Είναι ντροπαλός…
Oι γονείς της Iόλης, μαθήτριας της τρίτης γυμνασίου, με επισκέ-
φθηκαν επειδή ανησυχούν πολύ για τη συμπεριφορά της. Tη θεωρούν πολύ ντροπαλή προς τους άλλους, ενώ στο σπίτι είναι ανοιχτή στην επικοινωνία μαζί τους. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυ- ρίως στην
επικοινωνία της με τα συνομήλικα παιδιά. Αποφεύγει να βγαίνει έξω με τις φίλες
της, όταν μιλά με κάποιον που δεν γνωρίζει καλά δεν τον κοιτάζει στα μάτια,
μιλά χαμηλόφωνα, με- ρικές φορές δεν
ακούς τι λέει, αποφεύγει να ανοίξει μια συζήτη- ση ή να εκφράσει τη γνώμη της
επειδή νομίζει πως οι άλλοι θα την
κοροϊδέψουν κ.λπ. «Aπό μικρή έτσι ήταν, πιστεύαμε όμως ότι
θα αλλάξει. H συμπεριφορά της μας ανησυχεί πολύ» λένε οι
γονείς της. «Οι φίλες της βγαίνουν κάθε βδομάδα, ακούμε ότι της προτείνουν να
βγει μαζί τους, την προτρέπουμε και εμείς, αλλά διαρκώς προφασίζεται ότι δεν
μπορεί. Όταν προσπαθούμε να της
πιάσουμε κουβέντα γι’ αυτό το θέμα, δυσανασχετεί, κλείνεται στον εαυτό της ή
κλαίει. Δεν γνωρίζουμε τι άλλο μπορούμε να κάνουμε».
Κάποιοι έφηβοι παρουσιάζουν συστολή από την παιδική ηλικία, με συνέπεια να νιώθουν άβολα, αμήχανα και νευρικά στις κοινωνικές τους συναναστροφές και να δυ- σκολεύονται εξαιρετικά να εκφράσουν και να μοιραστούν τα συναισθήματά τους. Μερικές φορές κοκκινίζουν όταν πρέπει να μιλήσουν ή τρέμει η φωνή τους, ιδρώνουν, έχουν ταχυπαλμία, το στόμα τους στεγνώνει άλλοτε νιώθουν ότι δεν βγαίνει η φωνή τους, ότι το στομάχι τους δένεται κόμπος. Όλα αυτά τα συμπτώματα δυσκολεύουν ακόμα πε- ρισσότερο την κατάσταση, κάνοντας το παιδί να ντρέπεται πιο πολύ. Τα ντροπαλά παιδιά δυσκολεύονται να δοκιμά- σουν κάτι νέο και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να συνηθίσουν τις αλλαγές, ενώ δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Θα τ’ ακούσετε συχνά να λένε: «Δεν έχω ιδέα τι πρέπει να πω ή να κάνω κάθε φορά. Φοβάμαι πως θα ξεστομίσω το λάθος πράγμα και θα γίνω ρεζίλι. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να μη μιλάω καθόλου».
Κάποιοι γονείς θεωρούν αυτό το χαρακτηριστικό των παι- διών τους πρόσκαιρο και δεν τους απασχολεί ιδιαίτερα. Κι ενώ σε αρκετές περιπτώσεις είναι όντως έτσι, κάποιες φορές η συστολή μπορεί να στοιχίσει στο παιδί φιλίες, εμπειρίες και άλλα σημαντικά συστατικά μιας πλούσιας ζωής, ενώ είναι πολύ πιθανό να την κουβαλά και στην ενήλικη ζωή του. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσεγγίσετε σωστά το θέμα.
Τι σας προτείνω
Προσπαθήστε να καταλάβετε γιατί ο έφηβός σας λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Διερευνήστε μήπως τον έχουν επηρεάσει και κάποιες μεγάλες αλλαγές στην οικογένεια (διαζύγιο, θάνατος, μετοίκηση).
Προσαρμόστε τις απαιτήσεις σας στα πραγματικά μέτρα του παιδιού σας.
Aν είστε ντροπαλοί οι ίδιοι, αποτελείτε πρότυπο για το παιδί σας. Σίγουρα είναι δύσκολο να αλλάξετε, αλλά σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να κάνετε μερικά εύκολα βήματα, όπως για παράδειγμα να συναντάτε συχνότερα τους πολύ κοντινούς σας φίλους, να μιλάτε γι’ αυτούς, να είστε άνετοι στην επικοι- νωνία με τους ανθρώπους κ.λπ. Έτσι θα δώσετε στο παιδί το μήνυμα ότι οι κοινωνικές σχέσεις μπορεί να προσφέρουν χαρά και χαλάρωση.
