Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Βοηθήστε το παιδί σας να γίνει ανεξάρτητο
Δε θέλει να πηγαίνει πουθενά χωρίς εσάς, κλαίει όταν έρχεται η ώρα να σας αποχωριστεί για το σχολείο, όταν βγαίνετε είναι μονίμως κολλημένο πάνω σας… Ανησυχείτε μήπως κρύβεται κάτι πίσω απ’ αυτή τη συμπεριφορά και αναζητάτε τρόπους να την αλλάξετε…
Κάποιες φορές, αυτή η συμπεριφορά των παιδιών είναι στο πλαίσιο της ανάπτυξής τους, καθώς γύρω στην ηλικία των 10 μηνών και έως περίπου 4 ετών, εμφανίζουν το λεγόμενο άγχος του αποχωρισμού. Όταν αυτό εκδηλώνεται, θα παρατηρήσετε ότι το παιδί σας αναζητά πάντα και κλαίει όταν βγαίνετε από το οπτικό του πεδίο ακόμα κι αν είστε ακόμα στο σπίτι. Το άγχος αποχωρισμού φτάνει στην «ακμή» του έως περίπου τους 18 μήνες του παιδιού και σταδιακά από τα 2 χρόνια του παιδιού αρχίζει να μειώνεται σταδιακά . Εύκολα ωστόσο αναζωπυρώνεται και στην περίοδο μεταξύ 2 και 4 ετών.
Επίσης, τα παιδιά μπορούν να εμφανίσουν πιο εξαρτητική συμπεριφορά σε έντονα μεταβατικές περιόδους, π.χ. όταν πρωτοπάνε σχολείο, όταν περνάνε από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, ένα νέο αδερφάκι (που ίσως εντείνει τον φόβο του ότι τώρα θα το παραγκωνίσετε) κ.ο.κ. Όσο μεγαλώνουν βέβαια, λειτουργούν πιο ανεξάρτητα.
Άλλοι λόγοι που μπορεί να κάνουν ένα παιδί να κολλάει επάνω σας μπορεί να είναι η προσωπικότητά του (αν π.χ. είναι ιδιαίτερα ντροπαλό), ένα σοβαρό γεγονός στην οικογένεια (ασθένεια, διαζύγιο κ.λπ.), άγχος, αν σας βλέπει ανήσυχους κ.λπ.
Οι συμβουλές που ακολουθούν μπορούν να σας φανούν χρήσιμες.
Πρακτικοί τρόποι για να βοηθήσετε τα παιδιά
Αναζητήστε τις βαθύτερες αιτίες
Προσπαθήστε να διερευνήσετε την αιτία πίσω από την προσκόλληση του παιδιού ειδικά αν βλέπετε ότι μπαίνει εμπόδιο στη ζωή του (π.χ. δυσκολεύεται να πάει σχολείο). Μήπως βασανίζεται από άγχος για μια μεγάλη αλλαγή; Μήπως έχει πέσει θύμα εκφοβισμού; Μήπως βλέπει άσχημα όνειρα; Πόσο καιρό το έχετε παρατηρήσει; Υπό τι συνθήκες; Μήπως κολλάει επάνω σας όταν συναντάτε κάποιο συγκεκριμένο άτομο; Αν διαπιστώσετε την αιτία δοκιμάστε να το βοηθήσετε αντιμετωπίζοντάς την. Αν δεν τα καταφέρνετε μόνοι σας, αναζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας.
Αποδεχτείτε τα συναισθήματά τους
Μην υποτιμάτε τα συναισθήματα των παιδιών ούτε να τα αποκαλείτε «μαμάκιες» ή «φοβιτσιάρηδες» ούτε να εκνευρίζεστε κάθε φορά που δε σας αφήνει από τα μάτια του. Δείξτε υπομονή και κατανόηση στην ανάγκη του να σας έχει δίπλα του και προσπαθήστε να το απομακρύνετε ήπια και σταθερά χωρίς να νιώθει ότι το κατακρίνετε ή το απορρίπτετε. Μην το αγνοείτε, ούτε να τιμωρείτε αυτή του τη συμπεριφορά. Μπορείτε επίσης να τα ρωτήσετε πώς νιώθουν όταν σας αναζητούν τόσο έντονα, γιατί το κάνουν, τι φοβούνται. Καθησυχάστε τα ότι είστε πάντα εκεί γι’ αυτά είτε από κοντά είτε από πιο μακριά.
Αντιδράτε με ψυχραιμία
Αν το παιδί σας βλέπει αγχωμένους ή ανήσυχους είναι επόμενο να θεωρήσει ότι κάτι κακό θα συμβεί, επομένως καταφεύγει σ΄ εσάς για να το προστατέψετε. Αν όμως εσείς επιδεικνύετε γενικά μία σταθερή και ήρεμη συμπεριφορά σε καταστάσεις που μπορούν να πυροδοτήσουν την προσκόλληση του παιδιού, θα νιώσει και το ίδιο ότι έχει λιγότερους λόγους να ανησυχεί.
