Της Αλεξίας Σβώλου
Εκπαιδεύοντας παιδιά και γονείς στη σεξουαλική αγωγή ώστε να μην υπάρξουν άλλες «Μήδειες»
Σεξουαλική αγωγή σαν μάθημα στα σχολεία για να μην υπάρξουν άλλες «Μήδειες»
«Στις γυναίκες που επιχειρούν να «εξαφανίσουν» τα μωρά τους είναι σύνηθες να αποδίδονται αυτές οι ενέργειες σε επιλόχειο κατάθλιψη. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό και έως 6 μήνες μετά, αλλά σπανιότατα τις πρώτες ώρες.»
Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος συγγραφέας
«Η ελληνική οικογένεια μεγαλώνει διαφορετικά τα κορίτσια και τα αγόρια. Τα αγόρια ωθούνται να κάνουν τα πάντα, για να είναι μάγκες, ενώ αντίθετα τα κορίτσια «απαγορεύεται» να κάνουν τα πάντα. Προτού εκπαιδεύσουμε τους έφηβους, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους γονείς στη σεξουαλική αγωγή και την αντισύλληψης».
Ευθύμης Δεληγεώρογλου, καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας
Από την εποχή της πρώτης Μήδειας στην ομώνυμη αρχαία τραγωδία μέχρι σήμερα υπάρχουν γυναίκες που σκοτώνουν τα παιδιά τους. Όμως νέες μητέρες που επιθυμούν να τα εξαφανίσουν-όπως επισημαίνουν οι ειδικοί και όχι απλώς να τα σκοτώσουν-λίγες μονάχα ώρες μετά την γέννηση τους αποτελούν περιστατικά εξαιρετικά σπάνια. Θεωρητικά σπάνια, γιατί στην πράξη έχουμε γίνει στην πατρίδα μας τον τελευταίο καιρό μάρτυρες επαναλαμβανόμενων τέτοιων τραγικών ιστοριών που προκαλούν αποτροπιασμό στη κοινή γνώμη και βαθύ προβληματισμό στους επιστήμονες.
Με διαφορά λίγων μηνών παρακολουθήσαμε σοκαρισμένοι τρεις νεαρές Φόνισσες (μιας σουρεαλιστικής εκδοχής του έργου του Παπαδιαμάντη)- πρωταγωνίστριες η καθεμία στο δικό της «Κωσταλέξι»-να σκοτώνουν ή να αφήνουν τα μωρά που έφεραν στον κόσμο να πεθάνουν. Η πρώτη, μια 22χρονη Μήδεια γέννησε μέσα στην μπανιέρα του σπιτιού της το μωρό της και το πέταξε από το μπαλκόνι στο φωταγωγό σε μια γειτονιά της Αθήνας. Η δεύτερη, μια 24χρονη κοπέλα από την Καλαμάτα εγκατέλειψε το νεογέννητό της σε έναν κάδο σκουπιδιών, κι αυτό μέσα στην ατυχία του ήταν εξαιρετικά τυχερό γιατί μια γειτόνισσα άκουσε το κλάμα του και έψαξε να το βρει νομίζοντας ότι θα ήταν εγκαταλελειμμένο γατάκι.
Έτσι το μωρό διασώθηκε από ένα φρικτό θάνατο, ενώ η τρίτη Μήδεια, μια 27χρονη Πατρινιά το πέταξε στην θάλασσα και το κορμάκι του βρέθηκε στην παραλία δίπλα στο κύμα. Κίνηση υψηλού συμβολισμού η τελευταία γιατί η θάλασσα όλα τα ξεπλένει, οπότε ίσως η «Φόνισσα» να σκέφτηκε πως έτσι θα ξεπλύνει και την ντροπή της. Γιατί περί αυτού πρόκειται.
Όπως εξηγεί η ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος και συγγραφέας Αλεξάνδρα Καππάτου:
«Πρόκειται για κορίτσια που έπειτα από σύντομες σχέσεις μένουν έγκυες και δεν έχουν την άνεση να το εκμυστηρεύονται στην οικογένειά τους . Στα σπίτια αυτά συχνά υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες επικοινωνίας μεταξύ των μελών, δυσαρμονία και πιθανώς συγκρούσεις. Τα κορίτσια δεν μιλούν γι αυτό που τους συνέβη γιατί αισθάνονται ντροπή και ο ερχομός ενός παιδιού, από χαρμόσυνο γεγονός καταλήγει να γίνεται βάρος, ντροπή ακόμα και κάτι μισητό! Με τις πράξεις τους, δείχνουν ότι θέλουν να εξαφανίσουν το μωρό που απέκτησαν.
