Επίκαιρα
Τεύχος 243ο
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΤΟ ΣΚΑΝΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
Ανήλικοι επαναστάτες με αιτία
της ΣΤΑΥΡΙΑΝΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΙΔΗ
Την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές, 148 παιδιά που εξαφανίστηκαν την τελευταία διετία στη χώρα μας εξακολουθούν να αγνοούνται, χωρίς κανείς να γνωρίζει το παραμικρό για την τύχη τους. Κάποια από αυτά είναι μαθητές το πολύ δημοτικού σχολείου, που χάθηκαν γιατί πιθανότατα διέφυγαν για λίγο της προσοχής των γονιών τους, αν καιη συντριπτική πλειονότητα είναι κορίτσια στην εφηβεία, που αποφάσισαν να το σκάσουν από το σπίτι.Τα στοιχεία δείχνουν ότι η φυγή ανήλικων από την οικογενειακή εστία, τείνει να γίνει φαινόμενο των καιρών, καθώς τα κρούσματα παρουσιάζουν ανησυχητική αύξηση. Τι όμως φταίει και σε μια κοινωνία με παραδοσιακά στενούς οικογενειακούς δεσμούς, πολλά από τα ανήλικα μέλη της αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την ασφάλεια του παιδικού δωματίου για το άγνωστο; Τα «Επίκαιρα» απηύθυναν το ερώτημα σε ειδικούς και πήραν απαντήσεις που συνοψίζονται στο εξής: η αυξανόμενη φτώχεια σε συνδυασμό με την συχνότερη πρόσβαση στο διαδίκτυο από ολοένα και νεαρότερους χρήστες, προκαλούν ένα ντόμινο κρίσιμων αλληλεπιδράσεων με τελικό αποτέλεσμα τους μικρούς επαναστάτες… με αιτία.
Εν αρχή ην οι αριθμοί.
Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά της Ελληνικής Αστυνομίας το 2013 εξαφανίστηκαν 366 παιδιά, ενώ μόνο το πρώτο τετράμηνο του 2014 οι εξαφανίσεις ανηλίκων παρουσίασαν αύξηση 83%, με τα περιστατικά να φτάνουν ήδη τα 224. Από τις υποθέσεις που χειρίστηκε το ελληνικό AmberAlert το 2013, το 74% αφορούσε ελληνόπουλα ηλικίας 13-18 ετών, ενώ το 70% των περιπτώσεων ήταν φυγές εφήβων και κυρίως κοριτσιών. Αντίστοιχα, τη φετινή χρονιά, το 77% των παιδιών που εξαφανίστηκαν, ήταν κορίτσια στην εφηβεία που το έσκασαν από το σπίτι, με κύρια αιτία τις προβληματικές ενδοοικογενειακές σχέσεις.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις εξαφανίσεις είναι οι έφηβοι, κυρίως τα κορίτσια, που φεύγουν από το σπίτι για διάφορους λόγους, μια κατάσταση που έχει γίνει πολύ ανησυχητική», υποστήριξε στα «Επίκαιρα» ο Κώστας Γιαννόπουλος, από το «Χαμόγελο του Παιδιού», επισημαίνοντας ότι «οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και πολλές φορές είναι η αιτία που οδηγεί το παιδί στην φυγή».
Μάλιστα, κατά τους εθελοντές της Οργάνωσης, τα είδη των ενδοοικογενειακών προβλημάτων έχουν πολλαπλασιαστεί κι ενώ στο παρελθόν μόνο η σεξουαλική κακοποίηση ή κάποια ακραία περιστατικά σωματικής κακοποίησης θα οδηγούσαν ένα παιδί στη μεγάλη έξοδο, σήμερα μπορεί να μιλάμε για αίτια όπως η παραμέληση, η επαναλαμβανόμενη λεκτική βία, ή ακόμη και η επιρροή από άτομα που γνωρίζουν τα παιδιά μέσα από το διαδίκτυο.
Ενδεικτική είναι η υπόθεση της 18χρονης κόρης ενός δικαστικού, η οποία αγνοείται το τελευταίο έτος. «Το πρόβλημα ήταν ότι λίγες μέρες μετά την εξαφάνισή της ενηλικιώθηκε και παρότι κάποια στιγμή την εντοπίσαμε, δε μπορούσαμε να επέμβουμε για να επιστρέψει στο σπίτι της», εξηγεί στα «Επίκαιρα» ο ιδιωτικός ερευνητής Γρηγόρης Ποντικάκης, που χειρίστηκε την υπόθεση. Όπως διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, «η δραστική περικοπή του εισοδήματος του δικαστικού και η απόλυση της συζύγου, προκάλεσαν ένταση στην οικογένεια. Οι ίδιοι παραδέχτηκαν ότι πολύ συχνά τσακώνονταν για τα οικονομικά τους και είχαν έντονες διαφωνίες μέσα στο σπίτι και σε δεύτερη φάση συγκρούονταν και με το παιδί, το οποίο μάλιστα τους προειδοποιούσε ότι θα φύγει», περιγράφει ο κ. Ποντικάκης.
