Συνέντευξη στην Ελένη Μέριανου 

Για την προσχολική ηλικία, την εφηβεία και τη μεταβατική περίοδο κατά την οποία το παιδί απομακρύνεται από τον κόσμο της παιδικότητας και μπαίνει στην ενηλικίωση 

Είναι λογικό ένα παιδί στην ηλικία των 5 ετών να έχει σεξουαλική αφύπνιση, και να ασχολείται με το σώμα του ,ποια είναι η αντιμετώπιση του γονέα σε αυτήν την περίπτωση;

Η ενασχόληση του παιδιού με τα γεννητικά του όργανα είναι απόλυτα φυσιολογική και είναι ένας τρόπος για να ανακαλύψει το σώμα του. Από τη στιγμή της γέννησης το παιδί είναι περίεργο.. Αγγίζει τα πάντα προσπαθώντας να γνωρίσει το περιβάλλον του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον του προκαλεί το σώμα του . Αγγίζοντας τυχαία πολλές φορές τα γεννητικά του όργανα ή ακόμα όταν τον αλλάζουν οι γονείς του , ανακαλύπτει διάφορα ευχάριστα συναισθήματα και διαμορφώνει συγκινησιακές αντιδράσεις απέναντι στο ίδιο του το σώμα. Από τα 3-4 χρόνια , που έχει απαλλαγεί πλέον από τις πάνες και ανακαλύπτει το φύλο του , γίνεται περίεργο και για το σώμα των άλλων. Προσπαθεί να μάθει για τις διαφορές των φύλων με τη γνωστή περιέργεια που το διακρίνει για οτιδήποτε. Πειραματίζεται με τα γεννητικά του όργανα και προκαλεί το ίδιο ικανοποίηση στον εαυτό του που δεν έχει καμιά σχέση με αυτή των ενηλίκων. Οι γονείς οφείλουν να παραμένουν ψύχραιμοι αποφεύγοντας τις παρατηρήσεις στο παιδί , τις επιπλήξεις ,τις παρεμβάσεις ή τις κοροιδίες . Να του απαντούν στα ερωτήματα του με τρόπους που να συμβαδίζουν με την ηλικία του και την φάση της ανάπτυξής του.

Υπάρχουν παιδιά όμως που για διάφορους λόγους αυνανίζονται συχνά ίσως και πολλές φορές τη μέρα παρόλο που υπάρχουν άλλες ενδιαφέρουσες και ελκυστικές δραστηριότητες για να απασχοληθούν. Κάποιες φορές αυνανίζονται ενώ βρίσκονται και με τους φίλους τους . Με αυτό το τρόπο το παιδί ενδεχομένως εκφράζει την ασυνήθιστη ένταση ή ανησυχία που αισθάνεται . Πιθανόν δεν ικανοποιούνται βασικές συναισθηματικές του ανάγκες και ο αυνανισμός είναι ένας τρόπος για να παρηγορηθεί ή για να διαμαρτυρηθεί για γεγονότα ή καταστάσεις που το πιέζουν. Οι γονείς καλό είναι να αναλογιστούν καλύτερα την καθημερινότητά του μήπως δέχεται πολλές πιέσεις ..Να μην κάνουν θέμα τον αυνανισμό , να μην το μαλώνουν ούτε να το τιμωρούν αλλά να του αποσπούν το ενδιαφέρον σε κάποια άλλη δραστηριότητα . Να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί του με δραστηριότητες που του αρέσουν και να το φέρνουν σε επαφή με συνομήλικα παιδιά. . Αν όμως θεωρούν ότι το παιδί επιδίδεται σε αυτή την δραστηριότητα σε υπερβολικό βαθμό να απευθύνονται σε ειδικό .