Βεβαιωθείτε ότι του δείχνετε αρκετό ενδιαφέρον
Ένας από τους λόγους που τα παιδιά σας αποζητάνε τόσο μπορεί να είναι το ότι δε σας βλέπουν αρκετά ή ότι δεν τους δίνετε την προσοχή που προσδοκούν από εσάς. Εξασφαλίστε λοιπόν χρόνο γι’ αυτά κάθε μέρα για να παίξετε, να συζητήσετε, να γελάσετε.
Βοηθήστε τα να δεχθούν τις αλλαγές
Η επαφή με ένα νέο πρόσωπο ή περιβάλλον μπορεί να φαίνεται τρομαχτική σε κάποια παιδιά. Σε μια τέτοια περίπτωση δε βοηθάει να τα «εγκαταλείπετε» γιατί έτσι το άγχος τους θα γίνει πιο έντονο και θα σας αποζητάνε ακόμα περισσότερο. Προσπαθήστε να είστε δίπλα τους για ένα μικρό και λογικό διάστημα μέχρι να συνηθίσουν (π.χ. τις πρώτες μέρες στο καινούργιο σχολείο) κάνοντάς τους τη μετάβαση πιο ομαλή.
Προετοιμάστε τα
Αν σκοπεύετε να πάτε κάποιο ταξίδι ή απλά στη δουλειά σας, αν ετοιμάζετε καινούργιο αδερφάκι ή το παιδί πρέπει να αλλάξει σχολείο, με λίγα λόγια πριν από κάθε αλλαγή, μιλήστε στο παιδί γι’ αυτό. Προσπαθήστε να μην τους μιλάτε για κάτι για πολύ καιρό γιατί θα τα αγχώσετε περισσότερο, ούτε όμως να τους το λέτε τελευταία στιγμή. Όλα αυτά με ηρεμία και χωρίς να τρομάζετε ή να απειλείτε το παιδί για κανέναν λόγο.
Βεβαιώστε τα ότι θα επιστρέψετε
Κάθε φορά που πρόκειται να αποχωριστείτε, πείτε στο παιδί πότε θα το ξαναδείτε (π.χ. θα έρθω να σε πάρω από το σχολείο στις 2). Μην του μιλάτε γενικά κι αόριστα, μην του λέτε ότι δεν ξέρετε πότε θα γυρίσετε και μην το αφήνετε γενικά στην αβεβαιότητα.
Μην πάτε να του «ξεφύγετε»
Μην το σκάτε κρυφά από το σπίτι για να μη σας δει το παιδί και να μην κολλήσει πάνω σας, μη φεύγετε χωρίς να του πείτε «αντίο», «θα γυρίσω σε λίγο» ούτε χωρίς να του πείτε που θα είσαστε. Τέτοιες πρακτικές το γεμίζουν ακόμη περισσότερη αγωνία και άγχος και επιπλέον το κάνουν να νιώθει ότι το απορρίπτετε. Αντίθετα, ενημερώστε το ότι πρέπει να φύγετε, χαιρετήστε το γλυκά και απομακρυνθείτε σταθερά.
Μην υποκύπτετε
Ενημερώστε και χαιρετήστε το παιδί κάθε φορά που είναι να φύγετε, όμως μην πισωγυρίζετε υποκύπτοντας στα πιθανά κλάματά του όταν σας βλέπει να απομακρύνεστε. Έτσι δίνετε στην προσκόλλησή του το «πάνω χέρι» και δε βοηθάτε ούτε το παιδί ούτε εσάς.
Χτίστε την αυτοεκτίμησή του
Βοηθήστε το παιδί να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να γίνει πιο ανεξάρτητο. Αναθέτετέ του μικρές «αποστολές» ανάλογα με την ηλικία και τις δυνατότητές του, πείτε του «μπράβο» όποτε καταφέρνει κάτι μόνο του κ.ο.κ. για να καταλάβει ότι μπορεί να κάνει πράγματα και μόνο του αντλώντας ικανοποίηση και υπερηφάνια για τον εαυτό του. Αυτό θα το βοηθήσει να γίνει πιο προσαρμοστικό και αυτάρκες.
Ενισχύστε την κοινωνικότητά τους
Οι υγιείς κοινωνικοί δεσμοί βοηθάνε τα παιδιά να νιώθουν πιο δυνατά και ανεξάρτητα και πιο αποδεκτά. Γι’ αυτό, ενθαρρύνετέ τα να καλλιεργούν τις φιλίες τους και την αλληλεπίδρασή τους με άλλα παιδιά και με άλλα περιβάλλοντα πέρα από αυτό του σπιτιού σας.