και δυνατότητα να εκφραστούν. Όταν βλέπουμε κάτι το οποίο αισθανόμαστε ότι δεν πάει καλά, να σταθούμε παραπάνω να το δούμε με προσοχή και να δούμε τι είναι αυτό που συμβαίνει και πιθανά κάποια δική μας ευθύνη σε αυτό και ενδεχόμενα κάποια αλλαγή στην συμπεριφορά μας. Πολλά πράγματα με την παρατήρηση μας ως γονείς και του εαυτού μας και του παιδιού μας, μπορούν να λυθούν».
«Πίσω από τέτοιου είδους περιστατικά υπάρχουν γονείς οι οποίοι είναι ανύπαρκτοι»
«Τα παιδιά μπορεί να ζουν σε περιβάλλοντα στα οποία υπάρχει θυμός, υπάρχει επιθετικότητα, δυσλειτουργία στην οικογένεια και στις σχέσεις. Πίσω από τέτοιου είδους περιστατικά υπάρχουν γονείς οι οποίοι είναι ανύπαρκτοι, υπάρχουν κενά δηλαδή σημαντικά στην γονική επικοινωνία και αν είναι παρόντες οι γονείς μέσα στην οικογένεια, ουσιαστικά είναι απόντες από τον ψυχικό τομέα της ζωής του παιδιού τους. Άρα λοιπόν απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει το ενδιαφέρον το γονεϊκό. Αν υπάρχει αυτό το γονικό ενδιαφέρον ακόμα και αυτά τα κενά στην επικοινωνία μπορούμε να τα καλύψουμε διαφοροποιώντας την συμπεριφορά των γονέων. Το παιδί μιμείται αυτά που βλέπει στο περιβάλλον και αυτό είναι τρόπος επικοινωνίας, δεν έχει άλλο τρόπο να λειτουργήσει, είναι ο μοναδικός τρόπος αυτός. Εμείς πρέπει να σταθούμε πάρα πολύ σε αυτό το κομμάτι, αρκεί να δούμε τα του εαυτού μας πρώτα. Τα παιδιά αυτά είναι παιδιά που αισθάνονται κυρίως μεγάλη ανασφάλεια, έχουν ανωριμότητα, δεν έχουν εισπράξει την αγάπη, την προσοχή και το ενδιαφέρον, για να καλύψουν οι γονείς τις ανάγκες τους. Γιατί οι γονείς ουσιαστικά είναι σημασιολογικά απόντες. Οπότε δεν υπάρχει κάτι να αμφισβητήσουν και μπαίνουν σε μια διαδικασία να θέλουν να δείξουν στους άλλους την σημαντικότητά τους μέσα από διάφορες συμπεριφορές παραβατικές, προκειμένου να καλύψουν τα κενά τα δικά τους τα ψυχικά και τα συναισθηματικά».
Ψυχιατρικές συμπεριφορές –Διαταραχή προσωπικότητας
«Ενίοτε πίσω από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να συνυπάρχουν διάφορες ψυχολογικές ή ψυχιατρικές συμπεριφορές, κάποια διαταραχή προσωπικότητας, όλα αυτά όμως είναι προς διερεύνηση, σε κάθε περίπτωση. Αυτό που μετράει είναι όταν βλέπουμε εμείς οι γονείς μια συμπεριφορά του παιδιού μας η οποία είναι επιθετική σε μικρότερες ηλικίες, αδυναμία να υπακούσει στα όρια και στους κανόνες, δυσκολία να συνεργαστεί με τα συνομήλικα παιδιά και μια επιθετική διάθεση προς τα παιδιά, μια διάθεση να περνά πάντα η γραμμή του και να μην ανέχεται τις ματαιώσεις ή να μην διαθέτει την παραμικρή ευελιξία, τότε θα πρέπει να προβληματιστούμε για τον ρόλο μας, τα μηνύματα που του περνάμε και αν δούμε ότι αυτά συνεχίζονται, να μην φθάσουμε στην εφηβεία όταν το παιδί έχει πλέον φύγει, γιατί πια μας αμφισβητεί τόσο έντονα που δεν μπορούμε να του περάσουμε κάποιο μήνυμα, θα πρέπει να κοιτάξουμε νωρίτερα να ζητήσουμε βοήθεια. Αν εμείς αλλάξουμε το μοντέλο επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια, ενδεχομένως να μην χρειαστούν παρεμβάσεις ιδιαίτερες στο παιδί. Αλλά αν χρειαστούν και στο παιδί τότε θα δουλέψουμε όλη η οικογένεια μαζί» καταλήγει η Αλεξάνδρα Καππάτου.
Φωτογραφία από heliofil από το Pixabay