Χαρακτηριστικό των διδύμων είναι ότι από την πρώτη μέρα τους μιλάμε πάντα στον πληθυντικό «εσείς». Τι γίνεται όμως όταν ένα από τα δυο παιδιά κινείται και κάνει ότι κάνει και το άλλο; Δηλαδή δεν είναι αυτόνομο δεν διαμορφώνει το δικό του χαρακτήρα;

Πράγματι από τη στιγμή της γέννησης τους και για αρκετά χρόνια της ζωής οι γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον αποκαλούν τα δίδυμα με το “εσείς” .Ο αγώνας για την κατάκτηση της ατομικής τους ταυτότητας δηλαδή η κατανόηση της έννοιας “εγώ” δεν είναι απλός , αν λάβουμε υπόψη μας ότι ζουν μαζί από τη στιγμή της σύλληψης. Το ποιός ή ποιά είσαι εσύ από τα πρώτα χρόνια της γέννησης τα ακολουθεί και στη πορεία τα προβληματίζει. Αναμφίβολα τα δίδυμα αναπτύσσουν ένα στενό δεσμό με αποτέλεσμα το ένα να ακολουθεί ή και να μιμείται το άλλο . Ουσιαστικά αρχίζουν να διαφοροποιούνται από την στιγμή που ξεκινούν τη φοίτηση στο παιδικό σταθμό ..Τότε δειλά δειλά ξεκινούν οι διαφορετικές παρέες με τη τοποθέτηση τους σε χωριστά τμήματα … Αν τα παιδιά είναι διαφορετικού φύλου τα πράγματα είναι πιο εύκολα . Αυτή η πορεία μπορεί να ενισχυθεί και από την στάση των γονέων μέσα από απλές ενέργειες που στόχο θα έχουν να προωθήσουν την ατομικότητα κάθε παιδιού τους. Θα βοηθήσει αν αφιερώνουν έστω λίγο χρόνο στο κάθε παιδί τους ατομικά κάνοντας μια δραστηριότητα που του αρέσει. Να προσπαθούν να ανακαλύψουν τις ιδιαιτερότητες , τα ταλέντα του κάθε παιδιού τους και να τα καλλιεργούν . Να τα προτρέπουν να αποκτήσει το καθένα δικούς του φίλους και ας κάνουν και όλοι μαζί παρέα, επιδιώκοντας να πάνε σε διαφορετικά τμήματα στο σχολείο . Έτσι θα βοηθήσουν σημαντικά τα παιδιά τους να αποκτήσουν την προσωπική τους ταυτότητα και το “εμείς” να είναι πηγή δύναμης και όχι ένα βάρος που θα τους ακολουθεί.

Ο λόγος και η ομιλία του παιδιού είναι το Α και Ω για κάθε γονέα ίσως και φόβος του μην τυχόν κάτι δεν ανακαλύψει από την αρχή. Σε ποια ηλικία εμείς οι γονείς πρέπει να ανησυχούμε και να απευθυνόμαστε σε κάποιον ειδικό;

Ο λόγος και η ομιλία αναπτύσσονται κυρίως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού και τελειοποιούνται μέχρι τα εννέα χρόνια . Βέβαια δεν εξελίσσονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο ρυθμό και δεν ακολουθούν την πορεία ανάπτυξης του λόγου. Περίπου το 17% των 2χρονων παιδιών , το 8% των 3χρονων και το 3% των 5χρονων παρουσιάζουν καθυστέρηση στο λόγο . Η αναλογία είναι 3-5 αγόρια προς 1 κορίτσι. Οι γονείς από νωρίς οφείλουν να παρατηρούν το παιδί , να συζητούν αρχικά με το παιδίατρο και να απευθύνονται στο ειδικό για τις διαταραχές του λόγου .

Οι γονείς πρέπει να ανησυχούν όταν

-παρατηρούν ότι το παιδί τους κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της ζωής του , δεν ανταποκρίνεται στους θορύβους του περιβάλλοντος ή παραμένει πολύ ήσυχο ή δεν επαναλαμβάνει συλλαβές όπως μα-μα , μπα – μπα , ντα – ντα κλπ.

