Μπορεί τα ηλεκτρονικά παιχνίδια να έχουν κατηγορηθεί για όλους τους λόγους που είδαμε παραπάνω, ωστόσο, αν σταθούμε κριτικά απέναντί τους, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν και μερικά θετικά στοιχεία που ενδεχομένως ευνοούν τα παιδιά σε κάποιους τομείς.
Σύμφωνα λοιπόν με διάφορες έρευνες, αυτά είναι τα εξής:
“Γυμνάζουν” το νευρικό σύστημα: φαίνεται πως τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη των νευρολογικών και των γνωστικών λειτουργιών των παιδιών, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από αρκετές έρευνες, μπορούν να βελτιώσουν τον συγχρονισμό χεριών και ματιών. Επίσης, φαίνεται πως μπορούν να ενισχύσουν τη μνήμη και την ικανότητα συγκέντρωσης (Bavelier et al. 2012 Green & Bavelier, 2003 Boot et al., 2011 Unsworth et al., 2015). Και βέβαια αυτά τα πορίσματα δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσουν, αν αναλογιστούμε πόσο συγκεντρωμένα πρέπει να είναι τα παιδιά και πόσο καλά αντανακλαστικά πρέπει να έχουν για να περάσουν τις πίστες.
Μαθαίνουν στα παιδιά να λύνουν μόνα τους τα προβλήματά τους: πολλά από αυτά τα παιχνίδια απαιτούν από τους παίκτες να καταστρώνουν στρατηγική, να υπολογίζουν τις πιθανότητές τους και να μηχανεύονται ένα σωρό τρόπους προκειμένου να ξεκλειδώνουν πίστες κ.λπ., ώστε να προχωρήσουν και να τερματίσουν το παιχνίδι. Με λίγα λόγια, τα μαθαίνουν να παίρνουν σωστές αποφάσεις, συχνά μάλιστα σε πολύ σύντομο χρόνο, χωρίς ωστόσο να «θυσιάζουν» την απαιτούμενη ακρίβεια (Bavelier et al., 2009). Αυτές τις δεξιότητες, όπως φαίνεται, μπορούν να τις αξιοποιήσουν και στην κανονική τους ζωή για να λύνουν τα προβλήματά τους μόνα τους (Gee, 2003).
Κινούν το ενδιαφέρον τους για τα σπορ: ακούγεται παράδοξο, ωστόσο κάποια βιντεοπαιχνίδια το καταφέρνουν και αυτό. Για παράδειγμα, τα βιντεοπαιχνίδια που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο ή τα διαδραστικά παιχνίδια στα οποία το παιδί πρέπει να παίξει κάποιο σπορ (ας πούμε τένις) μπορούν να κινήσουν το ενδιαφέρον τους, ώστε να ασχοληθούν στην πραγματική ζωή με αυτά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή, παίζοντας στο «προστατευμένο» ψηφιακό περιβάλλον, το παιδί νιώθει ότι καθώς προπονείται βελτιώνεται. Έτσι αποκτά μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για να το δοκιμάσει και στην κανονική ζωή (Adachi & Willoughby, 2015).
(…και για την ιστορία: όπως τα βιντεοπαιχνίδια που σχετίζονται με τα σπορ μπορούν να κινητοποιήσουν τα παιδιά να ασχοληθούν με κάποιο άθλημα, έτσι και τα βιντεοπαιχνίδια με ιστορικό ή μυθολογικό περιεχόμενο, π.χ. Age of Empires, Odyssey Assassin’s creed, Prince of Persia κ.λπ., μπορούν να επιτύχουν το αντίστοιχο [Shaffer & Gee, 2005].)
Καλλιεργούν το αίσθημα της αυτονομίας: τα βιντεοπαιχνίδια δεν απαιτούν μετακίνηση και την παρεπόμενη δαπάνη χρόνου, ενώ προσφέρουν στους εφήβους το αίσθημα της πρόκλησης που έχουν ανάγκη. Όταν παίζουν, νιώθουν ότι καταφέρνουν κάτι μόνοι τους χωρίς να δέχονται υποδείξεις ή καθοδήγηση από τους γονείς τους. Τόσο η αποτυχία όσο
και η επιτυχία ανήκουν αποκλειστικά στους ίδιους και θεωρούν ότι έχουν ενεργό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία. Έτσι, αισθάνονται περισσότερο ανεξάρτητοι και αυτόνομοι.
Μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να γίνουν πιο κοινωνικά: το ραντεβού για να παίξουν ηλεκτρονικά είτε από κοντά είτε από μακριά, η δυνατότητα να παίξουν σε ομάδες, να σχηματίσουν συμμαχίες για να νικήσουν έναν «κακό» ή απλώς για να συζητήσουν το πώς θα περάσουν το σημείο στο οποίο «κόλλησαν», όλα αυτά δημιουργούν στα παιδιά ένα αίσθημα κοινότητας με τους συμπαίκτες τους οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο ή στην άλλη άκρη του κόσμου και συμβάλλουν στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους, ενώ τονώνουν και το ομαδικό πνεύμα. Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 60% των ανθρώπων που παίζουν τακτικά ηλεκτρονικά παιχνίδια παίζουν με τους φίλους τους, το 33% με τα αδέρφια τους και το 25% με τους γονείς ή με τους συντρόφους τους («The Benefits of Playing Video Games», Granic et al., 2014).
Βοηθάνε τα παιδιά να δουλεύουν για τους στόχους τους: η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν για να φτάσουν στην τελική νίκη μπορεί να διδάξει στα παιδιά να θέτουν και να κατακτούν τους στόχους τους βήμα βήμα. Φυσικά, έτσι μαθαίνουν να αποδέχονται και να αξιοποιούν και την αποτυχία ως στάδιο αυτής της πορείας, καθώς δεν είναι πάντα εύκολο να φτάσουν στο τέλος του παιχνιδιού.
Άλλα πλεονεκτήματα
Η ενασχόληση με ένα βιντεοπαιχνίδι μπορεί να αποτελέσει για τα παιδιά διέξοδο από το άγχος που ίσως να νιώθουν εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, ειδι- κά, μάλιστα, αν πρόκειται για βιντεοπαιχνίδια που περιλαμ- βάνουν και κίνηση (π.χ. Wii sports). Μαθαίνουν επίσης να ακολουθούν χρήσιμους κανόνες, καθώς για να φτάσουν σε ένα αποτέλεσμα πρέπει ν’ ακολουθήσουν τον σχεδιασμό του παιχνιδιού. Παράλληλα, αποκτούν καλύτερη αντίληψη του χώρου, ενώ πολλοί εκπαιδευτικοί ισχυρίζονται πως τα ηλεκτρονικά παιχνίδια θα μπορούσαν με την κατάλληλη προσέγγιση να αποτελέσουν σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας («The Benefits of Playing Video Games», Granic et al., 2014).
Βέβαια, όλα τα πιθανά θετικά στοιχεία αυτών των παιχνιδιών προϋποθέτουν λογικό χρόνο ενασχόλησης, χαμηλό επίπεδο βίας και ισορροπημένη ένταξή τους στη ζωή των παιδιών.
Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!».