Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Βοηθάμε τα παιδιά να προσαρμοστούν
Οι διακοπές τελείωσαν, τα σχολεία άνοιξαν όμως τα παιδιά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν ίσως περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά.
Οι πρώτες μέρες, κάποιες φορές ακόμα και οι πρώτοι μήνες, στο σχολείο δεν είναι σχεδόν ποτέ εύκολες. Είτε επειδή τα παιδιά απομακρύνονται για πρώτη φορά από την ασφάλεια των γονιών τους πηγαίνοντας στο παιδικό σταθμό, είτε επειδή αλλάζουν σχολική βαθμίδα, είτε επειδή πάνε σε καινούργιο σχολείο και όχι σε αυτό που είχαν μάθει, είτε επειδή πολύ απλά τους «κακοφαίνεται» το τέλος του καλοκαιριού και της απόλυτης ανεμελιάς.
Ειδικά με την πανδημία που ακόμα μας ταλαιπωρεί και που δεν άφησε κανέναν ανεπηρέαστο, ανάμεσα σε όλους μας και τα παιδιά, τα πράγματα μπορεί να γίνουν ακόμα πιο περίπλοκα.
Πώς θα καταλάβουμε ότι τα παιδιά πιέζονται
Ένα παιδί που δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο σχολείο, μπορεί να παρουσιάζει μία σειρά από συμπτώματα τα οποία θα πρέπει να κερδίσουν την προσοχή μας. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι σωματικά (π.χ. πονοκέφαλος, ζαλάδα, ναυτία, πόνος στην κοιλιά και στο στομάχι, διάρροιες) ή συμπεριφοράς (π.χ. το παιδί απομονώνεται, δείχνει σκεφτικό, γίνεται οξύθυμο ή κλαίει εύκολα, αρνείται να πάει στο σχολείο κλπ). Αν αυτά τα συμπτώματα παρά τις προσπάθειές μας διαρκέσουν παραπάνω από δύο εβδομάδες , θα χρειαστεί να αναζητήσουμε τη βοήθεια ειδικού. Μην αγνοήσετε τη δυσαρέσκεια του παιδιού καθώς μπορεί να έχει πέσει θύμα εκφοβισμού, να αντιμετωπίζει κάποια μαθησιακή δυσκολία ή κάποιο άλλο θέμα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Σε κάθε περίπτωση όμως, και ήδη από την αρχή του σχολείου, μπορούμε να κάνουμε τη ζωή των παιδιών λίγο πιο εύκολη.
Προτρέψτε τα να συναντήσουν τους συμμαθητές τους
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές τους καθώς όταν αυτή είναι καλή, τα βοηθάει να εγκλιματιστούν πιο εύκολα, να νιώσουν άνετα και επιθυμούν και τα ίδια να βρίσκονται στο σχολείο. Για να τα διευκολύνετε, προτείνετε τους να τα καλέσετε στο σπίτι σας για να παίξουν ή να βρεθείτε έξω σε ένα πάρκο κ.λπ.
Ενισχύστε τη σχέση με τους εκπαιδευτικούς
Η ασφάλεια που μπορούν να νιώσουν δίπλα στον ενήλικα που θα αναλάβει να υποκαταστήσει τη δική σας παρουσία όσο είναι στο σχολείο, είναι καθοριστική. Όσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη αποκτήσουν απέναντι στον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους, τόσο καλύτερα θα προσαρμοστούν. Σε αυτό μπορείτε να συνεισφέρετε και εσείς π.χ. μιλώντας τους με θετικό τρόπο γι’ αυτούς ή λέγοντάς τους ποιος ήταν ο δικός σας αγαπημένος δάσκαλος όταν ήσασταν μαθητές και οι ίδιοι. Σημαντικό είναι, αν βλέπετε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται , να μιλήσετε στους εκπαιδευτικούς ζητώντας τη βοήθειά τους. Αυτοί μπορεί π.χ. να αναθέσουν στο παιδί κάποια εργασία στην οποία μπορεί να ανταποκριθεί με αποτέλεσμα αυτό να αισθανθεί σημαντικό μέλος της τάξης. Γενικά, οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να παρατηρούν πώς προσαρμόζεται κάθε παιδί και να παρέμβουν αναλόγως γι’ αυτό η συνεργασία μαζί τους είναι απαραίτητη.