-περνά τους 18 μήνες χωρίς να έχει αρχίσει να μιλάει και δεν κατανοεί απλές εντολές .

-στους 24 μήνες δεν ανταποκρίνεται συνειδητά με το ναι ή το όχι ή χρησιμοποιεί μόνο δυο τρεις λέξεις δυσκατάληπτες ή δεν τις χρησιμοποιεί με τον ίδιο τρόπο ή δεν βάζει δυο λεξούλες απλές μαζί για να κάνει μια μικρή φράση

-στα 3 χρόνια δεν λέει πολλές λέξεις ή μιλά μωρουδίστικα, δεν χρησιμοποιεί προτάσεις , ή δεν μπορεί να αφηγηθεί με απλό τρόπο κάποια εμπειρία του

-στα 4 χρόνια η ομιλία του δεν γίνεται κατανοητή από τους άλλους, δεν είναι καλά οργανωμένη η πρότασή του , δεν έχει καλή σύνταξη

-στα 5 χρόνια η ομιλία του δεν είναι άνετη και σωστή στη σύνταξη ή όταν η άρθρωσή του δεν είναι καθαρή.

«Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – Υπερκινητικότητα εμφανίζεται σε συγκεκριμένη ηλικία;

Η ΔΕΠ-Υ είναι μια νευροβιολογική διαταραχή που εντοπίζεται σε ένα ποσοστό πάνω από 6% των παιδιών κυρίως όταν ξεκινούν τη σχολική φοίτηση γιατί αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην ομαλή τους προσαρμογή . Ωστόσο οι εκδηλώσεις του προβλήματος από πριν απασχολούν τους γονείς στο σπίτι ή σε άλλες κοινωνικές περιστάσεις διαπιστώνοντας ότι το παιδί τους παρουσιάζει αυξημένη κινητική δραστηριότητα ή παρορμητικότητα ακόμη και σε συνθήκες που θα έπρεπε να παραμένουν ήσυχα σε σχέση με την ηλικία τους και το στάδιο της ανάπτυξής τους .

Οι γονείς λένε χαρακτηριστικά ότι κινείται σαν σβούρα ή μέχρι τελικής πτώσεως )και δεν κάθεται σε στιγμές που θα έπρεπε να είναι ήρεμο ή ότι αλλάζει τη μια δραστηριότητα με την άλλη αδυνατώντας να συγκεντρωθεί και να ολοκληρώσει κάτι ή όταν παρουσιάζει παρορμητικούς τρόπους λειτουργίας . Ένα υψηλό ποσοστό 50-70% των παιδιών αυτών παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα προσαρμογής , ενώ η νοητική τους ικανότητα συνήθως βρίσκεται στο μέσο όρο. Ανατρέχοντας στο οικογενειακό ιστορικό του παιδιού , διαπιστώνουμε ότι σε ποσοστό 76% κάποιος από τους συγγενείς παρουσίαζε παρόμοια προβλήματα. Όσο πιο νωρίς διαγνωστεί η διαταραχή τόσο πιο άμεση θα είναι η αντιμετώπιση και καλύτερη η μελλοντική πορεία του παιδιού.

Σε ποια ηλικία το παιδί αποκτά πραγματικούς φίλους ; Πόσο πολύ επιδρά στο χαρακτήρα η φιλία;

Από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του το παιδί δείχνει χαρά όταν συναντά άλλα παιδάκια . Οι πρώτες σχέσεις όμως εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 2 ετών παρότι προτιμά να παίζει μόνο του ακόμη και αν βρίσκεται με άλλα παιδάκια. Από τα 4 χρόνια το παιχνίδι αρχίζει να γίνεται συντροφικό. Κάθε παιδί με το οποίο παίζει το θεωρεί φίλο του . Όμως από τα 8-9 χρόνια αποκτά νόημα πλέον ο καλύτερος φίλος ή η καλύτερη φίλη με τους οποίους έχει κοινά ενδιαφέροντα. Φυσικά στην εφηβεία η φιλία αποκτά εξέχουσα σημασία .

