Ελεύθερος τύπος
Από την Αλεξία Σβώλου
Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου Ψυχολόγου – Παιδοψυχολόγου – Συγγραφέα
Επιστημονικές συμβουλές προς τους γονείς για σωστή διαπαιδαγώγηση χωρίς ανασφάλεια, φόβο, καχυποψία και ξενοφοβία
Ιούνιος 2011
Τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στο κέντρο της Αθήνας καταδεικνύουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν ζούμε σε κόσμο αγγελικά πλασμένο και στοιχειώνουν τον ύπνο όσων έχουν παιδιά, γεννώντας φόβους που κανένας γονιός δεν αντιμετώπιζε πριν από 20 χρόνια.
Επειδή το πως να αναθρέψουμε τα παιδιά μας ώστε να μην κινδυνεύουν σε έναν τόσο ανασφαλή κόσμο αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για όλους τους γονείς, η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος και συγγραφέας, δίνει συμβουλές ώστε να τα βοηθήσουμε να γίνουν προσεκτικά και υποψιασμένα, χωρίς όμως να εμποδίσουμε τη συναισθηματική τους ωρίμανση. Ούτε να τα κάνουμε καχύποπτα ή ανασφαλή, ή , ακόμα χειρότερα, να τους εμφυσήσουμε ξενοφοβικά αισθήματα.
Παγίδες
«Ανέκαθεν η κοινωνία έκρυβε παγίδες, αλλά είναι αλήθεια ότι τα σημερινά παιδιά ζουν σε έναν κόσμο με κινδύνους και βία που δεν φανταζόμαστε ότι υπήρχαν πριν από κάποια χρόνια. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες σε σκηνές βίας που μπολιάζουν τους γονείς με ανασφάλεια, άγχος, φόβους και καχυποψία.
Ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια που μας «χτύπησε» η κρίση, το δελτίο ειδήσεων μας βομβαρδίζει καθημερινά με πληροφορίες για βίαια γεγονότα, όπως ληστείες, φόνοι, εκβιασμοί, τρομοκρατικές ενέργειες, γεγονότα που μας επηρεάζουν όλους και προκαλούν διάχυτη ανησυχία, φόβο και θυμό», επισημαίνει η Κ. Καππάτου και προειδοποιεί: «Αν εμφυσήσουμε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα στα παιδιά μας, τότε κινδυνεύουμε να δυναμιτίσουμε το αίσθημα της ασφάλειας που τους είναι απαραίτητο προκειμένου να ωριμάσουν συναισθηματικά.
Αντιθέτως, τα κάνουμε υποψήφια θύματα ή τα ωθούμε στο να γίνουν ρατσιστές με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον».
Μόνα στο σπίτι
Τα παιδιά μπορούν να ξεκινούν να μένουν μόνα για λίγο (15-30 λεπτά)κοντά στην ηλικία των δέκα ετών. Φυσικά, η πόρτα πρέπει να είναι κλειδωμένη ώστε το παιδί να μην την ανοίξει σε κανέναν. Αν πάρει κανείς τηλέφωνο, δεν πρέπει να μιλήσει με αγνώστους, ενώ δεν πρέπει να δώσει καμία πληροφορία. Κατά κανόνα, τα μοναχοπαίδια αργούν να μείνουν μόνα στο σπίτι γιατί οι γονείς τους είναι περισσότερο ανασφαλείς.
Με προσοχή οι πρώτες έξοδοι.
Τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να κυκλοφορούν στη γειτονιά ασυνόδευτα κοντά στην ηλικία των 10 ετών για να πάνε μέχρι το ψιλικατζίδικο ή το φούρνο, φυσικά με μεγάλη προσοχή, ειδικά αν πρέπει να διασχίσουν κεντρικούς δρόμους. Οι μεσημεριανές και απογευματινές βόλτες με φίλους (χωρίς επίβλεψη από κηδεμόνα) ξεκινούν στα 14-15 έτη και κάποια στιγμή αρχίζουν και οι πιο βραδινές έξοδοι, αφού το παιδί αποδειχθεί συνεπές στην ώρα που επιστρέφει και στην τήρηση των κανόνων που του βάζουμε. «Προσοχή :Τα παιδιά χρειάζονται κανόνες, γιατί τα όρια τα κάνουν να αισθάνονται ασφάλεια. Χωρίς κανόνες νιώθουν ανασφαλή!», τονίζει η κ.Καππάτου. Στις βραδινές εξόδους είναι σημαντικό να ξέρουμε που είναι το παιδί και με ποιους και στην αρχή θα το πηγαίνουμε εμείς και θα το φέρνουμε πίσω. Επίσης, ενημερώνουμε τα παιδιά μας ότι σε περίπτωση που κάποιος τα απειλήσει για να τους πάρει το χαρτζιλίκι τους ή το κινητό τους τηλέφωνο πρέπει να το δώσουν αμέσως. Εξηγήστε τους πως αυτή είναι έξυπνη κίνηση και δεν θα θεωρηθούν «κότες» γιατί ο άλλος μπορεί να κρατά μαχαίρι. Για τον ίδιο λόγο δεν πρέπει να μπλέκουν σε καβγάδες με αγνώστους στο δρόμο ή στο γήπεδο.
