«O τετράχρονος Kωνσταντίνος δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στα ρούχα της μητέρας του, τα τακούνια και τα καλλυντικά της, στα μακριά μαλλιά, στις κούκλες…» λένε αναστατωμένοι οι γονείς του. Έχουν δοκιμάσει αρκετούς τρόπους, ελπίζοντας ότι θα το σταματήσει. Άλλοτε του εξηγούν ότι αυτά είναι γυναικεία πράγματα, ότι τα αγόρια δεν παίζουν με κούκλες κ.λπ., ενώ άλλοτε καταφεύγουν στην τιμωρία. «Δεν πετυχαίνουμε τίποτε» ομολογούν απελπισμένοι. «Παίζει με τις κούκλες της ξαδέλφης του κρυφά από εμάς. Nιώθουμε πολύ άβολα όταν είμαστε με τους φίλους μας και τα παιδιά τους, γιατί ο Kωνσταντίνος πηγαίνει κατευθείαν στις κούκλες».

Oι γονείς του Kωνσταντίνου ανησυχούν γι’ αυτή την προτίμηση του παιδιού τους. Δεν έχουν δει άλλα αγόρια να φορούν τα τακούνια της μητέρας τους, ή να βάζουν πετσέτες στα μαλλιά τους για να τα κάνουν μακριά, ή να παίζουν με τις κούκλες της αδελφής τους, και αναρωτιούνται μήπως τελικά φταίνε εκείνοι.
Συνήθως, οι συγκεκριμένες προτιμήσεις του αγοριού δεν συνδέονται απαραιτήτως, σ’ αυτή την ηλικία, με μια κατοπινή ομοφυλόφιλη συμπεριφορά. Ωστόσο, είναι λογικό να σας απασχολεί το ζήτημα και να θέλετε να εξετάσετε πού οφείλεται όλο αυτό. Τα παιδιά προσπαθούν να καθορίσουν το εγώ τους σε συνάρτηση με τον χώρο, τον χρόνο και τους άλλους, μέσα από τις επιδράσεις του οικογενειακού ή του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντός τους.

Στην ηλικία των δύο ετών, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν σωστά τις λέξεις «μαμά», «μπαμπάς», «αγόρι», «κορίτσι», έχοντας επίγνωση ότι τα άτομα ανήκουν στη μία ή στην άλλη κατηγορία. Ωστόσο, στην ηλικία αυτή δεν κατανοούν ότι το φύλο είναι ένα σταθερό και μόνιμο στοιχείο της ταυτότητας. Αρχίζουν να συνειδητοποιούν αυτή τη σταθερότητα γύρω στα τέσσερα με πέντε τους χρόνια. Βάσει του φύλου τους διαλέγουν τα παιχνίδια που θα παίζουν, τα ρούχα που θα φορούν, αλλά και το χτένισμα που θα κάνουν. Από τη στιγμή που θα κατακτήσουν την έννοια της σταθερότητας του φύλου, η ταυτότητα αυτή θα τα ακολουθεί σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις, κατά την ηλικία των τριών έως έξι ετών, τα παιδιά έχουν την τάση να προτιμούν ρούχα και παιχνίδια του αντίθετου φύλου. Συνήθως, αυτό αποτελεί φυσιολογικό πειραματισμό που τα βοηθά να κατανοήσουν το φύλο τους και το φύλο των άλλων, αλλά σύντομα τον εγκαταλείπουν.

Στο παιδί δημιουργούνται προβληματισμοί ή σύγχυση για το φύλο του για διάφορους λόγους, κυρίως όμως όταν υπάρχει έλλειψη γονεϊκού προτύπου του φύλου στο οποίο ανήκει –αρσενικό πρότυπο για το αγόρι και θηλυκό για το κορίτσι–, είτε απουσία της συμπεριφοράς του συγκεκριμένου ρόλου. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο γονιός του ίδιου φύλου μπορεί να είναι παρών στη ζωή της οικογένειας, αλλά να μην ασχολείται με το παιδί του και να μην έχει δημιουργήσει ουσιαστική σχέση μαζί του. Επίσης, δείχνει ότι δεν είναι ευχαριστημένος με τον ρόλο του.