Η ικανότητα του παιδιού να δημιουργεί φιλίες με τους συνομηλίκους του είναι μια πηγή εμπειριών , από την οποία τροφοδοτείται η ανάπτυξή του..

Μαθαίνει να μοιράζεται , να ακολουθεί κανόνες, να παίρνει αποφάσεις, να βρίσκει εναλλακτικές , αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του γίνεται πιο αυτόνομο και αποφασιστικό , σταθμίζει τις δυνατότητές του , ανακαλύπτει σε ποιούς τομείς είναι καλύτερο , μαθαίνει πως λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις , πως να πλησιάζει τους άλλους κλπ. Μελέτες μας δείχνουν ότι τα παιδιά με φίλους έχουν μεγαλύτερη αίσθηση ευημερίας , νιώθουν υψηλή αυτοεκτίμηση και παρουσιάζουν λιγότερα κοινωνικά προβλήματα ως ενήλικοι.

Ζούμε σε μια εποχή που η τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά, αλλά και τα παιδιά μας είναι πλέον εξαρτημένα από αυτήν. Τι λάθος κάνουμε εμείς οι γονείς; Είναι κάτι που μας εξυπηρετεί όταν δεν έχουμε χρόνο να ασχοληθούμε μαζί τους;

Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας τα ηλεκτρονικά έχουν εισβάλλει με τις ευλογίες μας μάλιστα στα περισσότερα σπιτικά. . Η σωστή επιλογή και χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών μπορεί να λειτουργήσει θετικά στο παιδί. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που αυτός ο τρόπος ψυχαγωγίας αποτελεί κεντρική ενασχόληση του παιδιού που ακόμη και στις εξόδους τους για να παραμένει ήσυχο ασχολείται με το τάμπλετ ή το κινητό . Είναι συχνή εικόνα παιδιών σε καταστήματα , εστιατόρια ή και ταξίδια να είναι αφοσιωμένα στην οθόνη του τάμπλετ τους. ..Ωστόσο είναι απαραίτητο η χρήση να γίνεται με μέτρο . Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας να μην ξεπερνά τη μισή ώρα πάντα με την επίβλεψη του γονιού . Από τα 7 χρόνια η χρήση μπορεί να είναι περίπου 1 ώρα και από τα 9-10 χρόνια που το παιδί χρησιμοποιεί τον υπολογιστή για σχολικές εργασίες μπορεί να φθάσει και τη μιάμιση ώρα …Τέλος στην εφηβεία αλλάζουν τα δεδομένα , σταματούν σταδιακά οι κανόνες γίνονται μόνο συμφωνίες γιατί ο υπολογιστής αποτελεί τρόπο ζωής . Εκεί αναζητούν πληροφορίες για τα μαθήματά τους, γράφουν εργασίες για το σχολείο , βλέπουν ταινίες, ανεβάζουν μουσική , δικά τους βίντεο , μιλούν στα μέσα κοινωνικής κλπ. Σε κάθε περίπτωση η ενασχόληση των γονιών με τα παιδιά τους έστω λίγο καθημερινά με μια δραστηριότητα που τους αρέσει προσφέρει στα παιδιά μεγαλύτερη χαρά από κάθε ηλεκτρονικό παιχνίδι.

