Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
«Ως εδώ!»
Θέλετε υγιείς σχέσεις; Βάλτε τα όριά σας
Οι υγιείς σχέσεις πάσης φύσεως έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Τα όρια. Τις κόκκινες γραμμές που δεν πρέπει να ξεπερνιούνται από κανέναν και δηλώνουν αληθινό σεβασμό. Πολλοί από εμάς όμως δυσκολευόμαστε να θέτουμε όρια στους ανθρώπους γύρω μας είτε επειδή φοβόμαστε ότι θα τους χάσουμε είτε για άλλους λόγους. Έτσι όμως δεν προστατεύουμε ούτε τον εαυτό μας ούτε τις σχέσεις μας.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ
Προστατεύουν την αυτοεκτίμησή μας
Η αυτοεκτίμηση είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας , την αξία μας , τις δυνατότητές μας κλπ. Αποτελεί άξονα για τη ζωή μας και είναι ύψιστης σημασίας για τις σχέσεις μας με τους άλλους. Μας βοηθά να νιώθουμε ασφαλείς ώστε να εκφράζουμε τα θέλω μας αλλά και να βάζουμε όρια στις σχέσεις μας με τους άλλους όταν θεωρούμε ότι χρειάζεται . Σκεφτείτε πως θα νιώθατε αν ανεχόσασταν να σας εκμεταλλεύονται με οποιονδήποτε τρόπο, να μη σας θεωρούν ισότιμους, να σας απαξίωναν, να σας κακοποιούσαν κ.λπ. επειδή πίστευαν ότι –με τη στάση σας- το επιτρέπετε. Απλά και μόνο επειδή συμβιβάζεστε με όλα, δε διεκδικείτε και ανέχεστε τα πάντα. Όταν όμως έχετε θέσει όρια, ακόμα και αν όλοι οι υπόλοιποι κάνουν τα πάντα για να τα καταπατήσουν, εσείς οι ίδιοι θα καταφέρετε να «αντισταθείτε» και να διαφυλάξετε την αυτοεκτίμησή σας.
Μας βοηθάνε να γίνουμε ευτυχισμένοι
Οι άνθρωποι που δε βάζουν όρια στις σχέσεις τους, σχεδόν πάντα καταλήγουν πληγωμένοι, απογοητευμένοι όχι μόνο με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό τους. Σκέφτονται ότι για να τους φέρθηκε κάποιος άσχημα –ειδικά αν αυτό συμβαίνει συχνά- πιθανότατα αξίζουν αυτή τη συμπεριφορά και ότι δεν πρόκειται να βρουν κάτι καλύτερο. Συχνά επίσης, σκέφτονται ότι αν τολμήσουν να «σηκώσουν κεφάλι», θα χάσουν ανθρώπους από δίπλα τους και θα μείνουν μόνοι, κι η μοναξιά είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των περισσότερων ανθρώπων. Κάποιος όμως που σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους και βάζει υγιή όρια σε όλες του τις σχέσεις, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να βρει αυτό που πραγματικά θέλει και αξίζει και τελικά να βρει ό,τι πιο κοντινό στην προσωπική του ευτυχία.
Χτίζουν ειλικρινείς σχέσεις
Όταν εκφράζουμε με σαφήνεια αυτά που πραγματικά θέλουμε και αυτά που είμαστε πρόθυμοι να ανεχτούμε στο πλαίσιο μιας σχέσης, τότε και μόνο τότε μπορούμε να χτίσουμε μία αληθινή σχέση στην οποία ξέρουμε ότι και αυτός που έχουμε απέναντί μας αναγνωρίζει ποιοι είμαστε, τι ζητάμε και τι είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε
Μας βοηθάνε να ικανοποιήσουμε τις αληθινές μας ανάγκες
Όταν επιθυμούμε κάτι αλλά στην πράξη δεν το δείχνουμε ποτέ, αντίθετα υποχωρούμε συνεχώς θυσιάζοντας τα πραγματικά μας «θέλω», τότε απομακρυνόμαστε από το ενδεχόμενο να ικανοποιήσουμε τις αληθινές μας ανάγκες.
