Συναισθηματικά και διανοητικά η εφηβεία συνεπάγεται τεράστιες αλλαγές.
Στη διάρκειά της το παιδί σας:
Θα περάσει σε μια νέα συνειδητότητα του σώματός του. Η εφηβεία είναι η πιο σημαντική στιγμή μετά τη γέννησή μας κατά την οποία διερχόμαστε τόσο έντονες και βαθιές σωματικές αλλαγές. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι ο έφηβος επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο σώμα του.
Καλείται να προσαρμοστεί σε νέες διανοητικές ικανότητες που ανακαλύπτει. Ο έφηβος κατακτά συνεχώς νέες γνώσεις, καθώς είναι σε θέση σταδιακά να αντιλαμβάνεται σε μεγαλύτερο βάθος πολύπλοκες έννοιες, αφηρημένες ιδέες κ.λπ. Αρχίζει δηλαδή να βλέπει τον κόσμο διαφορετικά, θα ανακαλύψει το «γκρίζο» και θα αφήσει πίσω του τον «ασπρόμαυρο» κόσμο της παιδικότητας.
Χρειάζεται να ανταποκριθεί σε αυξημένες απαιτήσεις γνωστικού χαρακτήρα στο σχολείο. Η ύλη περιλαμβάνει πιο δύσκολες έννοιες, η διδασκαλία των επιστημών (φυσική, μαθηματικά) γίνεται σε υψηλότερο επίπεδο, εισάγονται νέα μαθήματα (αρχαία, φιλοσοφία) κ.ο.κ. Συχνά τα παιδιά νιώθουν ότι δεν έχουν φτάσει ακόμη σε επαρκές επίπεδο ώστε να τα καταφέρουν, γι’ αυτό και μπορεί να απογοητεύονται ή να νιώθουν πιεσμένα.
Τώρα είναι η ώρα που θα αναπτύξει και θα εξελίξει την προσωπική του ταυτότητα. Πριν από την εφηβεία, η ταυτότητα του παιδιού είναι σε μεγάλο βαθμό προέκταση της ταυτό- τητας των γονιών του. Όμως, με τον ερχομό της εφηβείας, το παιδί σταδιακά αναγνωρίζει τη μοναδικότητά του και διαχωρίζει τον εαυτό του από τους γονείς. Είναι η στιγμή που θέλει να δει μέσα από τα δικά του μάτια και να σκεφτεί για πρώτη φορά ίσως για τον εαυτό του.
Αποκτά σταδιακά συναισθηματική και ψυχολογική ανεξαρ- τησία από τους γονείς του. Τώρα προσπαθεί να αυτονομηθεί, να γίνει κύριος του εαυτού του, να μην ψάχνει τον γονιό ανά πάσα στιγμή. Σε αυτή του την προσπάθεια για ανεξαρτησία, ο έφηβος δεν είναι απίθανο να εκφράσει «εχθρότητα», έλλειψη διάθεσης για συνεργασία κ.λπ.
Θεμελιώνει σταθερές και παραγωγικές σχέσεις με τους συνομηλίκους του. Με την είσοδό του στην εφηβεία, οι σχέσεις με τους φίλους και τους συμμαθητές του αποκτούν περισσότερο νόημα και σημασία από ποτέ. Η ικανότητά του να κάνει φιλίες και να μπαίνει σε παρέες αυτή την περίοδο είναι ένας πολύ σημαντικός δείκτης της ψυχοκοινωνικής του ανάπτυξης. ñ Χάρη στην ανάπτυξη της ανώτερης σκέψης, ο έφηβος αρχίζει να αντιλαμβάνεται την έννοια του μέλλοντος. Επιχειρεί να θέσει στόχους που αφορούν και την ενήλικη ζωή του και σκέφτεται πώς θα μπορούσε να τους πετύχει. Σε αυτήν τη φάση, αρχίζει να έχει μια πρώτη αμυδρή ιδέα για το τι θέλει να κάνει στη ζωή του αποδώ και πέρα φέρ’ ειπείν ποια είναι η κλίση του, αν θα προτιμούσε να ασχοληθεί με μια δουλειά κατεξοχήν δημιουργική ή κάποια που θα του αποφέρει περισσότερα χρήματα κ.ο.κ.
Σταδιακά θα υιοθετήσει ένα αξιακό σύστημα. Οι ηθικοί κανόνες βάσει των οποίων θα ήθελε να ζει, οι αξίες που είναι σημαντικές γι’ αυτόν, τα ιδανικά που θα ήθελε να υπηρετήσει παίρνουν τώρα σχήμα και μορφή. Ο έφηβος καλείται να αμφισβητήσει ή να ακολουθήσει όσα τόσα χρόνια του εμφυσούσαν οι γονείς του, να συμπορευθεί με συμμαθητές του ή άλλες κοινωνικές ομάδες, να έρθει σε ρήξη ή να χτίσει γέφυρες, να ταχθεί σε μια ιδεολογία κ.λπ.
Χρειάζεται να μάθει να χειρίζεται τη σεξουαλικότητά του. Περνώντας στη σωματική και τη σεξουαλική ωριμότητα, ο έφηβος καλείται να ενσωματώσει αυτά τα νέα του χαρακτηριστικά στην προσωπική του ταυτότητα και να αναπτύξει νέες αξίες σχετικά με αυτά.
Πρέπει να μάθει να ελέγχει τις παρορμήσεις του και να αποκτήσει πιο ώριμη συμπεριφορά. Οι έφηβοι νιώθουν παντοδύναμοι, άτρωτοι, ανίκητοι. Έτσι συχνά εμπλέκονται σε αλόγιστες συμπεριφορές (επικίνδυνη οδήγηση, χρήση ουσιών κ.λπ.), που όμως μπορεί να έχουν πολύ σοβαρές συνέπειες. Σταδιακά ωστόσο μέχρι το τέλος της εφηβείας, μέσα από την παρατήρηση του κόσμου και τις εμπειρίες τους, αποκτούν πιο ενήλικο τρόπο σκέψης και μαθαίνουν να είναι πιο υπεύθυνοι (Havighurst’s Developmental Tasks Theory).
Άλλα παιδιά ωριμάζουν γρηγορότερα και άλλα αργότερα. Όσα αργούν νιώθουν μειονεκτικά έναντι των συμμαθητών τους, εμφανίζουν περισσότερο στρες και συχνά επιζητούν την προσοχή με ακόμα πιο ανώριμη συμπεριφορά. Πολλές φορές εξάλλου τα παιδιά δεν αισθάνονται έτοιμα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις γονιών ή καθηγητών, με αποτέλεσμα σε άλλους τομείς να επιλέγουν να «μικροδείχνουν» και σε άλλους να συμπεριφέρονται «μικρομέγαλα».
Απόσπασμα