Έχουμε πάντα και τα δυσάρεστα σε κάθε οικογένεια χάνοντας συγγενικά πρόσωπα. Σε κάθε ηλικία πρέπει να αντιμετωπίζουμε διαφορετικά; Πρέπει να ζητάμε την βοήθεια ειδικού έτσι ώστε το παιδί να το βιώσει πιο ομαλά;

Για το παιδί η λέξη θάνατος είναι γνωστή μέσα από το παιχνίδι ή από την τηλεόραση ή από τις παρατηρήσεις του στον κόσμο των ζώων. Ωστόσο μεταξύ του παιχνιδιού και της αλήθειας υπάρχει απόσταση.. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας συνήθως αντιλαμβάνονται το θάνατο σαν κάτι αναστρέψιμο και απρόσωπο . Από τα 5-6 χρόνια τα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ο θάνατος είναι οριστικός και ότι όλα τα έμβια όντα πεθάνουν , αλλά ακόμη δεν βλέπουν ότι μπορεί να τους αφορά . Μετά τα 9-10 και στην εφηβεία αρχίζουν να κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμη κατάσταση και ότι όλα τα έμβια όντα πεθαίνουν κατά συνέπεια και τα ίδια θα πεθάνουν κάποια μέρα..

Οι γονείς είναι απαραίτητο να ανακοινώσουν στο παιδί ότι ο αγαπημένος πέθανε , με απλά λόγια δίνοντάς του να καταλάβει ότι ο αποχωρισμός από το άτομο που πέθανε είναι οριστικός . Δεν έχει πάει ταξίδι , ούτε βρίσκεται σε κάποιο νοσοκομείο θεωρώντας ότι έτσι θα το προστατεύσουν. Θα τονίσουν ότι το αγαπημένο άτομο έκανε το κύκλο της ζωής του . Να θυμούνται ότι τα παιδιά δεν θέλουν μακροσκελείς αναλύσεις ή περίπλοκες συζητήσεις , έχουν ανάγκη από απλές απαντήσεις που να τα κάνουν να νιώσουν ασφαλή. Η ενημέρωση τους πρέπει να βασίζεται στην αλήθεια με τρόπο που να μπορούν να κατανοήσουν όμως. Καλύτερα να τονίζουν στο παιδί ότι το αγαπημένο τους άτομο δεν θα είναι ξανά μαζί τους αλλά όμως θα το έχουν στην καρδιά τους , στη σκέψη τους και θα το αγαπούν πάντα.

… Οι γονείς καταφεύγουν στο ψυχολόγο συνήθως για να διαχειριστούν τη κατάσταση δηλαδή για την ενημέρωση του παιδιού, τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θα τους θέσει και το τελετουργικό πχ. παρακολούθηση τελετής κά. αλλά και για να βοηθήσουν το παιδί τους στην κατανόηση της απώλειας και την επεξεργασία του πένθους .

Η λέξη «Εφηβεία» είναι η μεταβατική περίοδος ανάπτυξης κατά την οποία το παιδί σταδιακά απομακρύνεται από τον κόσμο της παιδικότητας και μπαίνει στην ενηλικίωση όπως αναφέρετε και εσείς στο βιβλίο σας «Παιδιά στην εφηβεία ». Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε εμείς οι γονείς για αυτήν την μεταβατική περίοδο ;

Για το γονιό είναι μια ιδιαίτερη περίοδος η εφηβεία γιατί αφενός μετατρέπεται σε παρατηρητή των αλλαγών του παιδιού του , αφετέρου γίνεται αποδέκτης της αμφισβήτησης που εκείνο εκφράζει απέναντι στο πρόσωπό του και στην εξουσία του . Συνήθως στέκεται αμήχανα γιατί δεν γνωρίζει πως να ερμηνεύσει την συμπεριφορά του παιδιού του , πως να αντιδράσει αλλά και πως να διαχειριστεί τη θύελλα των αλλαγών. Το αντάρτικο που έχει κηρύξει προκαλεί αναστάτωση και απογοήτευση στους γονείς με συνέπεια αρκετά συχνά να κάνουν χειρισμούς αδόκιμους δημιουργώντας εσφαλμένα ρήγμα στη σχέση με το παιδί τους και στην επικοινωνία μαζί του.

Allabout Health