Υπερασπίζονται τη σωματική και ψυχική μας υγεία
Οι άνθρωποι που βάζουν όρια με σταθερό και αποφασιστικό τρόπο αποτρέπουν το ενδεχόμενο να πέσουν θύματα ψυχολογικής και σωματικής βίας. Περιχαρακώνοντας τον εαυτό μας, δείχνουμε ότι δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να απειλήσει την ακεραιότητά μας (σωματική ή ηθική) και ότι δεν είμαστε εύκολος «στόχος» ούτε υποψήφια «θύματα». Αν π.χ. λέμε μονίμως «ναι» σε έναν συνάδελφο που «φορτώνει» τη δουλειά του σ’ εμάς, θα φτάσουμε τελικά στο σημείο να θυμώνουμε με τον εαυτό μας, να κουραζόμαστε υπερβολικά σωματικά και πνευματικά ….
Αποκαλύπτουν τον αληθινό μας εαυτό
Για να βάλουμε όρια πρέπει να ξέρουμε τι θέλουμε και τι δε θέλουμε για τη ζωή μας. Ξεκινώντας λοιπόν να μαθαίνουμε και οι ίδιοι πώς επιθυμούμε να μας φέρονται, δοκιμάζοντας και προσαρμόζοντας τα όριά μας κάθε φορά, ανακαλύπτουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, μέχρι που φτάνουμε τώρα και μέχρι που είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε στο μέλλον.
ΠΩΣ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΩΣΤΑ
Όταν λέμε ότι σε όλες τις σχέσεις πρέπει να τραβάμε μία γραμμή η οποία δεν μπορεί να ξεπεραστεί, δεν εννοούμε ότι πρέπει να είμαστε απόλυτοι , σκληροί ή αυστηροί. Τα όριά μας μπορούν να είναι ελαστικά εφόσον όμως δεν προδίδουμε οι ίδιοι τις αξίες μας και ό,τι άλλο θεωρούμε σημαντικό.
# Λαμβάνουμε υποψη τους άλλους
Σε κάθε σχέση τα όρια διαμορφώνονται σε συνάρτηση με τις συνθήκες, τη φύση της σχέσης, τις προτεραιότητές μας και τις συμπεριφορές των γύρω μας και φυσικά με βάση το τι αποζητάμε ή προσδοκούμε από αυτήν. Άλλες απαιτήσεις π.χ. μπορεί να έχουμε από την κολλητή μας και άλλη από έναν περιστασιακό φίλο. Και άλλες υποχωρήσεις να είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε για την πρώτη κι άλλες για τη δεύτερη περίπτωση. Πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι η αξία μας σε κάθε σχέση αναγνωρίζεται και αυτός που έχουμε απέναντί μας δε θα εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι μπορεί να δείχνουμε «ελαστικοί» απέναντί του.
# Είμαστε απόλυτοι μόνο όταν πρέπει
Κάποιες φορές οι περιστάσεις απαιτούν αποφασιστικότητα χωρίς πολλές εξηγήσεις. Αν π.χ. κάποιος μας αγγίξει ερωτικά και εμείς δε θέλουμε να ανταποκριθούμε. Εκεί δεν οφείλουμε καμία εξήγηση και η άρνησή μας να δώσουμε αυτό που θέλει η άλλη μεριά πρέπει να γίνει σεβαστή αμέσως. Κάποιες άλλες φορές ωστόσο, τα όριά μας πρέπει να είναι διαπραγματεύσιμα και συζητήσιμα ανάλογα με τις συνθήκες. Το να είμαστε απόλυτοι και να κρίνουμε τα πάντα μόνο από τη δική μας μεριά, μπορεί να μας απομακρύνει από τους άλλους χωρίς όμως τελικά να υπάρχει ουσιαστικός λόγος.
