Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο

Ίσως νομίζατε ότι οι καθημερινοί τσακωμοί ανάμεσα στα παιδιά σας θα εξασθενούσαν με το χρόνο. Όμως να που μπήκαν στην εφηβεία και τα πράγματα –κόντρα στις προσδοκίες σας- χειροτερεύουν. Ποια πρέπει να είναι η στάση σας , μπορείτε άραγε να το σταματήσετε ? Αυτά και πολλά ακόμη ερωτήματα σας απασχολούν .
Τα αδέρφια στην εφηβεία πιθανά να διαφωνούν και να τσακώνονται για χίλια δυο πράγματα. Για τα ρούχα τους, για το γούστο τους στη μουσική, για την «αδυναμία» που θεωρούν ότι δείχνετε σε κάποιο αυτά κλπ.
Θα σας φανεί παράξενο όμως οι τσακωμοί έχουν και τα καλά τους καθώς –μέσα σ’ όλα τ’ άλλα- γίνονται και αφορμή για να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν στη αλληλεπίδρασή τους με άλλους συνομηλίκους τους. Μέσα από τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τη σχέση με τα αδέρφια τους, τις διαφωνίες, τις εντάσεις κ.λπ., καταλήγουν τελικά να μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται και τις σχέσεις με τους φίλους, τους συμμαθητές τους, τους συνομηλίκους τους που συμπαθούν και αυτούς που δεν συμπαθούν.
Όταν όμως οι εντάσεις και οι καβγάδες γίνεται ρουτίνα, είναι τουλάχιστον κουραστικό για όλη την οικογένεια. Για να το αντιμετωπίσετε θέλει πολλή υπομονή και να ακολουθήσετε μερικές χρήσιμες συμβουλές. Γιατί αν το διαχειριστείτε σωστά, τα παιδιά σας μπορούν να επωφεληθούν αφού μέσα από τους τσακωμούς τους μπορούν να μάθουν πώς να επιλύουν προβλήματα και συγκρούσεις, πώς να διαπραγματεύονται τις απόψεις τους, πώς να αποδέχονται μια αντίθετη γνώμη και πώς να συμβιβάζονται και να καταλαβαίνουν τον άλλον. Χαρακτηριστικά που μπορούν να τους κάνουν καλύτερους στις σχέσεις τους με τους γύρω τους όχι μόνο τώρα αλλά και στην ενήλικη ζωή τους.
Τι μπορείτε να κάνετε
Προσπαθήστε να μην επεμβαίνετε
Αφήστε τα αδέρφια να λύσουν μόνα τις διαφορές τους, ακόμα κι αν γνωρίζετε ότι αυτός είναι ένας τρόπος για να σταματήσει η φασαρία μια ώρα αρχύτερα. Αν όμως βλέπετε ότι αυτό είναι απαραίτητο, προσπαθήστε να το κάνετε με εποικοδομητικό τρόπο. Πείτε τους ότι θα δεχτείτε να τα ακούσετε μόνο αν μιλήσουν ήρεμα και ακούσουν το ένα το άλλο. Βοηθήστε τα να λύσουν το θέμα ρωτώντας τα πώς θα ήταν ευχαριστημένα και ζητώντας τους να προτείνουν τρόπους ώστε να είναι όλοι ευχαριστημένοι.
Μπορείτε επίσης να επέμβετε με πιο δραστικούς τρόπους Αν π.χ. τσακώνονται για το ποιος θα πάρει το τάμπλετ, μπορείτε απλά να το απομακρύνετε τελείως μέχρι να βρούνε μια λύση.
Μην παίρνετε το μέρος κανενός
Έτσι το μόνο που θα καταφέρετε είναι να ενισχύσετε την άποψη των παιδιών ότι δείχνετε αδυναμία σε κάποιο. Θέστε ίδιες συνέπειες για κάθε παιδί με σταθερότητα όποτε παρεκτρέπεται. Βεβαιωθείτε όμως ότι όλα τα μέρη θα βγαίνουν όσο γίνεται πιο ικανοποιημένα από έναν καβγά και ότι το αίσθημα της αδικίας δε θα υπερισχύει. Γενικά, κρατήστε όσο μπορείτε ίσες αποστάσεις –όχι μόνο όταν τσακώνονται τα παιδιά αλλά ακόμα και στις καλές τους στιγμές- γιατί διαφορετικά τα πράγματα μπορούν να γίνουν χειρότερα. Μην τα συγκρίνετε μεταξύ τους, μην τους κολλάτε ταμπέλες, μην έχετε περισσότερες απαιτήσεις από το ένα μόνο, μην τους στερείτε την ίση αγάπη σας με κανένα τρόπο.

Βάλτε κανόνες στους καβγάδες
Θέστε εξαρχής κάποια όρια τα οποία δε θα τους επιτρέπετε να ξεπεράσουν. Π.χ. δεν μπορούν να χρησιμοποιούν λόγια που ξέρουν ότι θα πονέσουν πολύ τον άλλον, δεν επιτρέπεται η σωματική βία κ.λπ. Παράλληλα, θέστε και τις συνέπειες που θα έχει όποιος ξεπεράσει αυτά τα όρια. Αν διαπιστώσετε ότι τα παιδιά σας παραγίνονται επιθετικά στις διενέξεις τους, ίσως πρέπει να αναρωτηθείτε από πού πηγάζει αυτή η βιαιότητα και αν είναι παρούσα και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής τους και να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.

