Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Ο κορωνοϊός covid-19 έχει εξαπλωθεί σε όλο το κόσμο και έχει ανατρέψει την καθημερινότητά μας. Τα κρούσματα αυξάνονται με γοργό ρυθμό …Παρόλη αυτή τη πρωτοφανή για το κόσμο κατάσταση που έχει πάρει ανησυχητικές και επικίνδυνες διαστάσεις ένας μεγάλος αριθμός νέων σε όλον τον πλανήτη, κυρίως από την εφηβεία έως τα 30, συνεχίζουν ή έστω προσπαθούν να ζουν όπως πριν την πανδημία παρότι οι ειδικοί προειδοποιούν ότι έτσι θέτουν σε κίνδυνο τις πιο ευάλωτες ομάδες ενώ ούτε οι ίδιοι είναι αλώβητοι… Corona party, συγκεντρώσεις σε πλατείες, πάρτι σε ταράτσες και παραλίες χωρίς κανένα μέτρο προστασίας… Οι έφηβοι και οι νέοι, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, μοιάζουν σα να κάνουν ό,τι μπορούν για να δυναμώσουν την εξάπλωση του ιού, θεωρώντας μάλιστα τις πράξεις τους σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και ως «αντίσταση».
Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η συμπεριφορά
1 Νομίζουν ότι δεν τους αφορά άμεσα
Η μέση ηλικία των διασωληνωμένων ασθενών με COVID – 19 στη χώρα μας είναι τα 69 έτη. Το συντριπτικό ποσοστό τους (πάνω από 85%) έχει κάποιο υποκείμενο νόσημα ή είναι άνω των 70 ετών. Παρόμοια εικόνα φαίνεται ότι επικρατεί και στον υπόλοιπο κόσμο. Τα περισσότερα θύματα της πανδημίας είναι άνθρωποι με προϋπάρχοντα νοσήματα ή αρκετά μεγάλοι σε ηλικία. Και αυτός δυστυχώς, φαίνεται ότι είναι ένας από τους λόγους που οι νεότεροι σε ηλικία άνθρωποι, ειδικά οι έως 30 ετών, μοιάζουν έως και να αγνοούν επιδεικτικά την ύπαρξή της.
Σκεπτόμενοι ότι οι ίδιοι δεν κινδυνεύουν (καθώς κατά κανόνα οι νέοι είναι πιο υγιείς) ή ότι ακόμα και αν κολλήσουν, κατά πάσα πιθανότητα δε θα εμφανίσουν συμπτώματα, συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά.
Πολλοί μάλιστα, αδυνατούν ή αρνούνται να κατανοήσουν πώς μία ασθένεια μπορεί να κολλήσει από κάποιον που δεν έχει τα συμπτώματά της, με αποτέλεσμα να μη θεωρούν τους εαυτούς τους κομμάτι του προβλήματος.
Τα επιδημιολογικά στοιχεία του Αυγούστου στην Ελλάδα όμως έδειξαν ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. 4 στα 10 κρούσματα του ιού αφορούσαν άτομα 18-39 ετών που επέστρεφαν από διακοπές σε νησιά με ή χωρίς συμπτώματα. Και είναι βέβαιο ότι όλοι τους θα μετέδωσαν τον ιό σε γονείς, παππούδες, θείους και φυσικά φίλους τους, συνεπιβάτες και άλλα άτομα με τα οποία θα συγχρωτίστηκαν και που επίσης θα συνέχισαν να διασπείρουν τον COVID.
Επιπλέον, παγκοσμίως έχουν καταγραφεί αναρίθμητα περιστατικά όπου οι νεαροί συμμετέχοντες σε corona πάρτι και λοιπές παρόμοιες εκδηλώσεις, βρέθηκαν θετικοί στον ιό και συνέβαλαν σημαντικά στην εξάπλωσή του.
Και όσο περνάει ο καιρός, τόσο ακούμε και για νεότερα θύματα του ιού που φτάνουν στο σημείο να νοσηλευτούν ενίοτε και σε πολύ σοβαρή κατάσταση ή και να καταλήγουν ακόμα. Εξάλλου, ο ΠΟΥ έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, δηλώνοντας ότι οι νέοι δε θα πρέπει να εφησυχάζουν καθώς ο μέσος όρος ηλικίας των κρουσμάτων μειώνεται συνεχώς.
Ωστόσο, η έλλειψη συμπτωμάτων και θνητότητας στην ηλικιακή τους ομάδα, που ακόμα είναι επικρατέστερη, τους κάνει να νιώθουν άτρωτοι και να υποβαθμίζουν κατά πολύ τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Οι νέοι ζουν στο «τώρα». Και το σενάριο να δεχτούν άμεσο πλήγμα από τον κορωνοϊό τους φαίνεται πολύ μακρινό για να ασχοληθούν.
