Η επέλαση του κορωνοϊού είναι σίγουρα το γεγονός που έχει σημαδέψει το 2020 -2021. Η ζωή όλων των ανθρώπων του πλανήτη –μικρών και μεγάλων– έχει επηρεαστεί σχεδόν σε κάθε τομέα. Οι αλλαγές στην καθημερινότητα όλων μας είναι σαρωτικές, καθώς είμαστε αναγκασμένοι να προσαρμοστούμε σε μια νέα ρουτίνα που κυριαρχείται από μάσκες, απολυμαντικά και «κοινωνική απόσταση».
Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι βέβαια ολοφάνερες και πιθανόν θα συνεχίσουν να είναι για πολύ καιρό ακόμα. Και τα παιδιά μας ασφαλώς –έστω και αν έχουν «συνηθίσει» κάπως περισσότερο τις έκτακτες συνθήκες– δεν έχουν πάψει να επηρεάζονται από την όλη κατάσταση. Ο ρόλος μας ως γονέων είναι να τους εμπνεύσουμε αίσθημα ασφάλειας και να τα καθησυχάσουμε, πράγμα που έχουν απόλυτη ανάγκη, χωρίς όμως να ωραιοποιούμε την πραγματικότητα και χωρίς να αμελούμε τον πρωταρχικό στόχο της συζήτησης μαζί τους: την ασφάλεια τη δική τους και των γύρω τους.
Τι σας προτείνω

Μην αποφεύγετε το θέμα. Η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών έχουν κατά πάσα πιθανότητα ακούσει για τον κορωνοϊό. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αφήσετε στην τύχη την ενημέρωσή τους σχετικά με τις όποιες εξελίξεις. Ακόμα και τώρα, που ίσως γνωρίζουν κάποια πράγματα παραπάνω, είναι καλύτερα να ενημερώνονται από σας παρά από άλλες, αμφιβόλου εγκυρότητας, πηγές, οι οποίες μπορεί να τους προκαλέσουν μεγάλη ανησυχία ή και αγωνία.
Προετοιμαστείτε κατάλληλα.
Μην επιχειρήσετε να μιλήσετε στα παιδιά σας, χωρίς πρώτα να έχετε ενημερωθεί κατάλληλα οι ίδιοι. Πληροφορηθείτε με ακρίβεια, μένοντας μακριά από τον πανικό, και προετοιμαστείτε άρτια, ώστε να απαντήσετε σε όλες τις πιθανές ερωτήσεις τους, π.χ.: «Γιατί δεν έχει εξαφανιστεί ακόμη ο κορωνοϊός;», «Τι θα γίνει αν δεν εξαφανιστεί ποτέ;» κ.ο.κ. Αν σας ρωτήσουν κάτι που δεν ξέρετε, πείτε τους ότι δεν το γνωρίζετε, αλλά ότι θα φροντίσετε να το μάθετε και θα τα ενημερώσετε αμέσως.
Λάβετε υπόψη την ηλικία και την ωριμότητά τους.
Μην κατακλύσετε τα παιδιά με πληροφορίες. Προσπαθήστε να καλύψετε τις απορίες τους, αναλογιζόμενοι πόσα μπορούν πραγματικά να καταλάβουν, ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται και την ωριμότητά τους.
Να είστε ειλικρινείς μαζί τους.
Πείτε στα παιδιά, κυρίως στα μεγαλύτερα, ότι όντως κάποιοι άνθρωποι δεν κατάφεραν να νικήσουν τον ιό και ίσως κάποιοι ακόμα να μην τα καταφέρουν. Εξηγήστε τους όμως ότι κινδυνεύουν περισσότερο οι πιο ευαίσθητες ομάδες (δηλαδή οι ηλικιωμένοι, οι άνθρωποι που είχαν ήδη σημαντικά προβλήματα υγείας κ.λπ.) και ότι γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχουμε όλοι, ανεξάρτητα από το πόσο μπορεί να κινδυνεύουμε οι ίδιοι.
Χρησιμοποιήστε απλή γλώσσα.
Μη βομβαρδίζετε τα παιδιά με επιστημονικούς όρους, δύσκολες λέξεις ή περίπλοκες φράσεις, που ίσως δεν καταλαβαίνουν. Μιλήστε τους όσο πιο απλά γίνεται και βεβαιωθείτε ότι αντιλαμβάνονται τι τους λέτε.
Ξεκινώντας τη συζήτηση…
Κατ’ αρχάς, ζητήστε από τα παιδιά να σας πουν τι γνωρίζουν ήδη για τον κορωνοϊό και πώς αισθάνονται για το ότι υπάρχει ακόμη στη ζωή όλων μας. Νιώθουν ότι απειλούνται; Φοβούνται; Δεν καταλαβαίνουν; Αδιαφορούν; Έτσι θα μπορέσετε να στοχεύσετε κατάλληλα και με όσα έχετε να τους πείτε.
Επιστρατεύστε την ψυχραιμία σας. Μη μιλήσετε στα παιδιά υπό το κράτος άγχους και πανικού. Αν νιώσουν εσάς αδύναμους ή ανήσυχους, σίγουρα κάτι τέτοιο δεν θα τα βοηθήσει να αντιληφθούν τι πρέπει να πιστέψουν και πώς να αντιδράσουν. Μάλλον θα τα αναστατώσετε περισσότερο παρά θα τα καθησυχάσετε.

