Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Τα σχολεία έχουν κλείσει εδώ και καιρό, οι λιγοστοί άνθρωποι
που κυκλοφορούν στους δρόμους φοράνε γάντια και μάσκες, στην τηλεόραση είναι
πάντα πρώτο θέμα και όλοι –σχεδόν παντού- μιλάνε γι’ αυτό.
Ο κορωνοϊός έχει αλλάξει την καθημερινότητά μας και ίσως την αλλάξει ακόμα
περισσότερο. Κι ενώ όλοι ανησυχούμε, είναι βέβαιο ότι δε θέλουμε να μεταδώσουμε
την ίδια ανησυχία και στα παιδιά μας. Πώς μπορούμε να τους μιλήσουμε χωρίς να τα
πανικοβάλουμε αλλά να βεβαιωθούμε κιόλας ότι έχουν καταλάβει τη σοβαρότητα της
κατάστασης;
Μην
αποφεύγετε το θέμα
Τώρα πια τα περισσότερα παιδιά έχουν σίγουρα ακούσει για τον κορωνοϊό. Όμως να
είστε σίγουροι ότι είναι καλύτερα να ενημερώνονται από εσάς ό,τι χρειάζεται να
γνωρίζουν, παρά από άλλες -αμφιβόλου εγκυρότητας- πηγές που μπορεί να τους
προκαλέσουν μεγάλη ανησυχία ή και αγωνία. Εξάλλου, πρέπει να γνωρίζουν κάποια,
βασικά έστω, πράγματα γύρω από αυτό το θέμα έτσι ώστε να προστατέψουν την υγεία
τους αλλά και να δράσουν προληπτικά για την υγεία και των υπολοίπων .
Προετοιμαστείτε
κατάλληλα
Μην ξεκινήσετε να μιλήσετε στα παιδιά χωρίς πρώτα να ενημερωθείτε κατάλληλα οι
ίδιοι. Πληροφορηθείτε με ακρίβεια μακριά από τον πανικό αλλά και από την
αφέλεια και προετοιμαστείτε ώστε να απαντήσετε σε όλες τις πιθανές ερωτήσεις
τους. «Τι είναι;», «Πώς μεταδίδεται;», «Γιατί έκλεισαν τα σχολεία;», «Πώς
μπορούμε να προφυλαχτούμε;», «Υπάρχει πιθανότητα να πεθάνει κάποιος δικός μας;»,
«μπορεί να πεθάνω εγώ;» είναι μερικές από τις απορίες που καλό είναι να είστε
σε θέση να χειριστείτε. Αν σας ρωτήσουν κάτι που δεν ξέρετε, πείτε τους ότι δεν
το γνωρίζετε αλλά θα τα ενημερώσετε αμέσως μόλις το μάθετε.
Λάβετε υπ’
όψιν την ηλικία και την ωριμότητά τους.
Μην κατακλύσετε τα παιδιά με πληροφορίες. Προσπαθήστε να καλύψετε τις απορίες
τους αναλογιζόμενοι πόσα μπορούν πραγματικά να καταλάβουν ανάλογα με την ηλικία
στην οποία βρίσκονται και την ωριμότητά τους.
Να είστε
ειλικρινείς
Μην ωραιοποιήσετε την κατάσταση ούτε όμως και να τρομάξετε τα παιδιά. Μιλήστε
τους με ειλικρίνεια, κυρίως στα μεγαλύτερα παιδιά, πείτε τους ότι όντως κάποιοι
άνθρωποι ίσως δεν καταφέρουν να νικήσουν τον ιό, εξηγώντας τους όμως ότι
κινδυνεύουν περισσότερο οι πιο ευαίσθητες ομάδες (δηλαδή οι ηλικιωμένοι, οι
άνθρωποι που είχαν ήδη σημαντικά προβλήματα υγείας κ.λπ.). Εξηγήστε τους επίσης
ότι γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχουμε όλοι, ανεξάρτητα από το πόσο μπορεί
να κινδυνεύουμε οι ίδιοι.
Χρησιμοποιήστε
απλή γλώσσα
Μη βομβαρδίζετε τα παιδιά με επιστημονικές ορολογίες και περίπλοκες λέξεις ή
φράσεις που ίσως δεν καταλαβαίνουν. Μιλήστε τους όσο πιο απλά γίνεται για να
βεβαιωθείτε ότι αντιλαμβάνονται τι τους λέτε.
