Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Οι 5 τύποι πειθαρχίας σύμφωνα με τους ειδικούς
Ποια είναι η πιο αποτελεσματική για το δικό σας παιδί;
Η λέξη «πειθαρχία» είναι συνδεδεμένη με την αυστηρότητα ωστόσο η πραγματικότητα δεν είναι αυτή. Η πειθαρχία έχει να κάνει με την κατεύθυνση που θέλετε να δώσετε στα παιδιά σας ώστε να χτίσουν μία στερεή προσωπικότητα. Κάθε οικογένεια και κάθε παιδί όμως είναι διαφορετικά επομένως και η μέθοδος πειθαρχίας που θα ακολουθήσετε πρέπει να προσαρμόζεται αντίστοιχα.
Θετική πειθαρχία
Βασίζεται στην ενθάρρυνση και τον έπαινο και πολύ στην εκμάθηση δεξιοτήτων που θα βοηθήσουν τα παιδιά να επιλύουν μόνα τους τα προβλήματά τους και να αναπτύσσουν και να στηρίζονται στις ικανότητές τους. Στη θετική πειθαρχία οι γονείς υιοθετούν μία πιο δημοκρατική προσέγγιση διαπαιδαγώγησης που επιτρέπει στα παιδιά να νιώθουν ασφαλή καθώς οι γονείς συζητάνε μαζί τους και διαπραγματεύονται τα ζητήματα που προκύπτουν, δίνοντας όμως σαφή κατεύθυνση. Π.χ. αν ένα παιδί αρνείται να κάνει τα μαθήματά του, ο γονιός του λέει ότι καταλαβαίνει όμως τα μαθήματα πρέπει να γίνουν και συζητάει μαζί του ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να τελειώσει τις εργασίες του το συντομότερο δυνατό και μετά να έχει περισσότερο χρόνο για να κάνει κάτι πιο ευχάριστο.
Ήπια πειθαρχία
Αυτός ο τύπος πειθαρχίας έχει στο επίκεντρο την πρόληψη των διαφόρων ζητημάτων που μπορεί να προκύψουν με την ανατροφή ενός παιδιού. Π.χ. οι γονείς χρησιμοποιούν το χιούμορ τους ή προσπαθούν να στρέψουν την προσοχή των παιδιών αλλού για να προλάβουν μία συμπεριφορά που δεν εγκρίνουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν συνέπειες όταν τα παιδιά παραβαίνουν τα όρια. Υπάρχουν αλλά δεν είναι εξοντωτικές και οι γονείς γενικά παραμένουν ψύχραιμοι στα παραπτώματα των παιδιών τους.
Πειθαρχία βάσει ορίων
Σε αυτό το στυλ πειθαρχίας οι γονείς επικεντρώνονται στην εγκαθίδρυση ορίων. Συνήθως δηλώνουν στα παιδιά εξαρχής τι συνέπειες θα έχει μία αδόκιμη συμπεριφορά τους με σκοπό να τα αποτρέψουν από αυτήν. Π.χ. αν το παιδί παίξει ηλεκτρονικά παραπάνω από τη συμφωνημένη ώρα, ο γονιός θα του πει ότι θα του αφαιρέσει το τάμπλετ για το Σαββατοκύριακο.
Τροποποίηση της συμπεριφοράς
Εδώ στο επίκεντρο βρίσκονται από τη μία οι θετικές και από την άλλη οι αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει η συμπεριφορά του παιδιού. Οι γονείς χρησιμοποιούν τον έπαινο ή και άλλες ανταμοιβές όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται αντίστοιχα ενώ στις αρνητικές συμπεριφορές ανταποκρίνονται είτε αγνοώντας τες είτε ορίζοντας αρνητικές συνέπειες όπως π.χ. η στέρηση πραγμάτων που ευχαριστούν τα παιδιά (π.χ. τα
ηλεκτρονικά). Αν π.χ. το παιδί θέλει να δει τηλεόραση ενώ οι γονείς δεν το επιτρέπουν, βάσει αυτού του μοτίβου πειθαρχίας θα του θυμίσουν πρώτα τα θετικά που έχει να κερδίσει αν ακολουθήσει τους κανόνες (π.χ. «αν δεν δεις τώρα τηλεόραση, θα μπορέσεις να παίξεις ηλεκτρονικό το Σάββατο). Αν το παιδί επιμείνει, είτε θα αγνοήσουν τις διαμαρτυρίες του ή θα του θυμίσουν (και θα επιβάλουν) και τις αρνητικές συνέπειες που έχει αυτή του η επιλογή.
Συναισθηματική καθοδήγηση
Πρόκειται για μία προσέγγιση κατά την οποία οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά να διαχειρίζονται και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά είναι σε θέση όταν νιώθουν κάτι αρνητικό αντί να το εκφράζουν πιο βίαια και ορμητικά να το κατανοούν και να το εκφράζουν με λόγια. Με τη συναισθηματική καθοδήγηση τα παιδιά μαθαίνουν ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά ωστόσο ο τρόπος που τα εκφράζουμε, είναι σημαντικό να είναι «ελεγχόμενος». Αν π.χ. το παιδί ξεσπάει επειδή δεν του επιτρέπετε να παίξει με τους φίλους του πριν τελειώσει τα μαθήματά του, βάσει αυτής της προσέγγισης, μπορείτε να του πείτε «Καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος όμως αντί να φωνάζεις, θα προτιμούσα να μου εξηγήσεις πιο ήρεμα πώς αισθάνεσαι ή να το ζωγραφίσεις. Εξάλλου όσο πιο γρήγορα τελειώσεις με τις εργασίες σου, τόσο πιο πιθανό είναι να προλάβεις να παίξεις με τον φίλο σου».
Για αποτελεσματική πειθαρχία
Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία δίνει κάποιες επιπλέον συμβουλές:
- Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες από το παιδί σας. Μην περιμένετε να φέρεται ως ενήλικας. Αφήστε το να απολαύσει την ηλικία του.
- Επιλέξτε κάποιους απλούς αλλά σημαντικούς κανόνες συμπεριφοράς που θέλετε να ακολουθεί το παιδί. Επαναλάβετέ τους αρκετές φορές με σαφήνεια ώστε να τους κατανοήσει χρησιμοποιώντας απλή γλώσσα.
- Δείξτε του πώς να διαχειρίζεται τον θυμό και τα άλλα του αρνητικά συναισθήματα δίνοντάς του το παράδειγμα.
- Μη χρησιμοποιείτε ποτέ σωματική βία!
- Η θετική γλώσσα είναι απαραίτητη σε αυτή τη διαδικασία. Προσπαθείτε να μην προσβάλετε ή να μιλάτε άσχημα στο παιδί ακόμα κι όταν παραφέρεται.