2 Είναι γνώρισμα της νιότης
Όταν είμαστε νέοι νιώθουμε ανίκητοι. Ασταμάτητοι. Ορμητικοί. Νιώθουμε ότι τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπει στο δρόμο μας για τη ζωή. Οι νέοι έχουν μία έμφυτη «αλαζονεία» και συχνά έναν «θυμό» απέναντι στο «παλιό» που τους σπρώχνει να ρισκάρουν, να δοκιμάζουν, να συνεχίζουν. Δε θέλουν να στερηθούν τα νιάτα τους και όλες τις εμπειρίες που δικαιούνται όπως το φλερτ, τις σπουδές, τα ταξίδια, τη διασκέδαση, την απόλυτη ανεμελιά… Και όσο κάτι δεν χτυπάει τη δική τους «πόρτα», τους είναι δύσκολο να καταλάβουν ότι κάποιες φορές πρέπει να βάζουν φρένο.
3 Θέλουν να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο
Η ιδέα ότι κάτι, οτιδήποτε, πόσω μάλλον ένας «τόσος δα» ιός, μπορεί να έχει εξουσία στον τρόπο με τον οποίο θέλουν να ζουν, αναστατώνει τους νέους. Θέλουν οι ίδιοι να ορίζουν τη ζωή τους και κανένας ή τίποτε άλλο. Θέλουν να έχουν τον έλεγχο και θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους έστω για να νιώσουν ότι αυτό που συμβαίνει δεν τους ακουμπά….
4 Θεωρούν ότι έτσι δηλώνουν την ανεξαρτησία τους
Η νεότητα (ειδικά η εφηβεία) είναι η κατεξοχήν ηλικία στην οποία διεκδικούμε την αυτονομία και την ανεξαρτησία μας και αυτό είναι ένα απολύτως υγιές και φυσιολογικό κομμάτι της ψυχοκοινωνικής μας ανάπτυξης. Ωστόσο, σε αυτό το «ταξίδι», συχνά κάνουμε το ακριβώς αντίθετο από αυτά που μας ζητάνε ή μας υπαγορεύουν οι πάσης φύσεως εξουσίες. Οι γονείς μας, το κράτος, οι κάθε λογής «αυθεντίες»… Αμφισβητούμε τα πάντα, βλέπουμε παντού απαρχαιωμένες αντιλήψεις και «κολλημένους» ή «φοβισμένους» και «σκυμμένους» ανθρώπους. Και σε όλα αυτά θέλουμε να πάμε κόντρα με κάθε τρόπο χωρίς όμως πολλές φορές να έχουμε λόγους ή επιχειρήματα για να το κάνουμε.
5 Ενθαρρύνονται από άλλους
Σε κάποιες περιπτώσεις, η συμπεριφορά των νέων διευκολύνεται από αυτή των συνομηλίκων τους αλλά συχνά και μεγαλύτερων πχ. Γονιών ή άλλων ενηλίκων που εμπιστεύονται οι οποίοι τους μεταφέρουν μηνύματα διφορούμενα όπως οι αρνητές του κορωνοιού κλπ.. Σαφώς και θα έπρεπε το αίσθημα της ατομικής ευθύνης να υπερισχύει όμως όλοι ψάχνουμε κάποιον να μας πει ότι αυτό που μας αρέσει, είναι και το σωστό. Επομένως όταν κάποιος νέος ακούει ή καταλαβαίνει από τους γύρω του ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν συμμετέχει σε πάρτι ή αν δε φοράει μάσκα στα ΜΜΜ, πολύ πιθανό να το υιοθετήσει καθώς αυτό τον «βολεύει».
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ
Παρότι, η τελική απόφαση θα είναι των ίδιων των νέων, οι μεγαλύτεροι δε θα πρέπει να εγκαταλείπουν τον αγώνα. Αντίθετα, οι συνεπείς και με σωστό τρόπο συστάσεις μπορούν να βοηθήσουν. Μπορεί να μην πειστούν όλοι αλλά έστω και κάποιοι θα ευαισθητοποιηθούν. Εξίσου σημαντικό είναι να αναπτυχθεί μια κουλτούρα συνεργασίας και ατομικής ευθύνης. Οι νέοι μπορούν να το κατανοήσουν και να το εφαρμόσουν με επιτυχία αυτό.