# Πάντα με αμοιβαίο σεβασμό
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε όρια και ο σεβασμός πρέπει να ισχύει εκατέρωθεν. Θέτουμε λοιπόν τα δικά μας αναλογιζόμενοι το δίκαιο και την ισορροπία που θα πρέπει να διέπουν κάθε σχέση. Δεν λέμε π.χ. στον σύντροφό μας ότι δε θέλουμε να μιλάει με τους φίλους του για πολλή ώρα όταν εμείς μιλάμε με τις ώρες στους δικούς μας. Δε λέμε στα παιδιά μας να μην αγγίζουν τα πράγματά μας αλλά εμείς διαβάζουμε το ημερολόγιό τους χωρίς να μας έχουν δώσει το δικαίωμα κ.ο.κ.
# Δεν απειλούμε, δεν εκβιάζουμε
Δε βάζουμε όρια χρησιμοποιώντας βία, απειλές και άλλα καταδικαστέα ή αμφιλεγόμενα μέσα. Δε λέμε π.χ. «Αν δεν είσαι σπίτι έως τις 8, καλύτερα να μην έρθεις καθόλου», «αν μου ξαναμιλήσεις έτσι, θα το μετανιώσεις» κ.λπ. Τα όρια μπαίνουν με συζήτηση, κατανόηση και διάθεση για ουσιαστική συνύπαρξη.
# Επικοινωνούμε
Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε από τον οποιονδήποτε, ό,τι είδους σχέση και αν έχουμε μαζί του, να μαντέψει τις κόκκινες γραμμές μας. Αντίθετα, αν κάτι μας ενοχλεί, πρέπει να μιλάμε γι’ αυτό με ηρεμία και προσπαθώντας να κάνουμε τον άλλον να καταλάβει ότι μας είναι σημαντικό να το σεβαστεί όπως θα κάνουμε κι εμείς με τη σειρά μας. Δεν πρέπει να αναβάλλουμε τέτοιες συζητήσεις από φόβο μήπως δυσαρεστήσουμε ή πληγώσουμε ή θυμώσουμε τον άλλον γιατί αυτό μετατρέπεται σε ανεπανόρθωτο πλήγμα για τη σχέση.
# Μιλάμε με σαφήνεια
Όταν επιχειρούμε να οριοθετήσουμε τις σχέσεις μας δε μιλάμε με μισόλογα ούτε αφήνουμε περιθώρια παρερμηνείας. Το μήνυμά μας πρέπει να είναι ξεκάθαρο.
# Ακούμε τον εαυτό μας
Για να κατορθώσουμε να βάλουμε υγιή όρια πρέπει να είμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τον εαυτό μας. Να αφουγκραζόμαστε αυτά που πραγματικά επιθυμούμε και τις αληθινές μας ανάγκες και να λαμβάνουμε υπ’ όψιν τις αξίες και το ένστικτό μας. Προσπαθήστε λοιπόν να μη χάνετε τον εαυτό σας προσπαθώντας να γίνετε αυτό που θα αρέσει στους άλλους. Σεβαστείτε τη δική σας μοναδική προσωπικότητα, τους αγώνες που μπορεί να έχετε δώσει για να γίνετε αυτό που είσαστε και τα όνειρα που έχετε για τη ζωή σας.
Θυμηθείτε!
Μια σχέση –οποιασδήποτε φύσης- έχει υγιή όρια όταν:
– Δε νιώθετε ότι απειλούνται η αυτοεκτίμηση και οι αξίες σας
– Είστε σε θέση να δεχτείτε και τα όρια των άλλων
– Έχετε αρκετούς φίλους και άτομα εμπιστοσύνης
– Μπορείτε να έχετε οικειότητα με άλλους ανθρώπους χωρίς αυτό να σας «βαραίνει»
– Δεν έχετε απομονωθεί από τους γύρω σας αλλά διατηρείτε μια υγιή κοινωνικότητα
– Μπορείτε να λέτε «όχι» χωρίς ενοχές και χωρίς να ψάχνετε πάντα μια δικαιολογία
– Δεν αισθάνεστε υποχρεωμένοι να κάνετε τα χατίρια των άλλων για να μη φύγουν
– Έχετε το θάρρος να εκφράσετε τη γνώμη σας

φωτογραφία – https://gr.pinterest.com/pin/