Οι παγίδες ανά ηλικία και πως θα τα προετοιμάσουμε
3-5 ετών
Δεν πρέπει να τα χάνουμε από τα μάτια μας
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας βρίσκονται διαρκώς υπό την εποπτεία ενός μέλους της οικογένειας και συνήθως όταν γίνουν 3 ετών πάνε παιδικό σταθμό.
Τότε βγαίνουν περισσότερο από το σπίτι, πάντοτε συνοδευμένα, και πάνε στην παιδική χαρά, όπου κάνουν παρέα με άλλα παιδάκια. Όταν τα βγάζουμε βόλτα, πρέπει να βρισκόμαστε διαρκώς στο οπτικό τους πεδίο. Να μη μιλάνε ποτέ σε αγνώστους, να μην παίρνουν τίποτα από αγνώστους και αν τα προσεγγίσει ένα τρίτο άτομο πρέπει αν είμαστε μπροστά και να φαίνεται από την έκφρασή μας ότι το γνωρίζουμε και ότι εγκρίνουμε την κίνησή του.
Όλα αυτά βέβαια τα εξηγούμε στα παιδιά μετά τα τρία τους χρόνια, χωρίς πανικό, γιατί μεταδίδεται στα παιδιά και είναι κακός σύμβουλος. Από τα 4 χρόνια σταδιακά τα ενημερώνουμε ότι το σώμα μας μας ανήκει και δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να μας αγγίξει εκτός από τους γονείς μας όταν χρειάζεται.
Ενημέρωση στα παιδιά του δημοτικού
Ασπίδα στο σχολικό εκφοβισμό
Στα παιδιά του δημοτικού η σεξουαλική ενημέρωση συνεχίζεται και υπενθυμίζουμε ότι δεν πρέπει να επιτρέπουν σε κανένα να ακουμπά του σώμα τους. Επειδή στο περιβάλλον του σχολείου ευνοούνται περιστατικά σχολικού εκφοβισμού, τους περνάμε το μήνυμα πως αν κάποιο παιδί τα παρενοχλεί πρέπει να το πουν πρώτα σε εμάς τους γονείς, χωρίς να νιώθουν ενοχές. Όταν τα παιδιά ξεκινήσουν να πηγαίνουν σε φίλους τους, τα Σαββατοκύριακα για να κοιμηθούν εκεί, καλό είναι πρώτα να φιλοξενήσουμε εμείς το φίλο τους στο σπίτι και να επιτρέψουμε το αντίστροφο όταν γνωρίσουμε καλά το παιδί και την οικογένεια του. Όταν το βλαστάρι μας αρχίσει να βγαίνει στη γειτονιά για να παίξει, είναι καλό να υπάρχει ένας γονιός ώστε να ασκεί διακριτικά επίβλεψη.
Επίσης, αν κάποιος άγνωστος τηλεφωνήσει στο σπίτι και ζητήσει πληροφορίες για την οικογένεια να κλείνει ευγενικά λέγοντας : «καλέστε αργότερα».
Συζητήσεις και συμβουλές για όλα στη περίοδο της εφηβείας
Διάλογος και εξηγήσεις για σεξ, Ίντερνετ. τσιγάρο, αλκοόλ
Καθώς το παιδί οδεύει προς την εφηβεία αρχίζει το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο και ως γονείς πρέπει να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας. Έφθασε πια η ώρα να τους μιλήσουμε σοβαρά και για τις σχέσεις με το άλλο φύλο, την αντισύλληψη και τον προφύλαξη από τα αφροδίσια νοσήματα, καθώς και ότι η πρώτη τους φορά (στο σεξ) πρέπει αν έρθει αβίαστα και να μην οφείλεται σε συναγωνισμό. Είναι σημαντικό να διατηρούμε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας ώστε να μπορούμε να συζητάμε κάθε θέμα που απασχολεί το παιδί μας.