Δώστε σημασία στην πρόληψη.

Είναι αυτονόητο και απαραίτητο να συνεχίσετε να επιμένετε στα κατάλληλα μέτρα πρόληψης, τα οποία θα πρέπει να παραμείνουν μέρος της καθημερινής ζωής των παιδιών. Έτσι θα νιώσουν ότι έχουν καλύτερο έλεγχο της κατάστασης και δεν θα ανησυχούν τόσο. Εφοδιάστε τα με απολυμαντικά μαντιλάκια, πείτε τους να μην ακουμπάνε το πρόσωπό τους με τα χέρια τους, τα οποία, σημειωτέον, θα πρέπει να πλένουν συχνά, να μην ακουμπάνε παντού χωρίς να καθαρίζουν τα χέρια τους αμέσως έπειτα, να προσέχουν πώς βήχουν και πώς φταρνίζονται κ.ο.κ. Εξηγήστε τους επίσης πως πρέπει να σας ενημερώσουν αμέσως αν τα ίδια παρουσιάσουν βήχα, συνάχι, αδυναμία ή πυρετό. Επίσης, αν πηγαίνουν στο σχολείο ή αν με κάποιον τρόπο έρχονται σε επαφή με άλλα άτομα, συμβουλέψτε τα να τηρούν όλα τα μέτρα ασφαλείας, όπως να μη μοιράζονται πράγματα κ.λπ.
Μην τους κάνετε παρατηρήσεις
Μην τους φωνάζετε και μην τα μαλώνετε αν δεν καταλαβαίνουν για ποιο λόγο τους ζητάτε να προσέχουν, ή αν διαπιστώνετε ότι δεν τηρούν με ακρίβεια όσα έχετε συμφωνήσει. Διδάξτε τα με υπομονή και ψυχραιμία. Εξηγήστε τους ξανά, αν κρίνετε πως είναι απαραίτητο, με ήρεμο και γλυκό τρόπο, όλα όσα πρέπει να τηρούν για να μείνουν ασφαλή τα ίδια αλλά και οι άλλοι. Δείτε το ως μια ευκαιρία να τα εκπαιδεύσετε στις συνήθειες της πρόληψης και της καθαριότητας, που θα τους φανούν χρήσιμες είτε με τον κορωνοϊό είτε χωρίς αυτόν (π.χ. να πλένουν τα χέρια τους κ.λπ.).
Καθησυχάστε τα
Πείτε τους ότι, παρ’ όλα όσα ακούγονται, η ασθένεια αυτή δεν είναι επικίνδυνη για τους περισσότερους ανθρώπους. Εξηγήστε τους ότι, ακόμα κι αν τα ίδια ή κάποιος άλλος αρρωστήσουν, αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πιθανότητα να γίνουν καλά. Πείτε τους επίσης ότι ειδικά τα παιδιά, αλλά και οι νεότεροι και υγιείς ενήλικοι, δεν κινδυνεύουν εξίσου με έναν πολύ μεγαλύτερο ή ήδη επιβαρυμένης υγείας άνθρωπο.
Μην αλλάζετε τη ρουτίνα τους. Μια ξαφνική αλλαγή στη ρουτίνα του παιδιού μπορεί να το αναστατώσει παραπάνω απ’ όσο πρέπει. Είναι λοιπόν σημαντικό, σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά να κοιμούνται και να ξυπνάνε σε ορισμένες ώρες, να γευματίζουν επίσης τακτικά και να αφιερώνουν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας στη μελέτη, στο παιχνίδι κ.λπ. Αν αναγκαστείτε να κάνετε κάποια αλλαγή, φροντίστε αυτή να γίνει με όσο το δυνατόν πιο ομαλό τρόπο.
Ασχοληθείτε μαζί τους.

