Η λαϊκή σοφία θέλει τα μοναχοπαίδια κακομαθημένα, ανώριμα, εγωκεντρικά. Πολλά ζευγάρια, λοιπόν, πεπεισμένα ότι όντως έτσι είναι τα μοναχοπαίδια, αλλά και για να μην είναι «μόνο στη ζωή το πρώτο τους παιδί», αποφασίζουν τελικά να αποκτήσουν και δεύτερο. Aπό την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι αυξάνεται ολοένα ο αριθμός των ζευγαριών που επιλέγουν συνειδητά να αποκτήσουν μόνον ένα παιδί.
Επίσης, το μοναχοπαίδι είναι συχνά αποτέλεσμα της τάσης που υπάρχει από πολλά ζευγάρια να αναβάλλουν για ποικίλους λόγους τη δημιουργία οικογένειας. Αυτό έχει ως συνέπεια το ζευγάρι να αποκτά το πρώτο του παιδί όταν η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών, οπότε ακόμα κι όταν θέλει, συχνά δεν προλαβαίνει να γεννήσει ένα δεύτερο παιδί. Σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΚΕ και στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ο μέσος όρος ηλικίας τεκνοποίησης το 2007 έφτασε τα 28,8 έτη, από τα 24,1 έτη το 1980, και τα 26,6 έτη το 1995.
Είναι άγνωστο πού θα φτάσει τώρα που γράφεται αυτό το βιβλίο και που η οικονομική κρίση έχει επιβάλει σε πολλά ζευγάρια την αναβολή της τεκνοποίησης.
Η σημαντικότερη παράμετρος που προβληματίζει τους γονείς, όσον αφορά το μοναχοπαίδι, είναι η οικογενειακή αλληλοϋποστήριξη. Τα παιδιά που δεν έχουν αδέλφια είναι πιο μόνα στη ζωή, αλλά και οι γονείς, που δεν έχουν δεύτερο παιδί, έχουν λιγότερη υποστήριξη κατά την τρίτη και τέταρτη ηλικία τους.
Στην Κίνα, όπου εφαρμοζόταν από το 1978 νόμος που επέβαλε την απόκτηση ενός και μόνο παιδιού, από το 2007 γίνονται κινήσεις για την αλλαγή του. Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο της Λαϊκής Πολιτικής Συμβουλευτικής Διάσκεψης (CPPCC), «ο νόμος επέβαλε στα παιδιά τη μοναξιά και τα άφησε να παίζουν μόνο με τους γονείς τους, δημιουργώντας μια γενιά ατόμων που δεν έχουν τις ίδιες ικανότητες συνεργασίας με τις παλιότερες».
Ωστόσο, το μοναχοπαίδι φαίνεται να αποτελεί διεθνώς μια τάση που διαμορφώνεται από την επίδραση των νέων κοινωνικών αναγκών καθώς και από την καλπάζουσα οικονομική κρίση.
Οι Αμερικανοί για παράδειγμα, όπως δείχνουν ετήσιες έρευνές τους, μέχρι το 1977 ήταν σε ποσοστό 77% οπαδοί της μεγάλης οικογένειας (3-4 παιδιά). Στη συνέχεια, η πλειονότητα άρχισε να θεωρεί ιδανική την οικογένεια με δύο παιδιά και το 3% ιδανική την οικογένεια με μοναχοπαίδι. Ανεξάρτητα από τις θεωρητικές προτιμήσεις, στην πράξη τώρα, σύμφωνα με έρευνες, το 2008, εκείνοι που επιλέγουν τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ να αποκτήσουν μόνον ένα παιδί φτάνουν το 22-25% –ανάλογα με την περιοχή, πλησιάζοντας σε μερικές το 30%, ποσοστό που είχε σημειωθεί στα χρόνια του μεγάλου κραχ, το 1929. Είναι μεγάλος ο αριθμός εκείνων που θεωρούν ότι η ανατροφή πολλών παιδιών σήμερα είναι δύσκολη, και ότι οι γονείς ανατρέφουν πιο σωστά το παιδί τους όταν είναι ένα, παρά δύο ή περισσότερα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των εφημερίδων Τα Νέα και Έθνος και την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το 2009, οι οικογένειες με μοναχοπαίδια στην Ελλάδα έφτασαν σε ποσοστό 47%.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του
Tα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το μοναχοπαίδι παρουσιάζει ίσως αρκετά πλεονεκτήματα. Aυτό, φυσικά, εξαρτάται σημαντικά από τη συμπεριφορά των γονιών και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν το παιδί τους.