Oι γονείς συνήθως νιώθουν παράξενα με το αγόρι τους που προτιμά κοριτσίστικα παιχνίδια, θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο και αισθάνονται ντροπή για το παιδί τους, ενώ συχνά δημιουργούν στο παιδί ενοχές, πιστεύοντας –λανθασμένα– ότι το παιχνίδι με τις κούκλες μπορεί να το οδηγήσει να αλλάξει σεξουαλικό προσανατολισμό.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τα παιχνίδια από μόνα τους δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο βάρος πέρα από αυτό που τους δίνουμε εξαιτίας κοινωνικών λόγων. Αυτό σημαίνει ότι τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια μπορούν να παίζουν και με παιχνίδια που δεν θεωρούνται κοινωνικά αντίστοιχα των φύλων τους, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραιτήτως κάτι για τη σεξουαλικότητά τους. Ειδικά μέσα από το παιχνίδι με κούκλες, τα παιδιά κάθε φύλου έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν μια μικρογραφία του κόσμου και να «εκπαιδευτούν» σε ρόλους που θα κληθούν να υιοθετήσουν ως ενήλικες (σύζυγοι, γονείς, φίλοι κ.λπ.), αλλά και να καταρρίψουν κοινωνικά στερεότυπα, ανοίγοντας τον δρόμο για έναν κόσμο χωρίς αυτά.
Πώς να το χειριστείτε

Αναλογιστείτε πώς ξεκίνησε αυτή η συμπεριφορά του παιδιού. Μήπως κάποια φορά δοκίμασε τα τακούνια της μαμάς και αντιδράσατε με άσχημο τρόπο ή έπαιξε με τις κούκλες της μικρής του αδελφής και ενοχληθήκατε; Μήπως το παιδί βρήκε αυτόν τον τρόπο για να σας κεντρίσει το ενδιαφέρον; Είναι, λοιπόν, προτιμότερο να μη δώσετε σημασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι μια συνήθεια που εγκαταλείπεται.
Μην αρχίσετε να λέτε στο παιδί ότι δεν πρέπει να παίζει με κούκλες επειδή είναι αγόρι, πολύ δε περισσότερο μην κάνετε σχόλια του τύπου: «Τι είσαι, κορίτσι και παίζεις με κούκλες;». Έτσι του δημιουργείτε όχι μόνο ενοχές αλλά και την εντύπωση ότι το να είσαι κορίτσι είναι κάτι λιγότερο σημαντικό και επίσης ότι κορίτσια και αγόρια είναι προορισμένα για συγκεκριμένες μόνο ενασχολήσεις, θέτοντας όρια στις δυνατότητες και στα όνειρά του
Καλό είναι να του εξηγήσει με ηρεμία η μητέρα ότι δεν θέλει κανείς να της πειράζει τα ρούχα ή τα προσωπικά της αντικείμενα· όσο για τις κούκλες, μη σχολιάσετε.
Να ενισχυθεί η επικοινωνία του αγοριού με τον πατέρα του. H συστηματική ενασχόληση του πατέρα με το αγόρι, καθώς και η ανάπτυξη κοινών δραστηριοτήτων θα το βοηθήσουν να ταυτιστεί μαζί του. Μην το πιέζετε όμως να ασχοληθεί οπωσδήποτε με «ανδρικές» δραστηριότητες, αν βλέπετε ότι κάτι τέτοιο δεν το ευχαριστεί.
Δημιουργήστε τις προϋποθέσεις, ώστε να κάνει το παιδί σας παρέα κυρίως με συνομήλικα αγόρια, χωρίς όμως να το πιέζετε.
Aν, για κάποιον λόγο, οι προβληματισμοί σας επιμένουν, ίσως η βοήθεια από κάποιον ψυχολόγο να σας δώσει διεξόδους.

Απόσπασμα από το βιβλίο μου