Αυτήν τη γεμάτη προκλήσεις περίοδο, προσπαθήστε να έρθετε πιο κοντά στα παιδιά σας, να τους δείξετε ότι είστε διαθέσιμοι γι’ αυτά και ότι, οσοδήποτε και αν αλλάξουν οι ζωές σας, η αγάπη σας μένει ίδια.
Μειώστε την τηλεόραση. Μην έχετε ανοικτούς τους δέκτες της τηλεόρασης όλη τη μέρα, καθώς αυτό μπορεί μόνο να αναστατώσει τα παιδιά. Αν ωστόσο τύχει να είναι μπροστά όταν προβάλλονται ειδήσεις για τον κορωνοϊό, συζητήστε μαζί τις τυχόν απορίες τους αποφεύγοντας φυσικά τον πανικό.
Τι να τους πείτε

Παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Σε αυτή την ηλικία, το πιο σημαντικό πράγμα για τα παιδιά είναι η ασφάλεια. Γι’ αυτό προσπαθήστε να απέχουν όσο το δυνατόν περισσότερο από τις ειδήσεις, ώστε να μη γεννιέται μέσα τους άγχος. Σε περίπτωση που διαπιστώσετε ότι υπάρχει λόγος να τους δώσετε εξηγήσεις, καθησυχάστε τα ότι ούτε τα ίδια ούτε εσείς κινδυνεύετε να αρρωστήσετε σοβαρά. Μην ξεχνάτε ότι σε αυτή την τρυφερή ηλικία τα παιδιά δεν μπορούν να διαχωρίσουν εντελώς την πραγματικότητα από τη φαντασία, γι’ αυτό κι εσείς θα πρέπει να κατευνάζετε τυχόν φόβους που γιγαντώνονται στην ψυχή τους με τη βοήθεια της γόνιμης φαντασίας τους.

Παιδιά σχολικής ηλικίας.
Καθώς είναι πιο εύκολο να ακούσουν κάτι για τον κορωνοϊό από τους φίλους τους ή άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους, είναι απαραίτητο να μην τα αποθαρρύνετε να κάνουν και μια συζήτηση μαζί σας. Μιλήστε τους με ψυχραιμία και σταθερότητα, παρουσιάζοντάς τους τα γεγονότα με όσο γίνεται μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά χωρίς απαισιοδοξία και φόβο, και απαντώντας σε όσες από τις απορίες τους μπορείτε. Μην προσπαθήσετε να τους αποκρύψετε πράγματα που ίσως ήδη γνωρίζουν από αλλού, καθώς αυτό θα σας εμφανίσει αναξιόπιστους στα μάτια τους. Ωστόσο, μην αφήσετε και χώρο να πιστέψουν εξωφρενικές φήμες και ιστορίες που κυκλοφορούν.

Προεφηβεία και εφηβεία.
Σε αυτή τη φάση μπορείτε να μιλήσετε στα παιδιά με περισσότερη άνεση και ακρίβεια, παραθέτοντας γεγονότα που μας προσφέρει η επίσημη και αξιόπιστη ενημέρωση της πολιτείας. Μπορείτε, για παράδειγμα, να τους εξηγήσετε με μεγαλύτερη σαφήνεια τους τρόπους μετάδοσης και πρόληψης. Επίσης, εξηγήστε στα παιδιά ότι δεν πρέπει να πιστεύουν όλα όσα ακούν, πως οφείλουν να ελέγχουν τις πηγές από τις οποίες ενημερώνονται και ότι, για όποια απορία τυχόν τους γεννιέται, καλό είναι να καταφεύγουν σ’ εσάς. Προσοχή στον τρόπο που θα τους μιλήσετε, στα λόγια που θα χρησιμοποιήσετε και το ύφος που θα έχετε!

Τα παιδιά διακρίνουν ήδη από τα μάτια σας πώς αισθάνεστε

Απόσπασμα