Θυμίστε τους ποιους βάζουν σε κίνδυνο
Γονείς, παππούδες, θείοι είναι οι «βασικοί» υποψήφιοι να γίνουν θύματα του ιού στο άμεσο περιβάλλον των περισσότερων νέων. Μιλήστε τους όμως και για τους γονείς, τους παππούδες και τους θείους άλλων ανθρώπων που μπορεί να κινδυνέψουν εξαιτίας τους. Θυμίστε τους ότι υπάρχουν και παιδιά και νέοι που έχουν κάποια σοβαρή ασθένεια ή έχουν κάνει μεταμόσχευση και ότι ακόμα και αν δεν τους έχουν συναντήσει ποτέ, μπορούν επίσης να τους θέσουν σε κίνδυνο καθώς ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα και δεν είναι καθόλου απίθανο να φτάσει και σε αυτά τα παιδιά αν π.χ. ο φροντιστής τους πάει στο σούπερ μάρκετ για να πάρει κάτι για να τους μαγειρέψει. Δείξτε τους βίντεο (θα βρείτε πια αρκετά στο διαδίκτυο) με άμεσες εκκλήσεις αυτών των ανθρώπων, εκκλήσεις του προσωπικού των νοσοκομείων που παλεύουν με τον ιό κοκ. Όταν έχουμε στο νου μας το πρόσωπο κάποιου που κινδυνεύει από τις πράξεις μας, είναι λιγότερο πιθανό να είμαστε «ανεύθυνοι».
Βοηθήστε τους να καταλάβουν ότι έχουν τη δύναμη να κάνουν κάτι
Οι νέοι μεταφράζουν ως «δύναμη» την αντίστασή τους στον ιό μέσα από τη συνέχιση του τρόπου ζωής τους. Στην πραγματικότητα όμως η «δύναμή» τους είναι το ακριβώς αντίθετο. Η αλλαγή του τρόπου ζωής τους μέχρι να μειωθεί η «ορμή» του ιού. Προσπαθήστε να τους δείξετε λοιπόν ότι η συμμόρφωση στα όποια μέτρα, δεν είναι πράξη υποταγής ή δειλίας αλλά στάση ωριμότητας και ευθύνης και γνώρισμα των δυνατών ανθρώπων που μπορούν να υπομείνουν να φοράνε μάσκα, να μη συνωστίζονται και να τηρούν τα μέτρα προσωπικής υγιεινής για το καλό όλων. Κάντε τους να καταλάβουν ότι όλοι –πόσω μάλλον αυτοί που είναι όντως το μέλλον- πρέπει και μπορούμε να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας τώρα και να αποδείξουμε ότι είμαστε πιο δυνατοί απ’ όσο νομίζαμε.
Μην βάζετε «απαγορευτικά»
Μην τους λέτε ότι είναι «απαράδεκτο» να βλέπουν τους φίλους τους ή να βγαίνουν έξω. Πείτε τους ότι μπορούν να το κάνουν εφόσον όμως τηρούν τα μέτρα ασφαλείας παντού, είτε μέσα είτε έξω. Πείτε τους ότι όλοι είμαστε μαζί σε αυτό και πώς αν όλοι ακολουθούμε τις συμβουλές των ειδικών, θα παραμείνουμε ασφαλείς και δε θα χρειαστεί να πάμε σε αυστηρότερα μέτρα ή σε ένα επόμενο lockdown. Μιλήστε με τους άλλους γονείς των φίλων τους και συνεργαστείτε ώστε από κοινού να περνάτε στα παιδιά τα κατάλληλα μηνύματα χωρίς να τα πιέζετε . Είναι πιο εύκολο ο έφηβος να αλλάξει αν δει και τους κολλητούς του να διαφοροποιούνται ..
Μιλήστε για την αλληλεγγύη
Πείτε τους πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουμε όχι μόνο για τον εαυτό μας αλλά και για τους άλλους. Γιατί έτσι γινόμαστε καλύτεροι και δημιουργούμε μια κοινωνία φιλική για όλους. Πείτε τους επίσης ότι είναι βέβαιο ότι κάποτε κι εμείς θα χρειαστούμε τους άλλους και ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλίσουμε ότι θα έχουμε τη βοήθειά τους τότε, είναι να κάνουμε κι εμείς το ίδιο τώρα.
Αφήστε τους να ονειρευτούν
Οι νέοι άνθρωποι είναι γεμάτοι σχέδια και όνειρα. Μην τους λέτε ότι δεν μπορούν να κάνουν τα πράγματα που έχουν στο μυαλό τους εξαιτίας της πανδημίας. Διαβεβαιώστε τους ότι όλα θα γίνουν απλά θα πρέπει να περιμένουν λίγο παραπάνω απ’ όσο υπολόγιζαν. Ενισχύστε τα όνειρά τους δίνοντάς τους την ευκαιρία να μιλάνε για όλα όσα θέλουν να κάνουν όταν επιτέλους φύγει ο COVID-19.