Ξεκινώντας
τη συζήτηση ..
Ζητήστε από τα παιδιά να σας πουν τι γνωρίζουν για τον κορωνοϊό και πως
αισθάνονται γι’ αυτό. Νιώθουν ότι απειλούνται; Φοβούνται; Δεν καταλαβαίνουν;
Αδιαφορούν; Έτσι θα μπορέσετε να κατευθύνετε κατάλληλα και όσα έχετε να τους
πείτε.
Επιστρατεύστε
την ψυχραιμία σας
Μη μιλήσετε στα παιδιά με άγχος και πανικό. Αν δουν εσάς αδύναμους ή ανήσυχους
σίγουρα δε θα τα βοηθήσει να αντιληφθούν τι πρέπει να πιστέψουν και πώς να
αντιδράσουν. Μάλλον θα τα αναστατώσετε περισσότερο παρά θα τα καθησυχάσετε.
Δώστε σημασία στην πρόληψη
Εξηγήστε στα παιδιά όλα τα απαραίτητα μέτρα που πρέπει να τηρήσουν για να
μείνουν ασφαλή για τα ίδια αλλά και για τους άλλους. Έτσι θα νιώσουν ότι έχουν
καλύτερο έλεγχο της κατάστασης και δε θα ανησυχούν τόσο. Εφοδιάστε τα με
απολυμαντικά μαντηλάκια, πείτε τους να μην ακουμπάνε το πρόσωπό τους με τα
χέρια τους τα οποία πρέπει να πλένουν συχνά, να μην ακουμπάνε παντού χωρίς
ύστερα να καθαρίζουν τα χέρια τους, να προσέχουν πως βήχουν και πως
φταρνίζονται κοκ. Πείτε τους επίσης να σας πουν αμέσως αν
τα ίδια παρουσιάσουν βήχα, συνάχι ή πυρετό. Επίσης, αν τελικά τα σχολεία
ανοίξουν πάλι ή αν τα παιδιά σας με κάποιον τρόπο έρθουν σε επαφή με άλλα
άτομα, συμβουλέψτε τα να κρατάνε όλα τα μέτρα ασφαλείας, να μην μοιράζονται
πράγματα και επίσης να σας πουν αν παρατήρησαν σε κάποιον άλλον συμπτώματα
φυσικά χωρίς να στιγματίσουν ή να ενοχοποιήσουν το άτομο που πιθανόν έχει
νοσήσει.
Μην τους κάνετε παρατηρήσεις
Μην τους φωνάζετε αν δεν καταλαβαίνουν για ποιο λόγο τους ζητάτε να προσέχουν ή αν βλέπετε ότι δεν τηρούν με ακρίβεια όσα έχετε συμφωνήσει. Διδάξτε τα με υπομονή και ψυχραιμία. Δείτε το σαν μια ευκαιρία να τα εκπαιδεύσετε στις συνήθειες της πρόληψης και της καθαριότητας που θα τους φανούν χρήσιμες και μετά από αυτή την περίοδο πχ. να πλένουν τα χέρια τους κλπ.
Καθησυχάστε
τα
Πείτε τους ότι παρόλα όσα ακούγονται, η ασθένεια αυτή δεν είναι επικίνδυνη για
τους περισσότερους. Εξηγήστε τους ότι ακόμα κι αν τα ίδια ή κάποιος άλλος
αρρωστήσουν, δε σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν και καλά. Πείτε τους επίσης,
ότι ειδικά τα παιδιά αλλά και εσείς δεν κινδυνεύετε το ίδιο με έναν πολύ
μεγαλύτερο ή ήδη επιβαρυμένης υγείας άνθρωπο.
Μην αλλάζετε
τη ρουτίνα τους
Μια ξαφνική αλλαγή στη ρουτίνα του παιδιού μπορεί να το αναστατώσει παραπάνω
απ’ όσο θα ’πρεπε. Είναι λοιπόν σημαντικό ακόμα και τώρα που τα παιδιά μένουν
στο σπίτι να κοιμούνται και να ξυπνάνε σε τακτικές ώρες, να γευματίζουν επίσης
τακτικά και να αφιερώνουν συγκεκριμένες ώρες της μέρας για μελέτη, παιχνίδι
κ.λπ. Αν αναγκαστείτε να κάνετε κάποια αλλαγή, φροντίστε αυτή να γίνει με όσο
το δυνατόν πιο ομαλό τρόπο.