Από οικονομική… οικογενειακή η κρίση
Φυσικά, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, κανείς δε μπορεί να υποστηρίζει ότι όποια οικογένεια αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα ή έχει άνεργο μέλος, κινδυνεύει να δει το ανήλικο μέλος της να εγκαταλείπει το σπίτι.
«Ένα παιδί δεν το σκάει επειδή έχει λίγο φαγητό στο σπίτι. Δεν φεύγει από τη μάνα του και τον πατέρα του, επειδή έχει λιγότερες υλικές παροχές. Φεύγει όταν καταπιέζεται πάρα πολύ, όταν κακοποιείται με οποιονδήποτε τρόπο, όταν το παραμελούν ή όταν ως έφηβος πια βρίσκεται σε μια κρίση αμφισβήτησης της οικογένειας», καταθέτει ως συμπέρασμα στα «Επίκαιρα» ο υπεύθυνος της ΜΚΟ Άρσις, Νίκος Γαβαλάς, έπειτα από πολύωρες συζητήσεις με εφήβους.
Ωστόσο, το λιγοστό φαγητό στο τραπέζι, μπορεί αλυσιδωτά να οδηγήσει στην φυγή ενός εφήβου, καθώς κατά την παιδοψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου, «η κρίση, εκτός από την τσέπη μας πάρα πολύ σοβαρά όχι μόνο την ψυχική μας υγεία, αλλάκαι τη σχέση μας με τα παιδιά μας. Και παρά τα αισιόδοξα λόγια που ακούγονται, ήδη έχει υπάρξει μεγάλο πλήγμα στις σχέσεις γονέων – παιδιών, το οποίο δεν έχουμε ακόμη αποτιμήσει πλήρως».
Ούτως ή άλλως, εξηγεί στα «Επίκαιρα» η παιδοψυχολόγος, «στην εφηβεία τα παιδιά περνάνε μια περίοδο διαρκούς αμφισβήτησης, αναζήτησης και διάθεσης να αντιταχθούν στην εξουσία των γονέων τους. Αυτό προκαλεί επιθετικότητα προς τους γονείς. Όταν λοιπόν υπάρχουν παράλληλα και προβλήματα οικονομικής φύσεως και συνεπώς μεγαλύτερη ένταση από πλευράς των γονέων, καταλαβαίνετε ότι εντείνεται η δυσκολία στην επικοινωνία με τα παιδιά τους».
«Έτσι όταν οι γονείς, απορροφημένοι στον αγώνα για τον βιοπορισμό, απογοητευμένοι και με μικρότερα αποθέματα υπομονής, δεν είναι ψυχικά διαθέσιμοι για τα παιδιά τους, είναι εξαιρετικά πιθανό να οδηγήσουν το έφηβο παιδί τους στην σκέψη να φύγει από το σπίτι για να απελευθερωθεί από τα δεινά, τα οποία μπορεί να είναι οι εντάσεις, οι τσακωμοί, η υποτίμησή του, η λεκτική κακοποίηση και πολλές φορές και η σωματική», καταλήγει η κα Καππάτου.
Μια τέτοια περίπτωση, με τραγική κατάληξη αποκάλυψε στα «Επίκαιρα» ο Κώστας Γιαννόπουλος. «Πολύ πρόσφατα σε κάποιο από τα νησιά μας, μια 16χρονη μάλωσε με τη μητέρα της για τις απουσίες του σχολείου. Έφυγε από το σπίτι και την έψαχναν και τελικά έπειτα από λίγες ημέρες το κορίτσι βρέθηκε απαγχονισμένο σε ένα κοντινό κτήμα», περιγράφει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι «σε έναν ενήλικα μπορεί να φαίνεται αδιανόητο ένα κορίτσι 16 χρόνων να αυτοκτονεί για τις απουσίες κι ένα καυγά, όμως στην ηλικία των εφήβων τα προβλήματα διογκώνονται στο μυαλό τους».
Σε καμία περίπτωση πάντως δεν πρέπει να θεωρηθεί, όπως εξηγούν οι ψυχολόγοι, ότι ένας καβγάς θα κάνει ένα παιδί να φύγει. «Πολλά παιδιά το σκέφτονται, ελάχιστα το κάνουν», λέει η κα Καππάτου, προσθέτοντας όμως ότι «όταν υπάρχουν συνεχείς συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια, με αφορμή ένα τέτοιο περιστατικό το παιδί μπορεί να φύγει. Στις περισσότερες περιπτώσεις, προϋπήρχε πρόβλημα μεταξύ γονέων και παιδιών, το οποίο εντάθηκε από την κρίση».