Δώστε σε κάθε παιδί το χώρο του
Και κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αν μπορείτε εξασφαλίστε ότι κάθε παιδί θα έχει το δικό του δωμάτιο και γενικά φροντίστε να νιώθει ότι έχει την «κυριαρχία» σε κάποια πράγματα ή τομείς στους οποίους δε θα αναγκάζεται να μοιράζεται κάτι με τα αδέρφια του. Ενθαρρύνετέ τα π.χ. να έχουν διαφορετικά χόμπι και παρέες κ.λπ. Ένας από τους συχνότερους λόγους για τους οποίους τα αδέρφια στην εφηβεία μπορεί να τσακώνονται είναι επειδή προσπαθούν το καθένα να εδραιώσει την προσωπικότητά του ανακαλύπτοντας αυτά που το κάνουν μοναδικό και ξεχωριστό. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να διεκδικήσουν την αυτονομία και την ανεξαρτησία τους.

Ξεκαθαρίστε τις απαιτήσεις σας από αυτά
Εξηγήστε σε κάθε παιδί τι περιμένετε και τι δε θα δεχτείτε από αυτά. Π.χ. από ένα μεγαλύτερο παιδί περιμένετε περισσότερη ωριμότητα και υπευθυνότητα, από ένα μικρότερο να μην εκμεταλλεύεται τη διαφορά ηλικίας τους κ.ο.κ. Πείτε τους με όσο μεγαλύτερη σαφήνεια μπορείτε ποιες είναι οι υποχρεώσεις και ποια τα δικαιώματά τους και έως που εκτείνονται αυτά, φτιάχνοντας κατά κάποιον τρόπο έναν καταστατικό χάρτη στα όρια του οποίου μπορούν να κινούνται.

Δώστε τους την ευκαιρία να μιλήσουν
Το ότι δε θα επιτρέπετε στους καβγάδες να εκτυλίσσονται σε όλο τους το «μεγαλείο», δε σημαίνει ότι δεν πρέπει και να αφήνετε στα παιδιά να εκφράζονται. Μπορείτε π.χ. να καθιερώσετε μία συνάντηση όλοι μαζί για να λέτε ό,τι σας απασχολεί. Ή να τα ενθαρρύνετε να ανοίγονται όταν τρώτε όλοι μαζί. Όταν τα παιδιά δεν κρατάνε βαρίδια μέσα τους, είναι πιο πιθανό να μην έχουν ανάγκη από τέτοιου είδους ξεσπάσματα.
Αφιερώστε χρόνο στο καθένα ξεχωριστά
Κάθε παιδί έχει ανάγκη από λίγη «αποκλειστικότητα» κατά καιρούς. Γι’ αυτό φροντίστε να χωρέσετε στο πρόγραμμά σας έστω και λίγο χρόνο για κάθε σας παιδί ξεχωριστά. Αφιερώστε αυτό το χρόνο για να τα ακούσετε, να τα καθησυχάσετε και να ενισχύσετε το δέσιμό σας αφήνοντάς τα π.χ. να σας βοηθήσουν με κάτι που κάνετε, κάνοντας μαζί ένα σπορ κ.λπ.

Ενθαρρύνετε τη συνεργασία τους με κάθε ευκαιρία
Αναθέστε τους κάποιες δουλειές από κοινού, π.χ. να φροντίσουν τα φυτά, να ετοιμάσουν το τραπέζι κ.λπ. αλλά και πιο σύνθετα πράγματα όπως π.χ. να συμμετέχουν μαζί σε μία εθελοντική δράση, να σας βοηθήσουν να οργανώσετε μια έκπληξη για τα γενέθλια των παππούδων κ.ο.κ. Περνώντας χρόνο μαζί θα έρθουν πιο κοντά, θα μάθουν περισσότερα το ένα για το άλλο και πώς να συνεργάζονται καλύτερα.
Δώστε το παράδειγμα
Αν εσείς βρίσκεστε συνεχώς σε ένταση, τσακώνεστε με τον σύντροφό σας, φωνάζετε με το παραμικρό, εκφράζεστε μονίμως αρνητικά για όλους και για όλα, τότε μην έχετε απαίτηση από τα παιδιά να είναι ήρεμα.
Ενισχύστε τους οικογενειακούς δεσμούς
Φροντίστε συχνά πυκνά να κάνετε πράγματα όλοι μαζί (γυμναστική, επιτραπέζια, γεύματα, βραδιές σινεμά κ.λπ.) για να τονώσετε το δέσιμο όλων των μελών της οικογένειας. Επίσης, καλλιεργήστε την επικοινωνία μεταξύ όλων σας με κάθε τρόπο δίνοντας στα παιδιά να καταλάβουν ότι βρίσκονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον, γεγονός που είναι πολύ πιθανό να μειώσει και τις τριβές ανάμεσά τους.