Την περίοδο της εφηβεία τα παιδιά ¨κολλούν¨ με το κομπιούτερ, κάτι που εγκυμονεί νέους κινδύνους. Ο υπολογιστής πρέπει να είναι τοποθετημένος σε κοινόχρηστο χώρο και να έχουν μπει τα κατάλληλα φίλτρα προστασίας. Επίσης, οφείλουμε να εξηγήσουμε στο παιδί ότι δεν πρέπει να «μιλά» σε chat rooms με αγνώστους, ότι δεν πρέπει να δίνει κανένα στοιχείο για την οικογένεια του και τον εαυτό του στο Διαδίκτυο και πως μπορεί να επικοινωνεί μόνο με γνωστά άτομα.
Με απλά λόγια , του εξηγούμε ότι τα άτομα που μπορεί να συναντήσει στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και παρουσιάζονται σαν συνομήλικοί του ψαρεύοντας φίλους μπορεί να είναι άτομα μεγάλης ηλικίας που αποσκοπούν σε κάτι κακό. Επίσης, ενθαρρύνουμε τα παιδιά στο να δημιουργούν σχέσεις και δραστηριότητες με φίλους ώστε να μην έχουν ανάγκη να καταφεύγουν στον εικονικό κόσμο του Ίντερνετ, που μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό.
Στην εφηβεία μεγαλώνει και η τάση για ανεξαρτητοποίηση και η παρέα με φίλους γίνεται κομβικό σημείο στην ανάπτυξη των παιδιών. Το παιδί μας ενδέχεται να κολλήσει με φίλους που δεν εγκρίνουμε. Σε αυτήν την περίπτωση δεν τους απορρίπτουμε και δεν τους κριτικάρουμε, γιατί η απόρριψη είναι κόκκινο πανί για τον έφηβο. Φροντίζουμε το σπίτι μας να είναι πάντοτε ανοιχτό για τους φίλους του και το βοηθάμε μέσα από το διάλογο να βρει γιατί έχει προσκολληθεί σε αυτούς και τι του προσφέρουν (πιθανώς την επιβεβαίωση που ζητά).
Ποτό μέχρι θανάτου
Τότε αρχίζουν και οι βραδινές έξοδοι (μετά τα 14-15 έτη)οπότε εμφανίζονται στον ορίζοντα και άλλοι κίνδυνοι: Το κάπνισμα, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Το πρόσφατο περιστατικό με την κοπέλα στην Κρήτη που τη μέθυσαν μέχρι θανάτου με στόχο να τη βιάσουν δείχνει πόσο άσχημα μπορεί να εξελιχθεί μια βραδιά με ατελείωτα σφηνάκια. Εξηγούμε στο παιδί να αποφεύγει να πίνει περισσότερο από ένα ποτό, ούτε να παρασύρεται από την παρέα για να γίνει αποδεκτός και ότι δεν πρέπει να πίνει σε σημείο που να χάνει τον αυτοέλεγχό του.
Επίσης, του τονίζουμε ότι το τσιγάρο δεν είναι μαγκιά, αντιθέτως η μαγκιά είναι να μην καπνίζεις. Αν μάλιστα το βλαστάρι μας κάνει σπορ, είναι πιο εύκολο να στηρίξουμε το επιχείρημά μας γιατί τσιγάρο και αθλητισμός δεν συμβαδίζουν.
Και τα ναρκωτικά αποτελούν σενάριο τρόμου για τους γονείς και είναι απαραίτητο να ενημερώσουμε τους εφήβους. Μια άλλη απαραίτητη συμβουλή προς το παιδί μας είναι να μην μπαίνει ποτέ σε αυτοκίνητο με άγνωστο ή σε αυτοκίνητο που οδηγεί φίλος (ακόμα και αν τον γνωρίζει , δεν ξέρουν πως οδηγεί) όπως και το να μην ανεβαίνει σε μηχανές κ.λπ.
Η καχυποψία και ο φόβος δεν τα βοηθούν Αντιθέτως τα κάνουν υποψήφια θύματα ήτα ωθούν στο να γίνουν ρατσιστές.
Τι να κάνετε μέχρι τα 15
– 3τών πρέπει να τα έχουμε πάντοτε στο οπτικό μας πεδίο όταν είμαστε έξω μαζί τους. Δεν τα χάνουμε ούτε δευτερόλεπτο από τα μάτια μας.
– 8-9 ετών μπορούμε να τα αφήνουμε για λίγο (μισή ώρα στην αρχή) μόνα στο σπίτι, αφού τα εκπαιδεύσουμε να μη μιλούν με αγνώστους στο τηλέφωνο και να μην ανοίξουν την πόρτα.
– 10 ετών μπορούν να αρχίσουν να κυκλοφορούν μόνα την ημέρα στη γειτονιά για μικρές αποστάσεις και θελήματα, π.χ. μέχρι το φούρνο.
– 15 ετών μπορούν να βγουν με τους φίλους τους βράδυ, αρκεί να ξέρουμε που είναι και με ποιους. Στην αρχή εμείς τα πηγαινοφέρνουμε.