Γονείς σε δράση

Τεύχος 5 Ιούνιος 2011

Από την Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο

Πολλοί γονείς έρχονται αντιμέτωποι με μια δύσκολη πραγματικότητα: το παιδί τους «βρέχει» το κρεβάτι του το βράδυ. Τι πρέπει να γνωρίζουν για τη βραδινή ενούρηση;

H ικανότητα του παιδιού να ελέγχει τους σφιγκτήρες του οργανώνεται σταδιακά, από το τέλος του πρώτου έτους, και θεωρούμε ότι έχει κατακτηθεί οριστικά μόνον εφόσον έχει γίνει αυτόματη, δηλαδή γύρω στα τρία με τέσσερα χρόνια. Αυτή η πορεία εξαρτάται από τη νευρολογική ωρίμανση του παιδιού, αλλά και από τα μηνύματα που παίρνει από το περιβάλλον του. Υπάρχουν, όμως, παιδιά που για διάφορους λόγους δυσκολεύονται, κυρίως τη νύχτα, να ελέγξουν την κύστη τους και «βρέχονται». Αυτό αποκαλείται «ενούρηση» και χαρακτηρίζεται από την επανειλημμένη κένωση της κύστης του παιδιού –στο κρεβάτι ή στα ρούχα– χωρίς τη θέλησή του. Αποτελεί πρόβλημα όταν εξακολουθεί να συμβαίνει μετά τα πέντε χρόνια και με συχνότητα τουλάχιστον δυο φορές το μήνα, ενώ για τα μεγαλύτερα παιδιά μια φορά το μήνα. Η νυχτερινή ενούρηση έχει χαρακτηριστεί ως το πιο συχνό και χρόνιο πρόβλημα των παιδιών αλλά και των γονιών τους. Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που αφορά το 10-15% των παιδιών με μια σαφή υπεροχή των αγοριών (2 προς 1) σε σχέση με τα κορίτσια.

Γιατί «βρέχεται»;

Η ενούρηση διακρίνεται σε οργανική, όταν οφείλεται σε μια σωματική νόσο, όπως στον σακχαρώδη διαβήτη, σε λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος ή σε επιληπτική διαταραχή και σε λειτουργική, όταν δεν μπορεί να αποδοθεί σε κάποια οργανική διαταραχή. Η νυχτερινή ενούρηση χαρακτηρίζεται πρωτοπαθής, όταν το παιδί δεν έχει υπάρξει στεγνό ποτέ για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, και δευτεροπαθής, όταν το παιδί στο παρελθόν έχει υπάρξει στεγνό για ένα χρόνο. Περίπου το 75% των ενουρητικών παιδιών έχει πρωτοπαθή ενούρηση.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η πρωτοπαθής ενούρηση οφείλεται σε βιολογικούς-γενετικούς παράγοντες και πρέπει να θεωρείται καθυστέρηση
της ωρίμανσης. Όσον αφορά την δευτεροπαθή ενούρηση, εμφανίζεται συχνά γύρω στα πέντε με οχτώ χρόνια, έπειτα από κάποιο γεγονός, όπως για παράδειγμα ο ερχομός καινούριου παιδιού στην οικογένεια, η επιστροφή στο σχολείο, ένα ταξίδι κι ο αποχωρισμός από τους γονείς του, τα προβλήματα στη σχέση μεταξύ των γονιών, η συγκρουσιακή ατμόσφαιρα κ.λπ. Συχνά, στην ίδια οικογένεια, κάποιος από τους γονείς ή τα άλλα παιδιά τους ίσως ήταν επίσης ενουρητικά. Αρκετοί γονείς συνήθως επικαλούνται το βαθύ ύπνο του παιδιού ως αιτία της ενούρησης.
Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι κοιμάται τόσο βαθιά, που δεν καταλαβαίνει ότι θέλει να ουρήσει και έτσι «βρέχεται». Ανεξάρτητα όμως από την αιτιολογία της ενούρησης, το σύμπτωμα είναι πηγή ντροπής, ταπείνωσης και δυσφορίας για το παιδί.
Νιώθει ανίσχυρο, αβοήθητο και ανίκανο να ελέγξει την κατάσταση.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;

 Να μη δίνουν πολλά υγρά στο παιδί πριν από τον ύπνο, χωρίς ωστόσο να υπερβάλλουν.
 Να ξυπνούν το παιδί τους τη νύχτα για ένα διάστημα 3 με 4 εβδομάδων, μία έως μιάμιση ώρα από την στιγμή που κοιμήθηκε.
 Να αποφεύγουν τις παρατηρήσεις ή την ειρωνεία για το πρόβλημα του παιδιού.
 Αν το πρόβλημα παραμένει, η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό είναι απαραίτητη.

Αντιμετώπιση

Ο ειδικός θα αξιολογήσει το χρόνο που εμφανίστηκε η ενούρηση, αν, για παράδειγμα, το παιδί δεν ήταν ποτέ στεγνό ή ένα διάστημα ήταν στεγνό και ύστερα από κάποιο γεγονός άρχισε πάλι να βρέχεται το βράδυ, πόσον καιρό συμβαίνει αυτό, με τι ρυθμό, ποια στάση κρατά η οικογένεια προς το σύμπτωμα, ποιες είναι οι αντιδράσεις του παιδιού, τι είδους τακτικές αντιμετώπισης έχουνήδη εφαρμοστεί κ.ά. Αν αποδειχθεί ότι η ενούρηση έχει οργανική αιτιολογία (π.χ. διαβήτη, επιληψία, ανωμαλίες ουροποιητικού κ.λπ.), αντιμετωπίζεται καταρχάς το οργανικό πρόβλημα. Η ενημέρωση του παιδιού σχετικά με το θέμα της ενούρησης ίσως κριθεί από τον ειδικό απαραίτητη, προκειμένου να απενοχοποιηθεί το παιδί αλλά και να απομυθοποιηθεί το σύμπτωμα. Έτσι το παιδί θα πάψει να νιώθει θύμα αυτής της κατάστασης.

Η αντιμετώπιση της ενούρησης κατευθύνεται:

 Στην επανεκπαίδευση του παιδιού σχετικά με την καθαριότητα ή την τουαλέτα, η οποία ενδεχομένως στο παρελθόν να ήταν πολύ πιεστική ή πρώιμη κ.λπ.
 Στη βελτίωση της σχέσης του παιδιού με την οικογένεια.
 Σε κάποιες περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή έχει καλά αποτελέσματα, όμως πριν από την ηλικία των 6 ετών δεν προτιμάται.