Ασχοληθείτε
μαζί τους
Αξιοποιήστε την ευκαιρία να έλθετε πιο κοντά με τα παιδιά και να περάσετε όμορφες
στιγμές μαζί τους. Δείξτε τους ότι είστε διαθέσιμοι γι’ αυτά ειδικά αν κι εσείς
δεν εργάζεστε αυτή την περίοδο.
Μειώστε την τηλεόραση
Μην έχετε ανοικτούς τους δέκτες της τηλεόρασης όλη τη μέρα καθώς αυτό μπορεί μόνο να αναστατώσει τα παιδιά. Αν ωστόσο τύχει να είναι μπροστά όταν προβάλλονται ειδήσεις για τον κορωνοϊό, συζητήστε μαζί τις τυχόν απορίες τους αποφεύγοντας φυσικά τον πανικό.
Τι να τους πείτε …
Παιδιά
προσχολικής ηλικίας
Σε αυτή την ηλικία, για τα παιδιά, το πιο σημαντικό πράγμα είναι η ασφάλεια.
Γι’ αυτό προσπαθήστε να τα κρατάτε όσο το δυνατόν πιο μακριά από τις ειδήσεις
ώστε να μην τους δημιουργείται άγχος. Σε περίπτωση που δείτε ότι υπάρχει λόγος
να τους δώσετε εξηγήσεις καθησυχάστε τα ότι ούτε τα ίδια ούτε εσείς κινδυνεύετε
να αρρωστήσετε σοβαρά. Μην ξεχνάτε ότι σε αυτή την τρυφερή ηλικία, τα παιδιά
δεν μπορούν να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από τη φαντασία με ακρίβεια γι’
αυτό κι εσείς πρέπει να τα απομακρύνετε από τυχόν φόβους που γιγαντώνονται στο
κεφαλάκι τους με τη βοήθεια της γόνιμης φαντασίας τους.
Παιδιά
σχολικής ηλικίας
Καθώς είναι πιο εύκολο να ακούσουν κάτι για τον κορωνοϊό από τους φίλους τους
κ.λπ., είναι απαραίτητο να μην τα αποθαρρύνετε από μία συζήτηση μαζί σας.
Μιλήστε τους με ψυχραιμία και σταθερότητα, παρουσιάζοντάς τους τα γεγονότα όσο
γίνεται με ακρίβεια αλλά χωρίς απαισιοδοξία και φόβο απαντώντας σε όσες από τις
απορίες τους μπορείτε. Μην προσπαθήσετε να τους αποκρύψετε πράγματα που ίσως
ξέρουν ήδη από αλλού καθώς αυτό θα σας κάνει να φαίνεστε αναξιόπιστοι στα μάτια
τους, όμως μην αφήσετε και χώρο για να πιστέψουν σε τρομαχτικές φήμες και
ιστορίες.
Προεφηβεία και εφηβεία
Σε αυτή τη φάση μπορείτε να μιλήσετε στα παιδιά με περισσότερη ακρίβεια παραθέτοντας γεγονότα που μας προσφέρει η επίσημη και αξιόπιστη ενημέρωση. Μπορείτε π.χ. να τους εξηγήσετε με μεγαλύτερη σαφήνεια τους τρόπους μετάδοσης και πρόληψης. Επίσης, εξηγήστε στα παιδιά ότι δεν πρέπει να πιστεύουν όλα όσα ακούν αλλά ότι πρέπει να ελέγχουν τις πηγές από τις οποίες ενημερώνονται και για όποια απορία τους να στρέφονται σε εσάς.
Προσοχή στον τρόπο που θα τους μιλήσετε, στα λόγια που θα χρησιμοποιήσετε και το ύφος που θα έχετε. Τα παιδιά από τα μάτια βλέπουν πως αισθάνεστε…
Ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή βοήθειας 1110 (χωρίς χρέωση)
Ψυχολογική υποστήριξη, συμβουλευτική και καθοδήγηση στους γονείς
Λειτουργεί από την Περιφέρεια Αττικής και τον ΙΣΑ καθημερινά 9 π.μ. – 9μ.μ.