Φροντίστε και για τη σχέση σας
Βεβαιωθείτε ότι το παιδί γνωρίζει ότι το αγαπάτε και το σκέφτεστε αφιερώνοντάς του αποκλειστικά λίγο χρόνο πριν και μετά το σχολείο. Π.χ. καθιερώστε μια ρουτίνα κατά την οποία θα το ξυπνάτε με μια αγκαλιά ή ένα τελετουργικό υποδοχής αντίστοιχα κ.ο.κ. Αυτές οι στιγμές θα είναι μόνο δικές σας και θα του επιβεβαιώνουν ότι είστε πάντα εκεί.
Κάντε τον αποχωρισμό σας πιο εύκολο
Αν το παιδί δυσκολεύεται να μείνει μακριά σας, φροντίστε να το καθησυχάσετε με ηρεμία και αγάπη. Μην του φωνάξετε, μην του πείτε ότι σας κουράζει ή ότι κάνει σα μωρό. Πείτε του ότι το αγαπάτε, ότι ξέρετε ότι και αυτό σας αγαπάει και δώστε του ραντεβού για την ώρα που θα ξαναβρεθείτε ώστε να νιώσει ότι είναι εντός του «πλάνου» σας και όχι ότι απλά το αφήνετε εκεί. Πείτε του ότι στο μεταξύ θέλετε να προσπαθήσει να περάσει όσο καλύτερα γίνεται και να μάθει όσα περισσότερα πράγματα μπορεί για να σας τα πει μετά. Μπορείτε επίσης να του δώσετε κάτι ως δείγμα ότι το σκέφτεστε (π.χ. μία φωτογραφία σας μαζί, ένα παιχνίδι) που μπορεί να κουβαλάει μαζί του για να αισθανθεί περισσότερη ασφάλεια.
Αφήστε το να σας μιλήσει
Παροτρύνετε το παιδί να σας εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Από το μυαλό ενός παιδιού μπορεί να περνάνε πολλοί προβληματισμοί που εμάς ίσως μας φαίνονται αστείοι ή υπερβολικοί (μπορεί π.χ. να φοβάται ότι όσο αυτό είναι στο σχολείο εσείς θα πάθετε κάτι ή ότι θα το εγκαταλείψετε και δε θα πάτε να το πάρετε ή ότι οι συμμαθητές του δεν το συμπαθούν), όμως για τα ίδια μπορεί να είναι βασανιστικοί. Ποτέ λοιπόν, δεν τα υποτιμάμε ούτε τα αποπαίρνουμε. Αντίθετα, κρατάμε πάντα τα αφτιά και την καρδιά μας ανοιχτά ρωτώντας τα τι τα απασχολεί και λέγοντάς τους ότι καταλαβαίνουμε τους φόβους τους. Αυτό βέβαια είναι κάτι που πρέπει να ξεκινήσει από πολύ νωρίς στη ζωή του και να μην περιμένουμε να πάει σχολείο πρώτα, ωστόσο ποτέ δεν είναι αργά για να το επιδιώξουμε.
Προτείνετέ τους πρακτικές λύσεις
Όταν το παιδί μοιραστεί μαζί σας τις ανησυχίες του, συζητήστε μαζί του για ποιον λόγο νιώθει έτσι και γιατί θεωρεί ότι συμβαίνει αυτό που το προβληματίζει. Ζητήστε τους επίσης να σας εξηγήσουν τα συναισθήματά τους. Τι εννοούν όταν λένε ότι είναι στεναχωρημένα, ή αγχωμένα, ή αντίθετα ενθουσιασμένα… Είναι σημαντικό να κατανοούν και τα ίδια τι νιώθουν και πώς μπορούν να εκφράσουν ό,τι αισθάνονται με εποικοδομητικό τρόπο.