O Πάνος είναι δεκαεννέα ετών, φοιτητής στο Πολυτεχνείο. Ήδη από την παιδική του ηλικία παρουσίασε άσθμα.

Oι αναμνήσεις του είναι άσχημες: με το παραμικρό κρυολόγημα πάθαινε κρίσεις, πολλές φορές χρειάστηκε να νοσηλευτεί, μέρες ολόκληρες έμενε στο σπίτι μακριά από τους φίλους και τα μαθήματά του. Oι γονείς του τον απέτρεπαν από τον αθλητισμό, γιατί ανησυχούσαν μήπως κρυολογήσει.

Έτσι δεν έπαιζε ποδόσφαιρο, όπως όλα τα συνομήλικα παιδιά, και απέφευγε να τρέχει, γιατί λαχάνιαζε εύκολα. Aυτά τον επιβάρυναν πολύ ψυχολογικά. Έστρεψε το ενδιαφέρον του στα μαθήματα, υπήρξε άριστος μαθητής, το άσθμα όμως θεωρεί ότι του καθόρισε τη ζωή. Πίστευε πάντα ότι ήταν διαφορετικός από τους συνομηλίκους του, αφού συνεχώς κυκλοφορούσε με το σπρέι του υπό μάλης. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας απέφευγε να καπνίσει, όπως έκαναν όλα τα συνομήλικά του παιδιά, δεν πήγαινε σε χώρους με καπνό, δεν έπινε αλκοόλ κ.ο.κ. Ήταν πολλοί οι περιορισμοί που έβαζε στον εαυτό του. Ένα πολύ σημαντικό θέμα που τον απασχολεί σήμερα είναι η σχέση του με τα κορίτσια, τα οποία ντρέπεται να τα πλησιάσει και να τους μιλήσει και αυτός είναι ο λόγος που μου ζήτησε βοήθεια.

Το άσθμα είναι χρόνια φλεγμονή του αναπνευστικού, που συνοδεύεται από θορυβώδη και κοφτή αναπνοή, σφίξιμο στο στήθος, πυκνόρρευστα πτύελα κ.ά. Εκτιμάται ότι το 7,2% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από άσθμα. Μόνο στην Αμερική 6,2 εκατομμύρια παιδιά έχουν άσθμα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 8,4% του πληθυσμού της χώρας κάτω των δεκαοκτώ ετών (National Health Interview Survey, 2017). Θεωρείται η νόσος των νέων. Τα αγόρια παρουσιάζουν άσθμα σε υψηλότερο ποσοστό από τα κορίτσια, μάλιστα η αναλογία είναι 8 αγόρια προς 5 κορίτσια.

Τι αλλάζει στους εφήβους
Σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό παιδιών, τα συμπτώματα του άσθματος στην εφηβεία υποχωρούν ή και εξαφανίζονται. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, δεν μπορούμε να πούμε ότι η πάθηση θεραπεύεται πλήρως. Ελέγχεται όμως αποτελεσματι-κά, και δεν πρέπει να τρομάζει τους γονείς ή τα ίδια τα παιδιά. Πάντως τα παιδιά που έχουν άσθμα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά στην εφηβεία, καθώς κάποιοι παράγοντες που συνδέονται με αυτήν τη φάση της ζωής τους συντελούν στην επιδείνωσή του. Τέτοιοι πράγοντες είναι το κάπνισμα, ενεργητικό ή παθητικό, τα κρυολογήματα, η σκόνη, οι έντονες μυρωδιές, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, οι απότομες καιρικές μεταβολές, οι συγκινησιακές φορτίσεις, που μπορεί να είναι πιο έντονες δεδομένων των συναισθηματικών αναταραχών στην εφηβεία κ.λπ.

H κρίση μπορεί να εκδηλωθεί κατά τη διάρκεια μιας έντονης αθλητικής δραστηριότητας ή αν το παιδί κουβαλήσει μεγάλο βάρος. Επίσης, επηρεάζεται από τη συναισθηματική του κατάσταση.
Οι κρίσεις άσθματος στην εφηβεία μπορεί να επιδεινωθούν αν το παιδί συχνάζει σε χώρους που είναι γεμάτοι καπνού λόγου χάριν σε καφετέριες ή μπαρ–, συμμετέχει σε δραστηριό- τητες όπου απαιτείται να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια απ’ όση επιτρέπει η ασθένειά του τρέξιμο, χορός κ.λπ. Το κορίτσι με άσθμα μπορεί επίσης να υποφέρει περισσότερο στη διάρκεια της εμμήνου ρύσης του.
Το παιδί μπορεί να συμμετέχει σε όλα, πάντοτε όμως με μέτρο και εφόσον η αντιμετώπιση της πάθησής του προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που επιβάλλει η μετάβαση στην εφηβική ζωή. Έτσι, δεν θα νιώσει ότι το άσθμα αποτελεί εμπόδιο στον νέο κόσμο που ανοίγεται μπροστά του.

