Από την Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Γενικά, σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής τους τα παιδιά τα κυριεύουν διαφορετικοί φόβοι. Άλλα πράγματα φοβάται ένα βρέφος κι άλλα ένα παιδί που πηγαίνει σχολείο. Οι πιο συνήθεις φόβοι των παιδιών πάντως είναι ο φόβος αποχωρισμού από τους γονείς, το σκοτάδι, οι δυνατοί ήχοι, τα ζώα, οι φυσικές καταστροφές.
Tα παιδιά μαθαίνουν να κυριαρχούν στους φόβους τους, χάρη στην κατανόηση και την αγάπη που τους προσφέρετε. Mόνο εξηγώντας τους συνεχώς πως οι φόβοι μπορούν να ξεπεραστούν και πως «γι’ αυτό είμαστε εμείς εδώ», θα τους δώσετε όλη την υποστήριξη που χρειάζονται, ώστε να καταφέρουν να νικήσουν, χωρίς προβλήματα, όλους τους κινδύνους που νιώθουν ότι παραμονεύουν. Θυμηθείτε ότι το παράδειγμά σας είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς τα μάτια του παιδιού σας είναι στραμμένα πάνω σας.
– Μην κρίνετε ούτε να κοροϊδεύετε το παιδί για τους φόβους του ή και τις υπερβολικές του αντιδράσεις. Αντίθετα, ένα παιδί που οι γονείς του υποτιμούν αυτό που νιώθει, θα αισθανθεί ακόμα πιο ανασφαλές και αβοήθητο.
– Διηγηθείτε του πώς ξεπεράσατε εσείς κάποιο δικό σας φόβο
– Αναζητήστε ευρηματικούς τρόπους για να απομυθοποιήσετε στα μάτια τους αυτό που φοβούνται. Αν π.χ. φοβούνται τις αράχνες, αναζητήστε βιβλία όπου η αράχνη είναι ο καλός ήρωας. Ή πείτε τους ότι στο σκοτάδι δεν κρύβονται τέρατα αλλά καλές νεράιδες που πραγματοποιούν τις ευχές μας ή απλά ότι δεν κρύβεται τίποτα πέρα από το γραφείο, την καρέκλα και τα παιχνίδια του, ό,τι δηλαδή υπάρχει εκεί και τη μέρα.
– Μην γίνεστε υπερπροστατευτικοί όταν τα παιδιά «ουρλιάζουν» στη θέα αυτού που τα φοβίζει. Ηρεμήστε τα αλλά χωρίς να πανικοβάλλεστε .
– Μην προσπαθείτε να νουθετήσετε το παιδί με εκφράσεις του τύπου «άμα δεν κάτσεις ήσυχα, θα φωνάξω την αστυνομία ή θα σε πάρουν οι κλέφτες κλπ». Κάποια πράγματα που τα λέμε ελαφρά τη καρδία, μπορούν να έχουν πολλαπλάσια επίδραση στα παιδιά που με τη φαντασία και τα ανώριμα γνωστικά τους εργαλεία μπορούν να αισθανθούν ότι απειλούνται όντως.
– Ελέγξτε τις δικές σας φοβίες.
– Όταν διαπιστώνετε ότι το παιδί σας ίσως ξεκινά να αναπτύσσει μία φοβία π.χ. για τα ζώα, είναι καλό να αντιδράτε γρήγορα με απλούς τρόπους. Π.χ. χαϊδέψτε μπροστά του το σκυλάκι του γείτονα και παροτρύνετέ το να κάνει το ίδιο (αφού βεβαιωθείτε φυσικά ότι το σκυλάκι είναι όντως φιλικό και δεκτικό στα χάδια). Προσοχή όμως: Ποτέ μην πιέζετε το παιδί να αντιμετωπίσει έναν φόβο του αν δεν αισθάνεται έτοιμο και σίγουρα όχι με μεγάλα βήματα. Π.χ. αν ένα παιδί φοβάται το νερό, δεν το βουτάμε ξαφνικά στη θάλασσα.
– Προσπαθήστε να καταλάβετε αν η φοβία είναι ένας τρόπος για να εκφράσει και να εκτονώσει το παιδί το πιθανό του άγχος για κάτι που το απασχολεί (πχ. Εντάσεις στην οικογένεια, νέο μωρό , δυσκολίες οικονομικές κά). Αναζητήστε επιπλέον σημάδια τόσο στη συμπεριφορά όσο και στις σωματικές λειτουργίες του παιδιού (απόσυρση, επιθετικότητα, αϋπνία ή υπερυπνία, εφιάλτες, ανορεξία ή υπερφαγία, ανεξήγητα γαστρεντερικά προβλήματα κ.λπ.) και πλησιάστε το παιδί με υπομονή και κατανόηση.