Όχι απλά να το σκοτώσουν. Να το εξαφανίσουν. Να μη βρεθεί ποτέ. Γιατί τότε θα είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ». Όσο για την “καραμέλα” που επιστρατεύει κάθε φορά ο δικηγόρος υπεράσπισης, πως πρόκειται για κλασικό δείγμα επιλόχειου κατάθλιψης, η κ. Καππάτου εξηγεί ότι είναι σύνηθες φαινόμενο να αποδίδονται αυτές οι ενέργειες σε επιλόχειο κατάθλιψη, πριν καν εξεταστεί κάθε κοπέλα αλλά αυτή η διαταραχή σπάνια εμφανίζεται τόσο γρήγορα, τις πρώτες ώρες μετά τον τοκετό. Συνήθως εμφανίζεται τις πρώτες ημέρες, μέχρι και 6 μηνες μετά τον τοκετό. Ωστόσο μπορεί να συνυπήρχε κατάθλιψη κατά την διάρκεια της κύησης, ή να προυπήρχε της κύησης κάποια άλλη διαταραχή που παρέμενε αδιάγνωστη γεγονός που ενέτεινε την σύγχυση και την συναισθηματική τους φόρτιση.
Σε κάθε τέτοιο «Κωσταλέξι» θύμα δεν είναι μόνο το παιδί που χάνεται αλλά και οι δράστριες, καθώς με τις πράξειες τους προκάλεσαν αισθήματα φρίκης στον κόσμο και οι ίδιες στιγματίστηκαν βαριά και μη αναστρέψιμα σαν Φόνισσες. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να διορθώσουμε εκ των υστέρων τα πράγματα. Πρέπει να δρούμε προληπτικά, ώστε να μην φτάνει εκεί η εξέλιξή τους. «Το κλειδί για την προληπτική παρέμβαση είναι η σωστή ενημέρωση των παιδιών και των γονιών, μέσα από την οικογένεια και από το σχολείο για τη σεξουαλική αγωγή, τις λειτουργίες του σώματος και την αντισύλληψη» εξηγεί η κ. Καππάτου και συνεχίζει:
«Είναι πολύ σημαντικό να μιλάμε στα παιδιά από την προσχολική ηλικία σταδιακά για το σώμα, τα γεννητικά τους όργανα και τις λειτουργίες του σώματος, όχι με μωρουδίστικη διάλεκτο, όπως συνήθως κάνουν οι γονείς από αμηχανία αλλά με τις κανονικές ονομασίες. Το μάθημα «Γνωρίζω το σώμα μου» θα έπρεπε να διδάσκεται από το δημοτικό και να μην γίνεται εμμέσως και εν μέρει μέσα από τη βιολογία σε μεγάλες τάξεις και τις ευέλικτες ζώνες. Στην εφηβεία, στις τάξεις του Γυμνασίου θα έπρεπε τα παιδιά να διδάσκονται και την αντισύλληψη. Το ζητούμενο είναι τα παιδιά να γνωρίσουν το σώμα τους και να μάθουν να το σέβονται. Να αποκτήσουν σεξουαλικές επαφές μόνο όταν είναι έτοιμα και ώριμα να το διαχειριστούν μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης κι όχι από πίεση της φίλης, του συντρόφου, των κολλητών, επειδή είναι μόδα, επειδή το κάνουν οι άλλοι.
Ο ρόλος του σχολείου είναι σημαντικός αλλά και ο ρόλος της οικογένειας είναι κρίσιμος. Αν η οικογένεια δεν μιλά με τα παιδιά για το σεξ, τότε τα παιδιά θα ψάξουν να βρουν αλλού την πληροφόρηση και θα μπουν σε site αμφιβόλου εγκυρότητας, και με αμφιλεγόμενα μηνύματα για το ρόλο των γυναικών που από ισότιμες σύντροφοι σε μια ερωτική σχέση παρουσιάζονται σαν σκεύη ηδονής. Δυστυχώς στην Ελλάδα που δεν μας είχε συνηθίσει σε τέτοια περιστατικά, οι γονείς πλέον μετά από τόσα χρόνια κρίσης τρέχουν πίσω από το μεροκάματο, με αποτέλεσμα αρκετά συχνά να «παραμελούν» την επικοινωνία με τα παιδιά τους. Έτσι δημιουργείται χώρος για να εκδηλωθούν τέτοια φαινόμενα.