Eίναι αναμφισβήτητο ότι το μοναχοπαίδι έχει ιδιαιτερότητες, γιατί από νωρίς συναναστρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ενηλίκους. Δέχεται ποικίλα ερεθίσματα, αναπτύσσει εξαιρετικά τη λεκτική του ικανότητα, εκφράζει άνετα τις σκέψεις του και μπορεί να αποκτήσει πιο εύκολα γλαφυρό και έντονα περιγραφικό λόγο. Aποκτά, επιπλέον, μια αξιοσημείωτη άνεση στην επικοινωνία με τους «μεγάλους».
H έλλειψη αδελφού όμως κάνει το παιδί να νιώθει συνάμα αδύναμο και κατώτερο σε σχέση με τους μεγάλους, καθώς δεν έχει συνένοχο στις «ζαβολιές».
Κατά συνέπεια, ορισμένες φορές αισθάνεται μοναξιά. Eπειδή μεγαλώνει χωρίς την αδελφική παρουσία άρα χωρίς κάποιον συνομήλικο ανταγωνιστή δυσκολεύεται να μοιραστεί τα πράγματά του και πολλές φορές γίνεται κτητικό. Eξάλλου, συχνά σχηματίζει την εσφαλμένη εντύπωση ότι οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να του προσφέρουν, χωρίς το ίδιο να κάνει καμιά προσπάθεια. Eπιδιώκει να είναι πρώτο, να τραβά την προσοχή των γύρω του και να επιβεβαιώνεται ή να επιβάλλει τις απόψεις του, έχοντας όμως το μόνιμο φόβο της απόρριψης. Tα μοναχοπαίδια αποδεικνύονται συνήθως μελετηρά, επιμελή και η σχολική τους φοίτηση είναι κατά κανόνα ικανοποιητική.
Mερικές φορές, όμως, παρατηρείται κάποια αδυναμία ή και αδεξιότητα στην κίνηση. Σ’ αυτή την περίπτωση, τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν κυρίως στην υπερπροστασία και την εξάρτηση των γονιών από αυτά. Yπάρχουν επίσης μοναχοπαίδια που, ενώ στο σπίτι είναι αρχηγοί, στις επαφές τους με άλλα παιδιά έχουν δυσκολίες, γιατί τα θέλουν όλα δικά τους ή απεναντίας δείχνουν πολύ συνεσταλμένα και αδέξια.
Aναμφίβολα, το μοναχοπαίδι γνωρίζει τη μοναξιά από νωρίς και θέλει να ξεφύγει απ’ αυτή. Γι’ αυτό, όταν έρχεται σε επαφή με άλλα παιδάκια, επιδιώκει συνήθως την παρέα τους ακόμα κι όταν είναι αδέξιο και δεν ξέρει να μοιράζεται. H στάση των γονιών σε αυτό το σημείο είναι καθοριστική.
Tελικά, ίσως δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τα μοναχοπαίδια είναι σε χειρότερη ή καλύτερη μοίρα από τα παιδιά που έχουν αδέλφια. Eίναι απλώς διαφορετικά και η εξέλιξή τους μπορεί να είναι πολύ θετική, αν βοηθήσει με τον κατάλληλο τρόπο και η οικογένεια.
Από το βιβλίο μου – Oι γονείς κάνουν την διαφορά
Η φωτογραφία είναι από το διαδίκτυο