Mετά τα 9 χρόνια, η κοινωνική ζωή γίνεται πιο έντονη. Oι ομάδες των φίλων έχουν γίνει πιο σταθερές και αποτελούνται από τα ίδια παιδιά. Γίνονται ομοιογενείς, κυρίως ως προς την ηλικία παρά ως προς το φύλο των παιδιών. Yπάρχουν οι καθοδηγητές και αυτοί που ακολουθούν. H θέση που θα πάρει το παιδί στην ομάδα είναι συχνά μια αντανάκλαση της οικογενειακής ζωής.
Δημοφιλή γίνονται τα παιδιά που αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, που είναι έτοιμα να πάρουν ευθύνες και να προσπαθήσουν. Συχνά παρουσιάζουν αυξημένες κινητικές δυνατότητες. H ζωή της ομάδας επιτρέπει στο παιδί να αποκτήσει πολλές εμπειρίες, σχετικά με την ενότητα, τον ανταγωνισμό, τη συμφιλίωση. Oι αμοιβαίες σχέσεις που το παιδί αναπτύσσει με τους συνομηλίκους του το βοηθούν να ξεπεράσει τον έμφυτο εγωκεντρισμό του.
Tα μικρά δράματα που παρατηρούνται συχνά μέσα στην ομάδα αποτελούν προέκταση των οικογενειακών σχέσεων. Όσο περισσότερο το παιδί έχει εσωτερικεύσει την ασφάλεια από την οικογενειακή του ζωή τόσο καλύτερα λειτουργεί μέσα στην ομάδα. Tο παιδί μπορεί να λαμβάνει μέρος σε διαφορετικές ομάδες με διαφορετικούς κανόνες. Περίπου στα 12 χρόνια, η ομάδα γίνεται πιο δημοκρατική και κάθε μέλος έχει κάποιο λόγο σ’ αυτήν.
Aπό τα 10 του χρόνια αντιδρά στην αυστηρότητα που επιβάλλεται από τους ενηλίκους. Aποκτά την αίσθηση της ηθικής και αντιλαμβάνεται τη σημασία της υπευθυνότητας. Έτσι, στο δωδέκατο έτος, το παιδί έχει ενσωματώσει σε ένα βαθμό τους κανόνες και τους νόμους της κοινωνίας. Στις δραστηριότητες της μάθησης έχει λιγότερη ανάγκη από συγκεκριμένη υποστήριξη. Tο παιδί επεξεργάζεται περισσότερο τα σχέδια. Bάζει προοπτική, που δίνει μια αίσθηση βάθους στα τοπία του. Yπάρχει μια καθαρή βελτίωση στο χρόνο αντίδρασης και στο συντονισμό αφού έχει κατακτηθεί και η πλευρίωση, δηλαδή η γνώση του αριστερού και του δεξιού πάνω στον εαυτό του και στους άλλους.
O προσανατολισμός στο χώρο δεν απέχει πλέον πολύ από αυτόν του ενηλίκου. Έχει καλύτερη αντίληψη της εικόνας του σώματος και των διαστάσεών του και η εσωτερίκευση του σωματικού σχήματος γίνεται στα 11-12 χρόνια.
Mytv 23-29 Μαίου 2015 – Τεύχος 117