Και από τη μεριά του, ο καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας Ευθύμης Δεληγεώρογλου, ο βασικός υπέρμαχος της έγκαιρης διδασκαλίας της αντισύλληψης και του οικογενειακού προγραμματισμού στη νέα γενιά συμφωνεί πως το μυστικό για να μην ξαναδούμε τέτοια τραγικά περιστατικά είναι να μπει η σεξουαλική αγωγή σαν μάθημα στα σχολεία αλλά και να εκπαιδευτούν οι γονείς. Όπως επισημαίνει ο κ. Δεληγεώρογλου: «Στην 5η κι 6η δημοτικού θα μπορούσε να μπει το μάθημα ‘Μαθαίνω το σώμα μου’, ώστε στο γυμνάσιο να μιλήσουμε στους έφηβους για την περίοδο και κατά την 3η γυμνασίου να μιλήσουμε για την αντισύλληψη και για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, που παρουσιάζουν έξαρση.
Ήδη μετά από αυτά τα τραγικά περιστατικά, η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως επανέφερε το θέμα των ειδικών αυτών μαθήματα και τόνισε πως είναι καιρός να μπουν στο σχολικό πρόγραμμα». Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί ότι ο Θάνος Ασκητής, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής και διευθυντής του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας έχει γράψει βιβλίο για την σεξουαλική αγωγή στα σχολεία και το σύγγραμμα είναι έτοιμο από τις αρχές του 2000.
Όμως δεν αρκεί να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά. Πρέπει όλη η οικογένεια να εκπαιδευτεί.
Γιατί όπως υπογραμμίζει ο κ. Δεληγεώρογλου: «Οι γονείς αντιμετωπίζουν τελείως διαφορετικά το κορίτσι και το αγόρι στην εφηβεία. Έτσι, το αγόρι ωθείται να κάνει τα πάντα γιατί είναι μάγκας, ενώ το κορίτσι δεν πρέπει να κάνει τίποτα γιατί είναι όλα απαγορευμένα». Ποιος όμως θα στείλει στα θρανία τους γονείς για να μάθουν να αντιμετωπίζουν σωστά όλα τα θέματα της εφηβείας; Εδώ και πέντε χρόνια αυτό ακριβώς κάνει με επιτυχία το πρόγραμμα «Ακαδημία για γονείς» υλοποιείται από την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής και τον Επιστημονικό Οργανισμό «Μαζί για την Εφηβική Υγεία», σε συνεργασία με άλλους φορείς και υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Προγράμματος SELMA.
Η Ακαδημία Γονέων αποτελεί μια εκπαιδευτική πρωτοβουλία της αναπληρώτριας καθηγήτριας Παιδιατρικής και εφηβικής Ιατρικής Άρτεμις Τσίτσικα κι έχει ενημερώσει περίπου 10.000 γονείς σε 21 περιοχές, εκ των οποίων οι 20 είναι στην Αττική , ενώ οι υπόλοιπες 11 στην Περιφέρεια.
Οι Ακαδημίες Γονέων έχουν επισκεφθεί τον Άγιο Δημήτριο, την Αγία Παρασκευή, τα Άνω Λιόσια, την Ελευσίνα, το Ίλιον, τη Νέα Μάκρη, τη Νέα Σμύρνη, τον Πειραιά, το Περιστέρι, την Πετρούπολη, την Αίγινα, το Βόλο, τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, την Καρδίτσα, τον Κίσσαμο Χανίων, τη Λάρισα, τη Νάξο, την Πάτρα, τα Τρίκαλα και τα Χανιά. Πρόκειται για μηνιαίες δίωρες συναντήσεις γονέων την ίδια ημέρα και ώρα (π.χ. δεύτερη Τετάρτη κάθε μήνα), χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τους συμμετέχοντες.