Eνθαρρύνετε τον έφηβο να σας μιλάει για την καθημερινό- τητά του και τις εμπειρίες του, αλλά κυρίως για το πώς νιώθει. Kάντε εσείς την αρχή, λέγοντας δικά σας πράγματα.
Bοηθήστε το παιδί να μη βλέπει κάθε αρνητικό σχόλιο σαν προσωπική απόρριψη.
Βεβαιώστε το ότι είναι ικανό να τα βγάλει πέρα και μόνο του με όλους αυτούς που υπολογίζει ως «ανώτερους». Aναφέ- ρετέ του περιπτώσεις στις οποίες κατάφερε σημαντικά πράγ- ματα.
Bρείτε χώρους και δραστηριότητες όπου θα αισθανθεί χρήσιμο και αποδεκτό, προτείνετε κάποιο άθλημα που του αρέ- σει ή κάτι άλλο που μπορεί να του κινήσει το ενδιαφέρον και να του δώσει αφορμές για συναναστροφή και συζήτηση.
Aν δυσκολεύεται να μιλάει στην τάξη και δεν θέλει να ση- κώνει το χέρι του, ζητήστε του να προσπαθήσει να σηκώνει το χέρι μόνο σε ένα μάθημα – να διαλέξει εκείνο στο οποίο έχει την καλύτερη επίδοση. Έτσι θα πάρει θάρρος.
Να κάνει δοκιμές για το τι θα πει σε συνθήκες όπου τυχόν θα βρεθεί και το δυσκολεύουν.
Προτρέψτε το να καλεί φίλους στο σπίτι.
Μην το πιέζετε να κάνει πράγματα με άλλους, άμα βλέπετε ότι αρνείται επίμονα. Βρείτε τρόπους να του προτείνετε κάποια πράγματα με διακριτικότητα.
Κάποια παιδιά είναι από τη φύση τους πιο μοναχικά, χωρίς αυτό να τα εμποδίζει στη ζωή τους ή να το θεωρούν κατ’ ανάγκην δυστυχία. Αν αυτή είναι η επιλογή του παιδιού σας, σεβαστείτε την και αφήστε το να ανθίσει μέσα σε αυτήν.
Aποφύγετε να αναμειχθείτε στις σχέσεις με τους συνομηλί- κους του ζητώντας από τα άλλα παιδιά να μην «πειράζουν» το δικό σας ή να το κάνουν παρέα.
Μη χαρακτηρίζετε το παιδί ντροπαλό μπροστά σε άλλους, γιατί τελικά θα υιοθετήσει την ταμπέλα που του βάζετε.
Προτρέψτε το να κάνει ένα βήμα τη φορά. Για παράδειγμα, να πει έστω «καλημέρα» σε έναν γείτονα που θα συναντήσει στον δρόμο, να κάνει παρέα με λιγότερα άτομα, με τα οποία όμως θα νιώθει άνετα κ.ο.κ.
Κάποια παιδιά, όταν για παράδειγμα είναι καλεσμένα σε ένα πάρτι, προκειμένου να ξεπεράσουν τη συστολή τους, κατα- φεύγουν στο αλκοόλ. Εξηγήστε στο παιδί σας τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει κάτι τέτοιο, όπως επίσης και το ενδεχό- μενο να μεθύσει και τελικά να εκτεθεί περισσότερο.
Δείξτε του μερικούς τρόπους που θα το βοηθήσουν να εκδη- λώνει περισσότερη αυτοπεποίθηση. Ευθυτενής στάση σώμα- τος, τόνος φωνής, σταθερές κινήσεις είναι μερικοί από αυτούς. ñ Τονώστε την αυτοεκτίμησή του. Βοηθήστε το να ανακαλύψει τα δυνατά του σημεία και τα ταλέντα του και να τα αναδείξει. ñ Μη συγκρίνετε τον έφηβό σας με άλλα παιδιά, που είναι κοινωνικά πιο επιδέξια από τον ίδιο.
Μοιραστείτε
μαζί του δικές σας αμήχανες στιγμές. Πείτε του
πώς νιώσατε και πώς εντέλει τις ξεπεράσατε.
Εξηγήστε στο παιδί πόση σημασία έχει το να είναι κοινωνικό και βοηθήστε το να καταλάβει πως αυτές οι δεξιότητες θα του φανούν χρήσιμες και στην ενήλικη ζωή του, όταν θα χρειαστεί να ζήσει μόνο του.
Μάθετε πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αποβάλλουν το άγχος στο βιβλίο της Α. Καππάτου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!». Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.