Το ξύλο βγήκε από την ένδεια
Η επιρροή των οικονομικών θεμάτων στην συχνά εύθραυστη ψυχική υγεία των γονέων, αποτυπώνεται και σε έρευνες που εκπονήθηκαν όταν άρχισε η κρίση. Τα στοιχεία έδειχναν ότι τα παιδιά έτρωγαν συχνότερα ή και περισσότερο ξύλο στο σπίτι.
«Η χώρα μας και κάθε μία οικογένεια ξεχωριστά αντιμετώπισε πρωτόγνωρα δεδομένα, όπως τις απότομες περικοπές μισθών. Αυτό δημιούργησε ένταση και ο γονιός έχασε τον μπούσουλα. Έπαψε από τη μια στιγμή στην άλλη να είναι ψυχικά διαθέσιμος στο παιδί του. Τα παιδιά λοιπόν προσπαθούσαν να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των γονιών τους με αρνητικούς τρόπους. Κι έτσι πολλές φορές το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση της σωματικής βίας, λόγω έλλειψης ψυχικής αντοχής εξαιτίας των πολλών οικονομικών προβλημάτων», τονίζει η κα Καππάτου.
“Ξελογιάστρα” το διαδίκτυο
Σύμφωνα με τα στατιστικά, τα περισσότερο προστατευμένα από την ελληνική οικογένεια παιδιά, τα κορίτσια, είναι τελικά αυτά που το σκάνε συχνότερα.
«Ένα κορίτσι μπορεί να αναπτύξει μεγαλύτερη αντίδραση προς τους γονείς, πιθανότατα γιατί είναι αυτό που υφίσταται τις περισσότερες πιέσεις, σε σχέση τουλάχιστον με το αγόρι. Γι’ αυτό τολμούν περισσότερο την έξοδο από την οικογένεια. Αν μάλιστα αυτό συνδυάζεται με κάποια σχέση που μπορεί να έχουν δημιουργήσει, πιο εύκολα μπορεί να τολμήσουν αυτή την έξοδο», εξηγεί η παιδοψυχολόγος.
Μια τέτοια περίπτωση χρειάστηκε να χειριστεί το «Χαμόγελο του Παιδιού», πριν από μερικούς μήνες. «Κάναμε ολόκληρο αγώνα και με τα χίλια ζόρια καταφέραμε να κρατήσουμε στην Ελλάδα ένα παιδί 13 χρονών για να μην φύγει με ένα μεγαλύτερο άνδρα στην Αλβανία», θυμάται ο κ. Γιαννόπουλος και περιγράφει ότι «όταν τελικά την συνάντησα, είδα ένα κοριτσάκι, που δεν είχε συνείδηση του τι κάνει».
Τα χαρακτηριστικά της ιστορίας είναι εξαιρετικά συνηθισμένα, καθώς εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις εφηβικού έρωτα μεταξύ 14χρονων ή 15χρονων, τα κορίτσια – φυγάδες υπόκεινται σε πλύση εγκεφάλου από κάποιον μεγαλύτερο, για να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. «Είναι κάποιος που έχουν γνωρίσει στο διαδίκτυο και κυρίως στο Facebook», όπως εξηγεί ο κ. Γιαννόπουλος, «συνήθως με τα διπλά τους χρόνια, που πιθανότατα θα έχει σκοπό να τις εκμεταλλευτεί οικονομικά ή και σεξουαλικά. Και το μεγάλο πρόβλημα είναι η νοοτροπία ότι δεν έγινε τίποτα, αφού έφυγε οικειοθελώς με τον φίλο της το κορίτσι. Όμως δε μπορεί να μιλάμε για σχέση όταν πρόκειται για κορίτσια 13ων και 14ων χρονών».
Γεγονός είναι πάντως, ότι τέτοιου είδους περιστατικά συμβαίνουν και «στις καλύτερες οικογένειες», καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του «Χαμόγελου του Παιδιού», τα παιδιά που εγκαταλείπουν το σπίτι, προέρχονται από όλα τα οικονομικά στρώματα και όλα τα μορφωτικά επίπεδα.
Εξαφανίσεις ανηλίκων στην Ελλάδα
Εξαφανίστηκαν Αγνοούνται ακόμη
2013 : 366 47
Α’ τετράμηνο 2014 : 224 101
ΠΗΓΗ: ΕΛ.ΑΣ.
Κάθε 2’ ένα παιδί εξαφανίζεται στην Ε.Ε.
Το 60% αφορά παιδιά που το σκάνε
Μόλις 2-5% αφορά απαγωγή από άγνωστο πρόσωπο
Εννέα φορές περισσότερες οι πιθανότητες αυτοκτονίας για τους ανήλικους φυγάδες
Θύμα κάποιου είδους σεξουαλικής βίας 1 στα 5 παιδιά στην Ευρώπη
Στο 70-85% ο δράστης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται
ΠΗΓΗ: Missing Children Europe
