Διαταραχές σίτισης και πρόσληψης τροφής (Feeding and eating disorders)
Οι διαταραχές σίτισης και πρόσληψης τροφής αποτελούν μια κατηγορία σοβαρών ψυχικών διαταραχών και αφορούν τις παθολογικές συνήθειες διατροφής που μπορεί να απειλήσουν την υγεία, ακόμα και τη ζωή ενός ατόμου.
Οι διατροφικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από την υπέρμετρη ενασχόληση του εφήβου με τη διατροφή. Mερικές φορές οι έφηβοι μπορεί να περάσουν εναλλακτικά από τη μια κατάσταση στην άλλη. Όποια όμως και αν είναι η συμπεριφορά του εφήβου στο θέμα της διατροφής, πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, γιατί αποτελεί εμφανή ένδειξη ψυχικής οδύνης.
Τι είναι καλό να ξέρετε
Οι διαταραχές σίτισης και πρόσληψης τροφής αφορούν κυρίως τα κορίτσια. Aς μην ξεχνάμε εδώ και τα μηνύματα ή τα πρότυπα με τα οποία βομβαρδίζονται τα κορίτσια στην εποχή μας. Οι έφηβες είναι πολύ πιο ευαίσθητες για τη σωματική τους εικόνα, και η ανησυχία για τη σιλουέτα τους μπορεί να μετατραπεί σε εμμονή. Εξάλλου, θεωρούν ότι όσο πιο λεπτό κορμί έχουν τόσο πιο επιτυχημένες και όμορφες θα είναι. H διαστρεβλωμένη άποψη περί επιτυχίας οφείλεται στις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται έμμεσα ή άμεσα στις γυναίκες, και τα κορίτσια στην εφηβεία είναι ακόμα πιο ευάλωτα. Ωστόσο και τα αγόρια μπορεί να εμφανίσουν επίσης κάποια διατροφική διαταραχή. Εκτιμάται ότι το 10%-15% των ατόμων με ανορεξία ή βουλιμία είναι άνδρες.
Οι διαταραχές σίτισης και πρόσληψης τροφής έχουν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από οποιαδήποτε ψυχική ασθένεια.
Το ποσοστό θνησιμότητας που συνδέεται με την ψυχογενή ανορεξία είναι δώδεκα φορές υψηλότερο απ’ όλες τις αιτίες θανάτου για τις γυναίκες από δεκαπέντε έως είκοσι τεσσάρων ετών. Σύμφωνα με μελέτη, ποσοστό μικρότερο από το 13% των εφήβων με διατροφικές διαταραχές υποβλήθηκαν σε θεραπεία.
Περίπου 1-2 στα 100 κορίτσια και 10 κορίτσια προς 1 αγόρι μπορεί να αναπτύξουν ψυχογενή ανορεξία. Αυτή επέρχεται συνήθως είτε στην αρχή της εφηβείας είτε και μέχρι τα δεκαοκτώ με είκοσι χρόνια περίπου. Σπάνια παρουσιάζεται πριν από την ηλικία των δέκα ετών και μετά την ηλικία των τριάντα. Στο 85% των περιπτώσεων παρουσιάζεται μεταξύ δεκατριών και είκοσι ετών, με μεγαλύτερο ποσοστό εκδήλωσης στην ηλικία των δεκαεπτά με δεκαοκτώ.
Παράγοντες κινδύνου
Οι διαταραχές σίτισης και πρόσληψης τροφής, όπως αναφέραμε, μπορεί να παρουσιαστούν σε άτομα κάθε ηλικίας και κοινωνικοοικονομικής ομάδας, ωστόσο στις έφηβες και στις νέες γυναίκες εμφανίζονται πιο συχνά. Διάφοροι παράγοντες, όπως ψυχολογικοί, γενετικοί καθώς και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, μπορεί να προδιαθέτουν τους εφήβους για την εμφάνιση των διατροφικών διαταραχών. Το ειδικό χαρακτηριστικό που συνδέεται με την ανορεξία είναι η τελειομανία και με τη βουλιμία η παρορμητικότητα.
Τα άτομα που παρουσιάζουν μια σειρά από τους παρακάτω παράγοντες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν κάποια διατροφική διαταραχή (Eating Disorders Victoria).
Ψυχολογικοί – προσωπικοί παράγοντες
# χαμηλή αυτοεκτίμηση
# αισθήματα ανεπάρκειας ñ άγχος ή κατάθλιψη
# φόβος για την ενηλικίωση
# πεποίθηση ότι η αγάπη από την οικογένεια εξαρτάται από τις υψηλές επιδόσεις
# κακή επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας ή απροθυμία των γονέων να επιτρέψουν την ανεξαρτησία των παιδιών τους καθώς μεγαλώνουν
# δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων τους, κυρίως των αρνητικών, όπως θυμός, θλίψη, άγχος ή φόβος
# φόβος και αποφυγή των συγκρούσεων
# παρορμητική συμπεριφορά ή τελειομανία ñ ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους
# έντονο ενδιαφέρον και έγνοια για τις απόψεις των άλλων ñ τάση να κάνουν ακραίες σκέψεις (άσπρο μαύρο).
Κοινωνικές επιρροές
Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση και αξία στο αδύνατο σώμα, ως αναπόσπαστο στοιχείο της ομορφιάς.
Οι έφηβες επηρεάζονται από τις τρέχουσες αντιλήψεις για την ανάγκη τέλειου σώματος. Τα τελευταία χρόνια στο στόχα- στρο έχουν μπει και τα social media (instagram κ.λπ.) εξαιτίας των προτύπων που προωθούν και της δύναμης που δίνουν στην εικόνα.
Η αξία των ανθρώπων αποτιμάται κυρίως με βάση την εξω- τερική τους εμφάνιση και όχι τα εσωτερικά τους χαρίσματα. ñ Ασκείται από παντού πίεση για την επιτυχία.
Προβάλλεται η αξία επαγγελμάτων που δίνουν έμφαση στο σώμα, όπως μοντέλα, αθλητές κ.ά.
Από το βιβλίο μου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!»
(Η φωτογραφία είναι από το διαδίκτυο)