O οκτάχρονος Μάξιμος με μάτια απορημένα ρωτά τους γονείς του τι είναι οι πρόσφυγες, από πού έρχονται, γιατί έρχονται με βάρκες, γιατί πνίγονται παιδιά. Ακούει τακτικά στα δελτία ειδήσεων αλλά και στο σχολείο για τους πρόσφυγες κι είναι γεμάτος απορίες. «Είναι κακοί άνθρωποι, μαμά;» με ρωτά. «Με φέρνει σε δύσκολη θέση» συνεχίζει η μητέρα του «δεν ξέρω τι να του απαντήσω κάποιες φορές…».
Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας ζει πολύ έντονα το δράμα των προσφύγων, οι οποίοι προέρχονται από χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Τα παιδιά φυσικά δεν μένουν ανεπηρέαστα κι εκφράζουν εύλογες απορίες. Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να απαντήσουν, όπως η μητέρα του Μάξιμου.
Καθημερινά ακούμε στις ειδήσεις για πρόσφυγες που βρίσκουν τον θάνατο στον δρόμο για τη διεκδίκηση μιας νέας ζωής. Ανάμεσά τους δυστυχώς υπάρχουν και αρκετά παιδιά, θύματα μιας θλιβερής πραγματικότητας, για την οποία δεν φέρουν καμία ευθύνη. Οι εικόνες που έχουν παρελάσει μπροστά από τα μάτια μας τα τελευταία χρόνια είναι σκληρές ακόμα και για ενήλικες, πόσο μάλλον για μικρά παιδιά που αδυνατούν να καταλάβουν από πού έρχονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι, γιατί πεθαίνουν και γιατί αυτό το λεγόμενο «προσφυγικό» το ακούνε παντού.

Επιπλέον, σε αρκετά σχολεία, τα παιδιά έχουν συμμαθητές πρόσφυγες, επομένως έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους. Εξάλλου, τα ΜΜΕ μας βομβαρδίζουν νυχθημερόν με ειδήσεις και απόψεις για το θέμα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να τους μιλήσετε, να λύσετε τις απορίες τους και να τους δώσετε τα σωστά μηνύματα.
Τι σας προτείνω

Μην αποφεύγετε να μιλήσετε στο παιδί για τους πρόσφυγες, θεωρώντας ότι έτσι θα το προστατεύσετε από τη σκληρότητα του πολέμου και την πραγματικότητα. Πριν το κάνετε όμως, ενημερωθείτε σωστά.
Ρωτήστε το τι έχει ακούσει για τους πρόσφυγες (π.χ. για ποιο λόγο νομίζει ότι έφυγαν από τη χώρα τους) και διαλύστε ασάφειες και παρανοήσεις. Αν σας πει ότι τους φοβάται, διερευνήστε γιατί κ.ο.κ.
Πείτε του από πού έρχονται αυτοί οι άνθρωποι και γιατί αναγκάστηκαν να φύγουν από τον τόπο τους. Χρησιμοποιήστε γλώσσα και παραδείγματα που μπορεί να καταλάβει.
Εξηγήστε του ότι οι πρόσφυγες δεν είναι «κακοί», απλώς είναι διαφορετικοί. Όπως συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους και με τους Έλληνες ανάμεσά τους υπάρχουν καλοί και κακοί.
Αν δει σε κάποιο ρεπορτάζ να περιγράφουν πως οι κάτοικοι κάποιου μέρους δεν θέλουν τους πρόσφυγες κοντά τους ή ότι μερικοί γονείς επιμένουν να μη δέχονται παιδιά προσφύγων στα σχολεία, εξηγήστε του ότι το κάνουν από άγνοια κι επειδή κανείς δεν τους έμαθε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε τα ίδια δικαιώματα.
Πείτε του ότι και οι Έλληνες κάποτε έφευγαν πρόσφυγες, όταν τα πράγματα ήταν δύσκολα και για τη χώρα μας. Φροντίστε όμως να μη διαταραχθεί το αίσθημα ασφάλειάς του.
Αν σας ρωτήσει αν υπάρχει περίπτωση να αναγκαστείτε κι εσείς να γίνετε πρόσφυγες, εξηγήστε του ότι η χώρα μας δεν έχει πια τέτοια προβλήματα, άρα δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχεί.
Βοηθήστε μαζί τους πρόσφυγες. Μαζέψτε ρούχα και παιχνίδια για να τους τα δώσετε, καλέστε τον πρόσφυγα συμμαθητή του για φαγητό, στηρίξτε έναν οργανισμό που τους φροντίζει.
Πείτε του ότι οι νέοι του συμμαθητές έχουν ανάγκη από αγάπη και αλληλεγγύη, γιατί δεν είχαν ποτέ όλα όσα το ίδιο θεωρεί δεδομένα.
Μπορείτε να βρείτε επίσης παραμύθια και ιστορίες που θα σας βοηθήσουν να μιλήσετε στο παιδί.
Όσα θα του πείτε θα πρέπει να στοχεύουν στην αποδοχή της διαφορετικότητας και στην εξοικείωσή του με την πανανθρώπινη αξία της αλληλεγγύης.

Απόσπασμα από το βιβλίο μου

ΝΕΟ Βιβλίο Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά