Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Με αφορμή το δίχρονο κορίτσι που «ξεχάστηκε» στο σχολικό…
Όλοι σοκαριστήκαμε όταν πριν από λίγες ημέρες, ένα κοριτσάκι μόλις δύο χρονών, βρέθηκε κλεισμένο, ολομόναχο για 4 ολόκληρες ώρες, στο σχολικό λεωφορείο όπου το ξέχασε ο οδηγός ενώ κανείς από το προσωπικό του παιδικού σταθμού δε φάνηκε να το αναζήτησε…
Το περιστατικό, που ευτυχώς έληξε αίσια μια και το παιδί βρέθηκε από μία νεαρή γυναίκα που άκουσε το κλάμα του, γέννησε σε όλους μας εκτός από από έντονα συναισθήματα, και αρκετούς προβληματισμούς.
Κι όμως, δεν είναι τόσο σπάνιο…
Ειδήσεις όπως αυτή δεν τις έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό όμως, και ειδικά στην Αμερική, τα παιδιά που «ξεχνιούνται» από ενήλικες – και δη τους γονείς τους- σε αυτοκίνητα, έχει πάρει διαστάσεις φαινομένου. Σε παραπάνω από τις μισές περιπτώσεις υπεύθυνοι είναι οι γονείς τους αλλά και άλλοι ενήλικες που συνήθως αναλαμβάνουν τη φροντίδα τους (π.χ. παππούδες) ενώ σχεδόν ποτέ η εγκατάλειψη των παιδιών δε γίνεται σκόπιμα. Και παρότι όλοι μας, κατά πάσα πιθανότητα, θα σπεύσουμε να τους κατηγορήσουμε για αναισθησία ή αμέλεια, σύμφωνα και με επιστήμονες της ψυχικής υγείας που έχουν μελετήσει αντίστοιχα περιστατικά, αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε ανεξάρτητα από την ηλικία, την ευφυία, το επίπεδο εκπαίδευσης, το φύλο ή την ικανότητά του ως γονιού/φροντιστή. Μάλιστα, καθώς το φαινόμενο είναι δυστυχώς συχνό, κάποιοι ειδικοί έχουν φτάσει έως και να «βαφτίσουν» την εγκατάλειψη παιδιών στα αυτοκίνητα ως «το σύνδρομο του ξεχασμένου παιδιού».

Γιατί είναι τόσο επικίνδυνο;
Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται μέσα στην κλειστή καμπίνα του αυτοκινήτου, ειδικά τους ζεστούς μήνες του χρόνου, είναι τόσο υψηλές που μπορούν να οδηγήσουν σε βαριά εγκεφαλική ή και πολυοργανική βλάβη έως και τον θάνατο μέσα σε λίγη μόνη ώρα.
Ακόμα κι αν η θερμοκρασία έξω δεν είναι τόσο υψηλή, η θερμότητα που αναπτύσσεται εντός του αυτοκινήτου πολλαπλασιάζεται.
Τα σώματα των παιδιών, ζεσταίνονται 3-5 φορές πιο γρήγορα από αυτά των ενηλίκων κάτι που φυσικά σημαίνει ότι η ανοχή τους στη ζέστη είναι μικρότερη. Έτσι η βλάβη που θα προκαλούνταν σε έναν ενήλικα σε αντίστοιχες συνθήκες, είναι πολλαπλάσια και ταχύτερη στα παιδιά…Μάλιστα, όσο πιο μικρό είναι ένα παιδί, τόσο μικρότερη είναι και η ικανότητά του να προστατευτεί.
Τα παιδιά βρίσκονται σε μεγάλο σοκ όταν ξυπνήσουν και συνειδητοποιήσουν ότι έχουν «παγιδευτεί» στο αυτοκίνητο, καθώς συνήθως κοιμούνται, και αυτός είναι ένας λόγος που οι ενήλικες μπορεί να τα ξεχάσουν καθώς δεν ακούγονται.
Δεν είναι όμως μόνο το σωματικό μαρτύριο αλλά και το ψυχολογικό . Ένα παιδί που ξεχνιέται κλειδωμένο σε ένα αυτοκίνητο από κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται, αισθάνεται απελπισμένο ,αγχωμένο, φοβισμένο, προδομένο, εγκαταλελειμμένο,… Ακόμα και αν το παιδί βγει έγκαιρα από το αμάξι, το τραύμα που μπορεί να του δημιουργήσει η αίσθηση του αδιέξοδου, της φυλακής, του μαρτυρίου, της ζέστης, της εγκατάλειψης και της απόρριψης μπορεί να να είναι βαθύ… Ένα παιδί σε τέτοιες συνθήκες φτάνει πραγματικά σε απόγνωση, ειδικά αν είναι πιο μικρό και άρα ανήμπορο να αναζητήσει λύση.

Μπορεί να παλινδρομήσει σε προηγούμενα στάδια της ανάπτυξής του , να ενταθεί το άγχος αποχωρισμού από τους γονείς του , να διαταραχθεί ο ύπνος του κλπ. Να βιώσει την εμπειρία αυτή σαν ένα ψυχικό τραύμα που το θα το συνοδεύει …
Το ίδιο εξάλλου συνέβη και με το δίχρονο κορίτσι στο σχολικό. Βέβαια, εν προκειμένω, πρόκειται για ένα πιο σύνθετο ζήτημα, καθώς ευθύνες φαίνεται να βαραίνουν και το ίδιο το σχολείο…

Μήπως να το κρατήσω σπίτι;
Δεν είναι λίγοι οι γονείς που σκέφτηκαν, με αφορμή αυτό το περιστατικό, να κρατήσουν τα μικρότερα παιδιά τους σπίτι προκειμένου να τα εκθέσουν σε όσο το δυνατόν λιγότερους κινδύνους. Μην ξεχνάμε όμως, ότι τέτοια περιστατικά ή και άλλα κατά τα οποία μικρά παιδιά έχουν κινδυνεύσει σε ώρες που βρίσκονται στη φροντίδα του σχολείου, είναι οι εξαιρέσεις στον κανόνα. Και αλίμονο, αν θεωρήσουμε ότι κρατώντας τα παιδιά μας κοντά μας για πάντα, τους κάνουμε καλό.
Έτσι, περιστατικά όπως αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέπουν από το να στέλνουμε τα μικρά παιδιά στον παιδικό σταθμό ούτε να αμφισβητούμε τη σημασία του στη ζωή και στην ανάπτυξη του παιδιού.
Ας δούμε μερικά μόνο από τα οφέλη του:
-Βοηθάει τα παιδιά να γίνουν κοινωνικά και ανεξάρτητα
-Τους μαθαίνει ότι δεν είναι το κέντρο του κόσμου
-Θέτει τα θεμέλια για τη συνολική ανάπτυξή του
-Ανακαλύπτουν τον εαυτό τους
-Τους δίνει την ευκαιρία να εκτονώσουν την ενέργειά τους
-Τα βοηθάει να αντιληφθούν τα όρια
-Προετοιμάζονται καλύτερα για τις επόμενες εκπαιδευτικές βαθμίδες κά
Ποια ηλικία είναι η κατάλληλη
Γύρω στα 2 με 2 1/2 του χρόνια, συνήθως ένα παιδί, είναι έτοιμο να ενταχθεί σε ένα πρώτο σχολικό περιβάλλον Αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία τα παιδιά αναζητούν την επαφή με τα συνομήλικα παιδιά και είναι έτοιμα να ενταχθούν σε μία ομάδα συνομηλίκων, αποδέχονται σταδιακά τα όρια μέσα από την αλληλεπίδραση με τα ισότιμα μέλη μίας παρέας, έχουν ανάγκη να παίξουν και μαθαίνουν να συνεργάζονται. Έχουν ανάγκη από για εκτόνωση και έκφραση μέσα σε ένα πλαίσιο που ξεπερνά το στενό οικογενειακό του περιβάλλον. Μπορεί έως τότε η δική σας παρουσία να του αρκούσε όμως από τα δύο και μετά αναζητά όμοιούς του και ένα μεγαλύτερο «κοινό». Επίσης, τότε έχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη από εναλλαγή παραστάσεων αλλά και ένα πλαίσιο που θα του προσφέρει μία «ασφαλή» ρουτίνα και εκτός σπιτιού και θα το βοηθήσει να νιώσει ανεξάρτητο.