Τι σας προτείνω
Εξηγήστε στον έφηβό σας, είτε εσείς είτε ο γιατρός του πιο επιστημονικά ασφαλώς στη δεύτερη περίπτωση, τι είναι το άσθμα. Όσο αρτιότερη γνώση έχει, τόσο καλύτερη θα είναι και η διαχείριση από μέρους του. Εννοείται πως η συμμόρφωση με τις οδηγίες του γιατρού είναι ζωτικής σημασίας.
Έχετε υπόψη σας ότι ο τρόπος που βιώνετε το άσθμα του παιδιού σας καθώς και η αντίδρασή σας επηρεάζουν καθοριστικά τον έφηβο. Μη δείχνετε έντρομοι στη διάρκεια μιας κρίσης ούτε πανικόβλητοι και φυσικά μην πνίγετε το παιδί, προστατεύοντάς το υπερβολικά.
Το παιδί πρέπει να συνηθίσει από μικρό να έχει πάντα μαζί του το σπρέι που είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση πιθανής κρίσης.
Είναι καλό επίσης να μάθει από μικρό να αναγνωρίζει τα προειδοποιητικά συμπτώματα της κρίσης (δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, εκνευρισμός, ανησυχία κ.ά.).
Αν αποδίδει όλα τα προβλήματά του στο άσθμα, βοηθήστε το να διακρίνει τι προέρχεται από την πάθηση και τι όχι.
Μπορεί να έχει αθλητικές δραστηριότητες σε συνεννόηση πάντα με τον γιατρό που το παρακολουθεί. Ο έφηβος θα πρέ- πει να ξέρει ότι υπάρχουν αθλητές με άσθμα μάλιστα, στου Ολυμπιακούς Αγώνες που έγιναν στη χώρα μας το 2004, υπήρχαν και Έλληνες ολυμπιονίκες που έπασχαν από άσθμα. ñ Καλό είναι να αποφεύγει όσο μπορεί τους κλειστούς χώρους όπου επιτρέπεται το κάπνισμα.
Το άσθμα δεν θέτει τον έφηβο σε μειονεκτική θέση σε σχέ-ση με τα άλλα παιδιά. Εξηγήστε του ότι δεν είναι ντροπή, αν χρειαστεί, να κάνει τις εισπνοές του μπροστά στους συνομηλίκους του και πως, παρόλο που μπορεί να το νιώθει αυτό κάπως σαν βάρος, ωστόσο είναι απαραίτητο για να αισθάνεται καλά, πράγμα που είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα.
Κάποια παιδιά θεωρούν αυτή την αναγκαστική ρουτίνα (ει- σπνοές κ.λπ.) εμπόδιο στην ανεξαρτησία τους και αρνούνται να συμμορφωθούν ή υιοθετούν συμπεριφορές που ενδέχεται να τα βάλουν σε κίνδυνο (π.χ. να καπνίσουν). Άλλα πάλι μπορεί να υποτιμούν τη βαρύτητα της κατάστασής τους, επι- χειρώντας να ζήσουν όπως τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Γι’ αυτό και είναι απολύτως απαραίτητο τα παιδιά να μάθουν να αξιολογούν την κατάσταση ως έχει.
Εξαιτίας όλων των παραπάνω, αρκετοί έφηβοι με άσθμα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη ή άγχος, γεγονός που φυσικά μπορεί να επισκιάσει και τη διαχείριση της πάθησης. Δώστε λοιπόν προσοχή στην ψυχολογική κατάσταση του εφήβου σας.
Οι εκπαιδευτικοί του παιδιού, καθώς και όποιοι άλλοι ενήλικοι εμπλέκονται στη ζωή του εκτός σπιτιού, θα πρέπει να έχουν επίσης γνώση της κατάστασης, ώστε να ανταποκριθούν σωστά σε μια περίσταση ανάγκης.

Από το βιβλίο μου «Εμπιστευτείτε τους εφήβους, εμπιστευτείτε τη ζωή!»

(Η φωτογραφία είναι από το διαδίκτυο)