Συχνά ο έφηβος, εξαιτίας της υπερβολικής συστολής του, εμφανίζει την εξής συμπεριφορά:

Ακυρώνει διάφορες συναντήσεις την τελευταία στιγμή.
Δείχνει εξαιρετικά αγχωμένος και αναστατωμένος όταν ανα- γκαστικά βρίσκεται με άλλους.
Αποφεύγει δραστηριότητες που κατά τα άλλα του είναι πολύ ευχάριστες, επειδή θα συμμετέχουν και άλλοι άνθρωποι.
Δείχνει παθητικότητα, απαισιοδοξία και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Δεν έχει φίλους.
Κάνει παρέα μόνο με μέλη της οικογένειάς του.

Παρουσιάζει κάμψη στις σχολικές επιδόσεις.
Αποκτά ανθυγιεινές συνήθειες: κάθεται με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή, τρώει ακατάστατα, δεν κοιμάται καλά.
Σας επισημαίνουν την «υπερβολική εσωστρέφειά του» κα- θηγητές, συγγενείς και άλλοι άνθρωποι που τον γνωρίζουν και νοιάζονται γι’ αυτόν.
Φέρεται εκ προοιμίου απορριπτικά σε άλλους, στην προσπάθειά του να προστατέψει τον εαυτό του από μια πιθανή απόρριψη.

Ο έφηβος τότε ίσως παρουσιάζει κοινωνική αγχώδη διαταρα- χή (διαταραχή κοινωνικής φοβίας), με κύρια χαρακτηριστικά την έντονη δυσφορία για κάθε καθημερινή δραστηριότητα και κατάσταση που περιλαμβάνει επαφή με άλλα άτομα,.
Συχνά τα παιδιά με κοινωνική φοβία δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο. Σε μια μεγάλη μελέτη φάνηκε ότι το 46,7% των εφήβων αναφέρουν ότι ήταν κάπως ντροπαλοί, αλλά από αυτούς μόνο το 12,4% πληρούσαν τα κριτήρια ώστε να ανήκουν στην κατηγορία της κοινωνικής φοβίας (Merikangas). (Πληροφορίες για την κοινωνική αγχώδη διαταραχή θα βρείτε στις σ. 382-385.)
Αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που χρήζει βοήθειας από επαγγελματία ψυχικής υγείας, γιατί επηρεάζεται σημαντικά η λειτουργικότητα του εφήβου. Ωστόσο, με τη συστολή συγχέονται και άλλα προβλήματα, που ίσως δεν έχουν γίνει αντιληπτά από τους γονείς, όπως π.χ. η διαταραχή αυτιστικού φάσματος κ.ά.

Τέλος, δώστε επίσης προσοχή αν το παιδί μιλάει για «αντίποινα» εναντίον όσων το έχουν απορρίψει και δεν το κάνουν παρέα. Επίσης, προσέξτε μήπως δένεται με άλλα παιδιά που είναι μοναχικά και βιώνουν και αυτά πολύ έντονα την απόρριψη. Η περιθωριοποίηση των εφήβων μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές.

Από το βιβλίο μου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!»